DOI Artikel:
Różycka-Bryzek, Anna: Wyobrażenia aniołow w bizantyńsko-ruskich malowidłach kaplicy Św. Trójcy na zamku w Lublinie (1418)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0043
17. Trójca św. w majestacie w wizji Izajasza i Ezechiela, fragment miniatury bułgarskiego Psałterza Tomicza
(Moskwa, Muzeum Historyczne 2752), w. XIV (według M. W. Szczepkiny)
niższych45 46. Wymownie ilustrują związek całej
pierwszej triady z ideą Trójcy te zabytki, w któ-
rych napis trisagionu — a jego interpretacja try-
nitarna ma w Kościele charakter klasyczny już
od w. IV46 — towarzyszy nie tylko serafinom
i cherubinom, lecz także tronom. Za przykład po-
służyć może rumuński epitafios z r. 1484 zawie-
rający identyczną z lubelską grupę serafina, dwu
uskrzydlonych kół-tronów i cherubina (ryc. 19 47;
fakt, że adorują one Chrystusa zmarłego, oddaje
nadto myśl o szczególnym pojmowaniu przez nich
ludzkiego aspektu Boga).
45Pseudo-Dionizy, VII,3 i 4: „pierwsza hie-
rarchia [...] poucza [niższe], że Jedność najprostsza znaj-
duje się w trzech Osobach” (o. c., s. 143 i 146).
46 Dali jej wyraz przede wszystkim Atanazy Wielki
(około 295—373) i Grzegorz z Nazjanzu (329—390). Hymn
serafinów Izajasza (6,3) w Apokalipsie Jana (4,8) śpie-
wają cztery tajemnicze istoty, które już w w. II—III
utożsamiano z cherubinami Ezechiela (Ireneusz, Hipolit).
Występuje też w Księdze Henocha (39,12) i w rytuale
żydowskim. Por. O s i e c z k o w s k a, o. c., s. 39, 53 i n. —
Gandillac, o. c., s. 118—119. Pallas, o. c., szp. 60.
47 Zob. G. Millet, Broderies religieuses de style
Taki sam przewodni sens mają serafin, che-
rubin i trony między nimi na sklepieniu lubel-
skim: wyrażają chwałę Trójcy uosobionej tu tra-
dycyjnie — bo nie za pomocą formuły Otiecze-
stwa — w postaci Chrystusa, będącej naocznym
świadectwem jedności natur Ojca i Syna, oraz
unoszącym się nad nią symbolu trzeciej osoby,
gołębiu Ducha Św. 48 Poszerzenie formuły Maje-
statu Pańskiego o tę grupę, ściśle odpowiadającą
pod względem treści i układu formalnego ikono-
grafii bizantyńskiej, tłumaczy się jasno wezwa-
niem kaplicy poświęconej Trójcy św.
byzantin, Album, Paris 1939, tabl. CLXXVII. W hafcie
tym zwraca uwagę pewien szczegół ikonograficzny: po-
niżej serafina widać gwiazdę, jedną z wielu rozsianych
w tle, podczas gdy pod cherubinem — cztery niewielkie
kręgi, niewątpliwie pozostałość tradycji przedstawienio-
wej cherubina na kołach-tronach (por. s. 31 i ryc. 6).
48 Temat Trójcy zilustrowany za pomocą całego ze-
społu przedstawień zajmuje sklepienie nawy wymienia-
nego kościoła w Ubisi (zob. A m i r a n a s z w i 1 i, o. c.,
il. 34); w części wschodniej widnieje Starzec Dni, środ-
kowej — Chrystus w otoczeniu symboli ewangelistów,
zachodniej — obrazy odnoszące się do Ducha św. i Trój-
3*
35
(Moskwa, Muzeum Historyczne 2752), w. XIV (według M. W. Szczepkiny)
niższych45 46. Wymownie ilustrują związek całej
pierwszej triady z ideą Trójcy te zabytki, w któ-
rych napis trisagionu — a jego interpretacja try-
nitarna ma w Kościele charakter klasyczny już
od w. IV46 — towarzyszy nie tylko serafinom
i cherubinom, lecz także tronom. Za przykład po-
służyć może rumuński epitafios z r. 1484 zawie-
rający identyczną z lubelską grupę serafina, dwu
uskrzydlonych kół-tronów i cherubina (ryc. 19 47;
fakt, że adorują one Chrystusa zmarłego, oddaje
nadto myśl o szczególnym pojmowaniu przez nich
ludzkiego aspektu Boga).
45Pseudo-Dionizy, VII,3 i 4: „pierwsza hie-
rarchia [...] poucza [niższe], że Jedność najprostsza znaj-
duje się w trzech Osobach” (o. c., s. 143 i 146).
46 Dali jej wyraz przede wszystkim Atanazy Wielki
(około 295—373) i Grzegorz z Nazjanzu (329—390). Hymn
serafinów Izajasza (6,3) w Apokalipsie Jana (4,8) śpie-
wają cztery tajemnicze istoty, które już w w. II—III
utożsamiano z cherubinami Ezechiela (Ireneusz, Hipolit).
Występuje też w Księdze Henocha (39,12) i w rytuale
żydowskim. Por. O s i e c z k o w s k a, o. c., s. 39, 53 i n. —
Gandillac, o. c., s. 118—119. Pallas, o. c., szp. 60.
47 Zob. G. Millet, Broderies religieuses de style
Taki sam przewodni sens mają serafin, che-
rubin i trony między nimi na sklepieniu lubel-
skim: wyrażają chwałę Trójcy uosobionej tu tra-
dycyjnie — bo nie za pomocą formuły Otiecze-
stwa — w postaci Chrystusa, będącej naocznym
świadectwem jedności natur Ojca i Syna, oraz
unoszącym się nad nią symbolu trzeciej osoby,
gołębiu Ducha Św. 48 Poszerzenie formuły Maje-
statu Pańskiego o tę grupę, ściśle odpowiadającą
pod względem treści i układu formalnego ikono-
grafii bizantyńskiej, tłumaczy się jasno wezwa-
niem kaplicy poświęconej Trójcy św.
byzantin, Album, Paris 1939, tabl. CLXXVII. W hafcie
tym zwraca uwagę pewien szczegół ikonograficzny: po-
niżej serafina widać gwiazdę, jedną z wielu rozsianych
w tle, podczas gdy pod cherubinem — cztery niewielkie
kręgi, niewątpliwie pozostałość tradycji przedstawienio-
wej cherubina na kołach-tronach (por. s. 31 i ryc. 6).
48 Temat Trójcy zilustrowany za pomocą całego ze-
społu przedstawień zajmuje sklepienie nawy wymienia-
nego kościoła w Ubisi (zob. A m i r a n a s z w i 1 i, o. c.,
il. 34); w części wschodniej widnieje Starzec Dni, środ-
kowej — Chrystus w otoczeniu symboli ewangelistów,
zachodniej — obrazy odnoszące się do Ducha św. i Trój-
3*
35