DOI article:
Krakowski, Piotr: Z zagadnień polskiego malarstwa krajobrazowego w I połowie w. XIX.: (Teoria i twórczość)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0154
13. Wincenty Kasprzycki, Architektura fantastyczna, r. 1828. Muz. Nar. w Warszawie (fot. Muzeum)
impresjonistycznych. Ale i w odniesieniu do sa-
mego impresjonizmu modne są obecnie poglądy
utrzymujące, iż błędem byłoby szukać korzeni
impresjonizmu tylko w sensualistycznym stosun-
ku do świata, czy quasi-naukowym badaniu związ-
ków zachodzących między zjawiskami światła
i koloru. Potwierdzając słuszność wszystkich tych
aspektów utrzymuje się jednocześnie, że nie okre-
ślają one w pełni istoty impresjonizmu. Zdaniem
Friedlandera np. impresjonizm w zasadzie wy-
wodzi się z koncepcji panteistycznych, z jakiegoś
sięgającego jeszcze Spinozy metafizycznego natu-
ralizmu 119. Również Francastel mniema, że w im-
presjonizmie obserwować można przechodzenie
119 H. Liitzeler, Vom Wesen der Landschafts-
malerei (Studium Generale, April 1950, Heft 4/5, 3, Jhg.,
s. 227).
od odnotowywania chwilowych, często optycznych
wrażeń do bardziej kontemplacyjnej postawy
wobec natury, co z kolei prowadzi do wizji ciąg-
łości sił natury, do akcentowania poetycko-wizjo-
nerskiej zawartości tego kierunku. A więc śledzić
można doszukiwanie się pewnych ogólnień, owego
aspect generał des choses, o którym już w r. 1877
pisał Philippe Burty. Obserwując dalej rozwój
tego rodzaju poglądów, można by wykazać, iż
Monet był panteistycznym poetą (G. Geffroy) lub
kapłanem kultu światła (Aurier) 12°. Być może, że
tego rodzaju aspekty moglibyśmy odnaleźć także
w twórczości polskich impresjonistów.
120 W. H o f m a n n, Das irdische Paradies, Munchen
1960, s. 278.
PROBLEMES CHOISIS DE LA PEINTURE DE PAYSAGE EN POLOGNE DANS LA PREMIERE MOITIE
DU XIXe SIECLE
Dans l’art polonais de la premiere moitie du XIXe
siecle la peinture de paysage est devenue de plus en
plus importante. Quoique bien longtemps encore la
hierarchie traditionnelle de valeurs ait ete en vigueur,
l’interet manifeste au paysage et le role, qu’on a com-
mence a lui attribuer ont nettement augmente. Cependant
dans la premiere moitie du XIXe siecle les paysages de
caractere idealistę dominaient toujours encore tant dans
les opinions des theoriciens que dans les oeuvres des
peintres. II suffit de mentionner les opinions d’Euzebiusz
Słowacki et sa conception du modele ideał exprimee dans
sa Theorie du goiit appliques aux oeuvres d’art. Parmi
les partisans des idees esthetiques du debut du XIXn
siecle, il faut citer aussi Józef Łęski, qui en 1817 publia
10 — Folia Historiae...
145
impresjonistycznych. Ale i w odniesieniu do sa-
mego impresjonizmu modne są obecnie poglądy
utrzymujące, iż błędem byłoby szukać korzeni
impresjonizmu tylko w sensualistycznym stosun-
ku do świata, czy quasi-naukowym badaniu związ-
ków zachodzących między zjawiskami światła
i koloru. Potwierdzając słuszność wszystkich tych
aspektów utrzymuje się jednocześnie, że nie okre-
ślają one w pełni istoty impresjonizmu. Zdaniem
Friedlandera np. impresjonizm w zasadzie wy-
wodzi się z koncepcji panteistycznych, z jakiegoś
sięgającego jeszcze Spinozy metafizycznego natu-
ralizmu 119. Również Francastel mniema, że w im-
presjonizmie obserwować można przechodzenie
119 H. Liitzeler, Vom Wesen der Landschafts-
malerei (Studium Generale, April 1950, Heft 4/5, 3, Jhg.,
s. 227).
od odnotowywania chwilowych, często optycznych
wrażeń do bardziej kontemplacyjnej postawy
wobec natury, co z kolei prowadzi do wizji ciąg-
łości sił natury, do akcentowania poetycko-wizjo-
nerskiej zawartości tego kierunku. A więc śledzić
można doszukiwanie się pewnych ogólnień, owego
aspect generał des choses, o którym już w r. 1877
pisał Philippe Burty. Obserwując dalej rozwój
tego rodzaju poglądów, można by wykazać, iż
Monet był panteistycznym poetą (G. Geffroy) lub
kapłanem kultu światła (Aurier) 12°. Być może, że
tego rodzaju aspekty moglibyśmy odnaleźć także
w twórczości polskich impresjonistów.
120 W. H o f m a n n, Das irdische Paradies, Munchen
1960, s. 278.
PROBLEMES CHOISIS DE LA PEINTURE DE PAYSAGE EN POLOGNE DANS LA PREMIERE MOITIE
DU XIXe SIECLE
Dans l’art polonais de la premiere moitie du XIXe
siecle la peinture de paysage est devenue de plus en
plus importante. Quoique bien longtemps encore la
hierarchie traditionnelle de valeurs ait ete en vigueur,
l’interet manifeste au paysage et le role, qu’on a com-
mence a lui attribuer ont nettement augmente. Cependant
dans la premiere moitie du XIXe siecle les paysages de
caractere idealistę dominaient toujours encore tant dans
les opinions des theoriciens que dans les oeuvres des
peintres. II suffit de mentionner les opinions d’Euzebiusz
Słowacki et sa conception du modele ideał exprimee dans
sa Theorie du goiit appliques aux oeuvres d’art. Parmi
les partisans des idees esthetiques du debut du XIXn
siecle, il faut citer aussi Józef Łęski, qui en 1817 publia
10 — Folia Historiae...
145