DOI Artikel:
Jamróz, Józef Stanisław: Czy refektarz w klasztorze Dominikanów w Krakowie jest oratorium klasztornym, czy kościołem przeddominikańskim?
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0044
o dalszych zmianach w jego układzie przestrzen-
nym. Zapewne w w. XV pogrubiono jego ściany
wewnętrzne odsadzkami z cegły na grubość 0,43 m
z każdej strony (ryc. 12), tak że wymiary tegoż
pomieszczenia zmniejszyły się o owe odsadzki.
Wymdairy szerokości — 6,37 m — skróciły się do
5,87 m przy długości 10,60 m. Wnętrze to zaskle-
piono wreszcie, zamurowując górne okna z okresu
wczesnego gotyku (ryc. 13).
Jakie mogła mieć przeznaczenie omówiona lo-
kalność D o wymiarze 6,37X 10,60 m, a więc dość
duża sala? W fazie I do r. 1225 mogła być prze-
znaczona na dormitorium, jako wspólna sypialnia
braci, podzielona na poszczególne cele zasłonami
lub przepierzeniami z desek, sięgającymi do wyso-
kości wzrostu człowieka, zgodnie z ówczesnymi
opisami. W okresie II po r. 1225, gdy pomieszcze-
nie powyższe nadbudowano równocześnie z nad-
budową oratorium (ryc. 11), mógł tu jeszcze po-
zostać dormitarz. Okna tej lokalności nie zacho-
wały się, ale pozostał mur kamienny z okresu nad-
budowy, w którym dokonano dalszych zmian nisz-
cząc wcześniejsze okna.
W kolejnej III fazie przekształceń, w której
poszerzono okna w dolnej części budynku i wpro-
wadzono duże okna w jego części górnej, łącząc
je w jedną dużą salę o wysokości około 5,0 m,
uzyskano przestrzeń o przeznaczeniu prawdopo-
dobnie kultowym dla wiernych. Wtedy ściana za-
chodnia oratorium stanowiłaby tzw. „tramezzo”
(przegrodę chórową) 31 z otworem założonym po-
środku dla słuchania nabożeństwa, otwór zaś
skrajny służyłby do komunikowania się ducho-
wieństwa z wiernymi. Byłaby to trzecia faza prze-
kształceń budynku D (ryc. 11). Adaptacje powyż-
sze przypadają na okres po r. 1240, w którym złe
stosunki ze świeckim duchowieństwem zmusiły
zakonników do przyjęcia wiernych w obręb swo-
ich zabudowań. Forma ostrołukowa okienek w
przyziemiu tejże przebudowy wiąże ją ze skrzy-
dłem klasztornym mieszczącym kapitularz, w któ-
rym od ogrodu wystąpiły okna o podobnym
kształcie i fakturze tak w przyziemiu, jak i na
1 piętrze dawnego dormitarza.
W budynku dawnego oratorium nieco wcześ-
niej od zmian przeprowadzonych w budynku kla-
sztoru około r. 1240, może w związku ze zniszcze-
niami po napadzie Tatarów w r. 1240, dokonała się
nowa zmiana, podyktowana chęcią wzbogacenia
wyglądu kościółka-oratorium. Podwyższono mury
oratorium cegłą o układzie wendyjskim. Południo-
wa ściana nie otrzymała okien, jedynie ściana
wschodnia, w której umieszczono trzy okna po-
31 J a m r o z, Lektoria...
15. Ściana południowa pomieszczenia D klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie (cprac. J. Jamroz, iy78)
36
nym. Zapewne w w. XV pogrubiono jego ściany
wewnętrzne odsadzkami z cegły na grubość 0,43 m
z każdej strony (ryc. 12), tak że wymiary tegoż
pomieszczenia zmniejszyły się o owe odsadzki.
Wymdairy szerokości — 6,37 m — skróciły się do
5,87 m przy długości 10,60 m. Wnętrze to zaskle-
piono wreszcie, zamurowując górne okna z okresu
wczesnego gotyku (ryc. 13).
Jakie mogła mieć przeznaczenie omówiona lo-
kalność D o wymiarze 6,37X 10,60 m, a więc dość
duża sala? W fazie I do r. 1225 mogła być prze-
znaczona na dormitorium, jako wspólna sypialnia
braci, podzielona na poszczególne cele zasłonami
lub przepierzeniami z desek, sięgającymi do wyso-
kości wzrostu człowieka, zgodnie z ówczesnymi
opisami. W okresie II po r. 1225, gdy pomieszcze-
nie powyższe nadbudowano równocześnie z nad-
budową oratorium (ryc. 11), mógł tu jeszcze po-
zostać dormitarz. Okna tej lokalności nie zacho-
wały się, ale pozostał mur kamienny z okresu nad-
budowy, w którym dokonano dalszych zmian nisz-
cząc wcześniejsze okna.
W kolejnej III fazie przekształceń, w której
poszerzono okna w dolnej części budynku i wpro-
wadzono duże okna w jego części górnej, łącząc
je w jedną dużą salę o wysokości około 5,0 m,
uzyskano przestrzeń o przeznaczeniu prawdopo-
dobnie kultowym dla wiernych. Wtedy ściana za-
chodnia oratorium stanowiłaby tzw. „tramezzo”
(przegrodę chórową) 31 z otworem założonym po-
środku dla słuchania nabożeństwa, otwór zaś
skrajny służyłby do komunikowania się ducho-
wieństwa z wiernymi. Byłaby to trzecia faza prze-
kształceń budynku D (ryc. 11). Adaptacje powyż-
sze przypadają na okres po r. 1240, w którym złe
stosunki ze świeckim duchowieństwem zmusiły
zakonników do przyjęcia wiernych w obręb swo-
ich zabudowań. Forma ostrołukowa okienek w
przyziemiu tejże przebudowy wiąże ją ze skrzy-
dłem klasztornym mieszczącym kapitularz, w któ-
rym od ogrodu wystąpiły okna o podobnym
kształcie i fakturze tak w przyziemiu, jak i na
1 piętrze dawnego dormitarza.
W budynku dawnego oratorium nieco wcześ-
niej od zmian przeprowadzonych w budynku kla-
sztoru około r. 1240, może w związku ze zniszcze-
niami po napadzie Tatarów w r. 1240, dokonała się
nowa zmiana, podyktowana chęcią wzbogacenia
wyglądu kościółka-oratorium. Podwyższono mury
oratorium cegłą o układzie wendyjskim. Południo-
wa ściana nie otrzymała okien, jedynie ściana
wschodnia, w której umieszczono trzy okna po-
31 J a m r o z, Lektoria...
15. Ściana południowa pomieszczenia D klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie (cprac. J. Jamroz, iy78)
36