DOI Artikel:
Karłowska-Kamzowa, Alicja: Kontakty artystyczne z Czechami w malarstwie gotyckim Śląska, Pomorza Wschodniego, Wielkopolski i Kujaw
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0060
no pasma włosów — jest wspomnieniem ujęć ni-
derlandzkich kręgu Mistrza z Flemalle (Roberta
Carnpina). W tym środowisku uwzględnia się tak-
że duże ucho z lewej strony głowy Chrystusa.
Natomiast ani w Czechach, ani w Italii, ani
w środowisku francusko-flamandzkim nie wpro-
wadzono do tego typu obrazów obfitych, plastycz-
nych kaskad draperii maforionu Marii, spływają-
cego spod korony i odsłaniającego jej włosy. Ten
motyw wzorowany być musi na figurach Pięk-
nych Madonn. Również ciało Dziecka z wydętym
brzuszkiem i skrzyżowanymi nogami powtarza uję-
cie z tych rzeźb, np. Madonny z Pilzna. Z rzeź-
bionymi obiektami łączy też omawiany obraz typ
wycięcia sukni, odsłonięta szyja Marii i płaszcz
zapięty metalową broszą.
Skojarzenie elementów pochodzenia rzeźbiar-
skiego z malarskimi pierwowzorami czeskimi spo-
wodowało niekonsekwencje kompozycji — palce
prawej dłoni Marii zostały narysowane błędnie,
brosza jest prawie niewidoczna i nie spełnia funk-
cji elementu zdobniczego w obrazie. Najorygi-
nalniejszy jest jednak wyraz twarzy Marii, która
patrzy nie na Dzieciątko (jak najczęściej bywa w
malarstwie francusko-flamandzkim), lecz na wi-
dza, tak jak Madonny czeskie. Miękki liryzm tego
spojrzenia odpowiada stylowi pięknemu, podobnie
jak metoda malarska oparta w tej partii dzieła na
delikatnych szaro-zielonkawych laserunkach, z
dodatkiem bieli nakładanej bardzo subtelnie. Ta
synteza rozmaitych motywów malarskich powsta-
ła niezawodnie na Pomorzu Wschodnim. Ekspresja
dzieła nawiąizuje do plastyki tego terenu. Obraz
przeznaczony dla dewocjo. prywatnej, namalowany
został dość późno, jeśli uwlzględnić elementy ni-
derlandyzujące, zapewne około r. 1430. Zasadnicza
problematyka artystyczna wiąże go jednak z twór-
czością plastyczną pierwszych ćwierci w. XV. Rea-
listyczna metoda malarska nie została tutaj zasto-
sowana, nie na tym polega problematyka formal-
na i ekspresja dzieła 42.
15. Floratury, Biblia wrocławska, Wrocławska Biblioteka
Uniwersytecka, IF 11 (fot. Z. Czarnecki)
42 Obraz opublikował Chmarzyński, Sztuka w
Toruniu, s. 43, datując go na koniec w. XIV. Wskazał
na genezę sieneńską, związki z malarstwem czeskim,
szczególnie z Madonną ze Zlatej Koruny, a także na
elementy norymberskie. Konserwacja dzieła wykonana
przez Torwirtta w r. 1952 odsłoniła szereg elementów
oryginalnych. Nowa monografia L. Skarżyńskiej:
Madonna z Dzieciątkiem, obraz z kościoła Św. Jakuba w
Toruniu z początku XV w. (praca magisterska, maszy-
nopis UMK, Toruń 1967) ustala czas powstania na 1 ćwierć
w. XV i określa jako import z Francji (Burgundia albo
Awinion) lub z Włoch. Stwierdzono obecność gum owo-
cowych w warstwie malarskiej, co wyklucza powstanie
obrazu na terenie Czech. Obecne wymiary obrazu wy-
noszą 50,9 X 41,8 —- po obcięciu w celu włożenia go do
14. Floratury, Biblia Jarosława Bagorii Skotnickiego,
Gniezno, Archiwum Archidiecezjalne Ms 168 (fot. Z.
Czarnecki)
52
derlandzkich kręgu Mistrza z Flemalle (Roberta
Carnpina). W tym środowisku uwzględnia się tak-
że duże ucho z lewej strony głowy Chrystusa.
Natomiast ani w Czechach, ani w Italii, ani
w środowisku francusko-flamandzkim nie wpro-
wadzono do tego typu obrazów obfitych, plastycz-
nych kaskad draperii maforionu Marii, spływają-
cego spod korony i odsłaniającego jej włosy. Ten
motyw wzorowany być musi na figurach Pięk-
nych Madonn. Również ciało Dziecka z wydętym
brzuszkiem i skrzyżowanymi nogami powtarza uję-
cie z tych rzeźb, np. Madonny z Pilzna. Z rzeź-
bionymi obiektami łączy też omawiany obraz typ
wycięcia sukni, odsłonięta szyja Marii i płaszcz
zapięty metalową broszą.
Skojarzenie elementów pochodzenia rzeźbiar-
skiego z malarskimi pierwowzorami czeskimi spo-
wodowało niekonsekwencje kompozycji — palce
prawej dłoni Marii zostały narysowane błędnie,
brosza jest prawie niewidoczna i nie spełnia funk-
cji elementu zdobniczego w obrazie. Najorygi-
nalniejszy jest jednak wyraz twarzy Marii, która
patrzy nie na Dzieciątko (jak najczęściej bywa w
malarstwie francusko-flamandzkim), lecz na wi-
dza, tak jak Madonny czeskie. Miękki liryzm tego
spojrzenia odpowiada stylowi pięknemu, podobnie
jak metoda malarska oparta w tej partii dzieła na
delikatnych szaro-zielonkawych laserunkach, z
dodatkiem bieli nakładanej bardzo subtelnie. Ta
synteza rozmaitych motywów malarskich powsta-
ła niezawodnie na Pomorzu Wschodnim. Ekspresja
dzieła nawiąizuje do plastyki tego terenu. Obraz
przeznaczony dla dewocjo. prywatnej, namalowany
został dość późno, jeśli uwlzględnić elementy ni-
derlandyzujące, zapewne około r. 1430. Zasadnicza
problematyka artystyczna wiąże go jednak z twór-
czością plastyczną pierwszych ćwierci w. XV. Rea-
listyczna metoda malarska nie została tutaj zasto-
sowana, nie na tym polega problematyka formal-
na i ekspresja dzieła 42.
15. Floratury, Biblia wrocławska, Wrocławska Biblioteka
Uniwersytecka, IF 11 (fot. Z. Czarnecki)
42 Obraz opublikował Chmarzyński, Sztuka w
Toruniu, s. 43, datując go na koniec w. XIV. Wskazał
na genezę sieneńską, związki z malarstwem czeskim,
szczególnie z Madonną ze Zlatej Koruny, a także na
elementy norymberskie. Konserwacja dzieła wykonana
przez Torwirtta w r. 1952 odsłoniła szereg elementów
oryginalnych. Nowa monografia L. Skarżyńskiej:
Madonna z Dzieciątkiem, obraz z kościoła Św. Jakuba w
Toruniu z początku XV w. (praca magisterska, maszy-
nopis UMK, Toruń 1967) ustala czas powstania na 1 ćwierć
w. XV i określa jako import z Francji (Burgundia albo
Awinion) lub z Włoch. Stwierdzono obecność gum owo-
cowych w warstwie malarskiej, co wyklucza powstanie
obrazu na terenie Czech. Obecne wymiary obrazu wy-
noszą 50,9 X 41,8 —- po obcięciu w celu włożenia go do
14. Floratury, Biblia Jarosława Bagorii Skotnickiego,
Gniezno, Archiwum Archidiecezjalne Ms 168 (fot. Z.
Czarnecki)
52