DOI Artikel:
Szablowski, Jerzy: Z badań nad flamandzkimi tapiseriami krajobrazowo-zwierzęcymi z w. XVI: (Arras w zamku Osthouse koło Kolmaru)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0139
11. Para indyków, szczegół arrasu Bóg ukazuje Adamowi wspaniałości Raju, Bruksela, druga ćwierć w. XVI,
Florencja, Galleria delPAccademia (fot. Alinari)
An toinę’a Perremoit de Granvelle w brukselskim
atelier Willema Pamnemaikera około r. 1560, a
przechowywanej obecnie we wspomnianym mu-
zeum wiedeńskim (seiria LX'VI/2) 35. Wraz z wy-
mienionymi wyżej przedstawieniami dowodzi on,
jak dużym wzięciem cieszyły się u ówczesnych
projektantów tapiseirii te ptaki, niewątpliwie dla
swych niemałych walorów dekoracyjnych, a może
także ze względu na ciągle jeszcze żywą pamięć
o ich egzotycznym pochodzeniu.
Malarz rysujący czworonogi i ptactwo jako
wzory dla tapiserii miał możność studiowania
swych modeli z natury, zwłaszcza gdy szło o do-
mowe, łatwo dostępne okazy. Zwierzęta dziko ży-
jące, a także egzotyczne, mógł obserwować w
35 E. R. von Birk, Inuentar der irrl Besitze des
allerhóchsten Kaiserhauses bejindlichen Niederldnder
Rapeten und Gobelins (Jahrbuch der Kunsthistorischen
Sammlungen des Allerhóchsten Kaiserhauses, II, Wien
1884, s. 180); Heinz, o. c., s. 169 i 213, reprod. 148. Za
zwrócenie mej uwagi na to przedstawienie i za przesła-
zwierzyńcach czy menażeriach, lecz przede wszy-
stkim poznawać je poprzez opisy i ilustracje ma-
lowane lub rytowane, zawarte we współczesnych
dziełach przyrodniczych. Do takich opracowań na-
leżało wysoko wówczas cenione dzieło Francuza
Piotra Belona Histoire de la naturę des oyseaux,
wydane w Paryżu w r. 1555. Ilustracje dostarczał
Belonowi głównie „maistre Pierre Goudet, Pari-
sien, peintre vrayment ingenieux”, znany bardziej
pod nazwiskiem Gourdelle (Gourdel) 36. Reprodu-
kowany w tym dziele indyk (rye. 15) jest niemal
bliźnim bratem indyków przedstawionych na arra-
sach na Wawelu, w Wiedniu i w Osthouse. Czy
między drzeworytem u Belona a wizerunkami na
tkaninach zachodzą bezpośrednie powiązania, tru-
nie odnośnej odbitki fotograficznej, jak również fotografii
indyków na arrasie Wejście zwierząt do arki (ryc. 13)
dziękuję uprzejmie pani dr Rotraud Bauer, kustoszowi
działu tkanin w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu.
36 A n k e r, o. c., s. S—10, tabl. II, fig. 1; Nissen,
o c., s. 36.
131
Florencja, Galleria delPAccademia (fot. Alinari)
An toinę’a Perremoit de Granvelle w brukselskim
atelier Willema Pamnemaikera około r. 1560, a
przechowywanej obecnie we wspomnianym mu-
zeum wiedeńskim (seiria LX'VI/2) 35. Wraz z wy-
mienionymi wyżej przedstawieniami dowodzi on,
jak dużym wzięciem cieszyły się u ówczesnych
projektantów tapiseirii te ptaki, niewątpliwie dla
swych niemałych walorów dekoracyjnych, a może
także ze względu na ciągle jeszcze żywą pamięć
o ich egzotycznym pochodzeniu.
Malarz rysujący czworonogi i ptactwo jako
wzory dla tapiserii miał możność studiowania
swych modeli z natury, zwłaszcza gdy szło o do-
mowe, łatwo dostępne okazy. Zwierzęta dziko ży-
jące, a także egzotyczne, mógł obserwować w
35 E. R. von Birk, Inuentar der irrl Besitze des
allerhóchsten Kaiserhauses bejindlichen Niederldnder
Rapeten und Gobelins (Jahrbuch der Kunsthistorischen
Sammlungen des Allerhóchsten Kaiserhauses, II, Wien
1884, s. 180); Heinz, o. c., s. 169 i 213, reprod. 148. Za
zwrócenie mej uwagi na to przedstawienie i za przesła-
zwierzyńcach czy menażeriach, lecz przede wszy-
stkim poznawać je poprzez opisy i ilustracje ma-
lowane lub rytowane, zawarte we współczesnych
dziełach przyrodniczych. Do takich opracowań na-
leżało wysoko wówczas cenione dzieło Francuza
Piotra Belona Histoire de la naturę des oyseaux,
wydane w Paryżu w r. 1555. Ilustracje dostarczał
Belonowi głównie „maistre Pierre Goudet, Pari-
sien, peintre vrayment ingenieux”, znany bardziej
pod nazwiskiem Gourdelle (Gourdel) 36. Reprodu-
kowany w tym dziele indyk (rye. 15) jest niemal
bliźnim bratem indyków przedstawionych na arra-
sach na Wawelu, w Wiedniu i w Osthouse. Czy
między drzeworytem u Belona a wizerunkami na
tkaninach zachodzą bezpośrednie powiązania, tru-
nie odnośnej odbitki fotograficznej, jak również fotografii
indyków na arrasie Wejście zwierząt do arki (ryc. 13)
dziękuję uprzejmie pani dr Rotraud Bauer, kustoszowi
działu tkanin w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu.
36 A n k e r, o. c., s. S—10, tabl. II, fig. 1; Nissen,
o c., s. 36.
131