DOI article:
Szablowski, Jerzy: Z badań nad flamandzkimi tapiseriami krajobrazowo-zwierzęcymi z w. XVI: (Arras w zamku Osthouse koło Kolmaru)
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0144
15. Indyki, drzeworyt w dziele Pierre’a Belona Uhistoire de la naturę des oyseauz, 1555
zeum Aleksandra Waisilkowska 49. Jakkolwiek ar-
rasy poznańskie swym stylem i poziomem arty-
stycznym różnią się zasadniczo od omawianej
przez nas grupy tkanin, do której należy także
arras z Osthouse, sama uwaga o możliwości współ-
pracy tych dwóch malarzy-kartonistów wydaje się
interesująca. Sądzę, iż taka współpraca mogła isto-
tnie mieć miejsce zarówno przy projektowaniu
kartonów werdiur wawelskich, jak i kartonu środ-
kowego pola naszego arrasu.
Efekt dekoracyjny arrasu w Osthouse i arra-
sów na Isola Bella podnosi w niemałym stopniu —
jak wspomniałem — bogato zdobiona bordiura,
otaczająca z czterech stron obraz środkowy. Rów-
nież w znacznej ilości wawelskich krajobrazów
ze zwierzętami (bo w 27 tkaninach) zastosowano
ozdobne bordiury, ale tylko w postaci fryzów,
które ujmują tkaniny od góry i od dołu. Ich
zamknięcia boczne tworzy w tym przypadku wą-
ski szlak o motywie drążka z nanizanymi nań dro-
bnymi, stylizowanymi kwiatami, oplecionego dwie-
ma falistymi wstęgami, przecinającymi się w for-
mie ciągłych ósemek. Analogiczny szlak występuje
49 A. W a s i 1 k o w s k a, Gobeliny. Muzeum Narodo-
we w Poznaniu. Katalog Zbiorów, Poznań 1971, s. 11,
50—51,
częściej w arrasach jagiellońskich i innych tapi-
seriach brukselskich z tych czasów jako obramie-
nie normalnej bordiury od wewnątrz i od ze-
wnątrz. 50. Przykładem może być właśnie omawia-
ny tutaj arras w zameczku w Osthouse (ryc. 1).
Gdy arras krajobrazowo-zwierzęcy nie ma wła-
ściwej bordiury, może zastąpić ją sam tylko wą-
ski szlak ornamentalny, jak to ma miejsce w ar-
rasach wawelskich, o kształcie leżących prostoką-
tów. Taki szlak opasuje dookoła m. in. wawelską
werdiurę z indykami (ryc. 6).
Bordiury zaczęto wprowadzać — jak wiado-
mo — dopiero na przełomie w. XV, tj. wówczas,
gdy zmieniał się styl arrasów, gdy stawały się
one tkanymi obrazami, z góry do danych wnętrz
zaplanowanymi, wymagającymi wykończenia i ko-
niecznego zamknięcia. Bordiury ulegały z bie-
giem czasu przemianom, były bowiem szczególnie
uczulone na zmiany stylu, smaku czy mody. Nie
czerpiąc swych elementów dekoracyjnych ze star-
szych serii, lecz prezentując niemal zawsze aktu-
alne w danej chwili motywy dekoracyjne i ich
zestawy, pozwalają dzisiaj badaczom określać pre-
50 M. Piwocka, Arrasy z groteskami [w:] Arrasy
flamandzkie..., s. 310—311.
136
zeum Aleksandra Waisilkowska 49. Jakkolwiek ar-
rasy poznańskie swym stylem i poziomem arty-
stycznym różnią się zasadniczo od omawianej
przez nas grupy tkanin, do której należy także
arras z Osthouse, sama uwaga o możliwości współ-
pracy tych dwóch malarzy-kartonistów wydaje się
interesująca. Sądzę, iż taka współpraca mogła isto-
tnie mieć miejsce zarówno przy projektowaniu
kartonów werdiur wawelskich, jak i kartonu środ-
kowego pola naszego arrasu.
Efekt dekoracyjny arrasu w Osthouse i arra-
sów na Isola Bella podnosi w niemałym stopniu —
jak wspomniałem — bogato zdobiona bordiura,
otaczająca z czterech stron obraz środkowy. Rów-
nież w znacznej ilości wawelskich krajobrazów
ze zwierzętami (bo w 27 tkaninach) zastosowano
ozdobne bordiury, ale tylko w postaci fryzów,
które ujmują tkaniny od góry i od dołu. Ich
zamknięcia boczne tworzy w tym przypadku wą-
ski szlak o motywie drążka z nanizanymi nań dro-
bnymi, stylizowanymi kwiatami, oplecionego dwie-
ma falistymi wstęgami, przecinającymi się w for-
mie ciągłych ósemek. Analogiczny szlak występuje
49 A. W a s i 1 k o w s k a, Gobeliny. Muzeum Narodo-
we w Poznaniu. Katalog Zbiorów, Poznań 1971, s. 11,
50—51,
częściej w arrasach jagiellońskich i innych tapi-
seriach brukselskich z tych czasów jako obramie-
nie normalnej bordiury od wewnątrz i od ze-
wnątrz. 50. Przykładem może być właśnie omawia-
ny tutaj arras w zameczku w Osthouse (ryc. 1).
Gdy arras krajobrazowo-zwierzęcy nie ma wła-
ściwej bordiury, może zastąpić ją sam tylko wą-
ski szlak ornamentalny, jak to ma miejsce w ar-
rasach wawelskich, o kształcie leżących prostoką-
tów. Taki szlak opasuje dookoła m. in. wawelską
werdiurę z indykami (ryc. 6).
Bordiury zaczęto wprowadzać — jak wiado-
mo — dopiero na przełomie w. XV, tj. wówczas,
gdy zmieniał się styl arrasów, gdy stawały się
one tkanymi obrazami, z góry do danych wnętrz
zaplanowanymi, wymagającymi wykończenia i ko-
niecznego zamknięcia. Bordiury ulegały z bie-
giem czasu przemianom, były bowiem szczególnie
uczulone na zmiany stylu, smaku czy mody. Nie
czerpiąc swych elementów dekoracyjnych ze star-
szych serii, lecz prezentując niemal zawsze aktu-
alne w danej chwili motywy dekoracyjne i ich
zestawy, pozwalają dzisiaj badaczom określać pre-
50 M. Piwocka, Arrasy z groteskami [w:] Arrasy
flamandzkie..., s. 310—311.
136