DOI article:
Samek, Jan: Porta angusta i nagrobki portalowe w Polsce: (Zapoznana symbolika wejścia w sztuce)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0150
1. Rzut poziomy kaplicy Padniewskiego na Wawelu, rysunek F. M.
Lanciego z ok. r. 1832 w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
(wg. A. Rottermunda)
2. Elewacja zachodnia kaplicy Pad-
niewskiego na Wawelu, rysunek F. M.
Lanciego z ok. r. 1832, w zbiorach Mu-
zeum Narodowego w Warszawie (wg
A. Rottermunda)
od północy do ołtarzowej części kościoła (rys. 4, 5).
Wejście ujęto w kolumny dźwigające przełamane
belkowanie z bogatym zwieńczeniem, będące wła-
ściwym nagrobkiem. Umieszczono tu tablicę z na-
pisem oraz w górnej części sarkofag z wnęką
mieszczącą popiersie zmarłego (obecnie usunięte).
Należy jeszcze zwrócić uwagę, iż portal ten jest
węższy od zachodniego wejścia do kościoła i nie
rozglifiony 6.
O ile z w. XVI i XVII znamy tylko pojedyn-
cze przykłady nagrobków skomponowanych z
użyciem motywu wejścia, znacznie więcej ich za-
chowało się z w. XVIII. Z samego początku stu-
lecia pochodzi nagrobek, a właściwie epitafium
Jana Dobrogosta Krasińskiego, wojewody płockie-
go w kościele Reformatów w Węgrowie (ryc. 6,
7) 7. Epitafium związano, jeśli chodzi o projekto-
dawcę, z osobą Tylimana z Gamerein; w odniesie-
niu do partii metalowej jest dziełem Andrzeja
Miackensena II 8 i powstało przed r. 1701, kiedy to
Andrzej Maeikensem miał sprawę o niewłaściwą
wagę miedzianych części pomnika 9. Epitafium wę-
growskie ma skomplikowaną kompozycję. Składa
się z dużej owalnej tarczy, na którą zostały nało-
żone wykonane z miedzi i złocone emblematy.
Tarczę tę okalają w dolnej partii Chronos i ko-
bieca postać alegoryczna, w górnej anioł i aniołek,
podtrzymują zaś na taśmie dwa aniołki. Całość
znajduje kompozycyjne oparcie w wąskim, zam-
kniętym półkoliście portalu prowadzącym do ka-
plicy Św. Bonawentury (epitafium znajduje się na
ścianie północnej wschodniego ramienia transep-
tu, kaplica zaś przylega do prezbiterium od wscho-
du 10. Portal ten ujęto w wąskie pilastry, któire za
pośrednictwem konsoli dźwigają przełamany
gzyms. Na gzymsie, na postumencie umieszczono
popiersie zmarłego, wazon, przewróconą bazę ko-
lumny oraz lamentujące putta.
Skomplikowana jest tematyka w metalu wy-
konanych partii epitafium (ryc. 8, 9). Występuje
G Por. H e n d e 1, o. c., il. 1,
7 I. Galicka, D. Kaczmarzyk, Powiat wę-
growski (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, X, Woje-
wództwo warszawskie, z. 26, Warszawa 1964, s. 34, fig. 96,
97, 98); Białostocki, Symbolika drzwi..., 110, il. 2.
8J. Samek i M. Sławosz ewsk a, Mackensen
Andrzej II, złotnik gdański (Polski Słownik Biograficzny,
t. XIX, 1974, s. 83—84).
9 Por. Samek i Sław o szewska, o. c.
10 Galicka i Kaczmarzyk, o, c., plan na s. 31.
142
Lanciego z ok. r. 1832 w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
(wg. A. Rottermunda)
2. Elewacja zachodnia kaplicy Pad-
niewskiego na Wawelu, rysunek F. M.
Lanciego z ok. r. 1832, w zbiorach Mu-
zeum Narodowego w Warszawie (wg
A. Rottermunda)
od północy do ołtarzowej części kościoła (rys. 4, 5).
Wejście ujęto w kolumny dźwigające przełamane
belkowanie z bogatym zwieńczeniem, będące wła-
ściwym nagrobkiem. Umieszczono tu tablicę z na-
pisem oraz w górnej części sarkofag z wnęką
mieszczącą popiersie zmarłego (obecnie usunięte).
Należy jeszcze zwrócić uwagę, iż portal ten jest
węższy od zachodniego wejścia do kościoła i nie
rozglifiony 6.
O ile z w. XVI i XVII znamy tylko pojedyn-
cze przykłady nagrobków skomponowanych z
użyciem motywu wejścia, znacznie więcej ich za-
chowało się z w. XVIII. Z samego początku stu-
lecia pochodzi nagrobek, a właściwie epitafium
Jana Dobrogosta Krasińskiego, wojewody płockie-
go w kościele Reformatów w Węgrowie (ryc. 6,
7) 7. Epitafium związano, jeśli chodzi o projekto-
dawcę, z osobą Tylimana z Gamerein; w odniesie-
niu do partii metalowej jest dziełem Andrzeja
Miackensena II 8 i powstało przed r. 1701, kiedy to
Andrzej Maeikensem miał sprawę o niewłaściwą
wagę miedzianych części pomnika 9. Epitafium wę-
growskie ma skomplikowaną kompozycję. Składa
się z dużej owalnej tarczy, na którą zostały nało-
żone wykonane z miedzi i złocone emblematy.
Tarczę tę okalają w dolnej partii Chronos i ko-
bieca postać alegoryczna, w górnej anioł i aniołek,
podtrzymują zaś na taśmie dwa aniołki. Całość
znajduje kompozycyjne oparcie w wąskim, zam-
kniętym półkoliście portalu prowadzącym do ka-
plicy Św. Bonawentury (epitafium znajduje się na
ścianie północnej wschodniego ramienia transep-
tu, kaplica zaś przylega do prezbiterium od wscho-
du 10. Portal ten ujęto w wąskie pilastry, któire za
pośrednictwem konsoli dźwigają przełamany
gzyms. Na gzymsie, na postumencie umieszczono
popiersie zmarłego, wazon, przewróconą bazę ko-
lumny oraz lamentujące putta.
Skomplikowana jest tematyka w metalu wy-
konanych partii epitafium (ryc. 8, 9). Występuje
G Por. H e n d e 1, o. c., il. 1,
7 I. Galicka, D. Kaczmarzyk, Powiat wę-
growski (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, X, Woje-
wództwo warszawskie, z. 26, Warszawa 1964, s. 34, fig. 96,
97, 98); Białostocki, Symbolika drzwi..., 110, il. 2.
8J. Samek i M. Sławosz ewsk a, Mackensen
Andrzej II, złotnik gdański (Polski Słownik Biograficzny,
t. XIX, 1974, s. 83—84).
9 Por. Samek i Sław o szewska, o. c.
10 Galicka i Kaczmarzyk, o, c., plan na s. 31.
142