DOI Artikel:
Samek, Jan: Porta angusta i nagrobki portalowe w Polsce: (Zapoznana symbolika wejścia w sztuce)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0157
13. Część górna nagrobka Jana Tarły z 1. 1752—1753 w kościele Jezuitów w Warszawie (fot. H. Poddębski)
Gdybyśmy chcieli zsumować krótko program
ikonograficzny obu nagrobków, stwierdzimy, że
zwrócono w nich uwagę na chwałę ziemską sym-
bolizowaną przez panoplia, trąbiącego anioła,
przedstawienia bitew i pokonanych wrogów, uzy-
skaną poprzez cnoty wyobrażone alegorycznie.
Wątkowi temu przeciwstawiono drugi, wyrażają-
cy przemijanie i znikomość życia, zobrazowany
przez złamane obeliski i emblematy śmierci.
Pomniki królów zamykają właściwie serię na-
grobków portalowych. Trudno jednak pominąć in-
ne rozwiązania, w których w odrębny sposób mo-
tyw portalu dochodzi do głosu. Mamy tu na myśli
trzy pomniki: w Kwilczy w dawnym powiecie
międzychodzkim oraz w Pisarskich w szamotuls-
kim. W miejscowości Psairskie zachował się nagro-
bek Rafała Balińskiego z około r. 1784 (ryc. 22) 23,
23 R. T. Juraszowie, T. Ruszczyńska
i A. Sławska, Powiat szamotulski (Katalog Zabyt-
ków Sztuki w Polsce V, Województwo poznańskie, z. 23,
Warszawa 1966, s. 21, fig. 125).
24 E. Smulikowska-Rowińska, P. Skubi-
w Kwilczy dotrwały dwa pomniki: Franciszka
Kwileckiego z 1. 1781—1790 (ryc. 20) oraz Łuka-
sza i Barbary Kwileckich z 1. 1781—1790
(ryc. 21) 24.
Wszystkie te nagrobki posiadają zbliżoną kom-
pozycję. Występuje tu jako główny motyw zrujno-
wana piramida o silnie zaznaczonych ciosach, któ-
ry wzbogacono przedstawieniem części portyku
świątyni, wyobrażeniem Chronosa z kosą, sarkofa-
gów, zrujnowanych partii kolumn, rozrzuconych
głazów i niewielkiego otworu bramnego w dolnej
części, w który jak gdyby wsuwają się trumny
(w nagrobku Łukasza i Barbary Kwileckich).
W pomnikach tych motyw portalu nie jest ośrod-
kiem kompozycji, jednakże z pewnością został
wykorzystany ze zrozumieniem jego znaczenia.
szewski, S. Wiliński i M. Żółtowska-
-G lińska, Powiat międzychodzki (Katalog Zabytków
Sztuki w Polsce, V, Województwo poznańskie, z. 13, War-
szawa 1963, s. 6, fig. 82—33).
149
Gdybyśmy chcieli zsumować krótko program
ikonograficzny obu nagrobków, stwierdzimy, że
zwrócono w nich uwagę na chwałę ziemską sym-
bolizowaną przez panoplia, trąbiącego anioła,
przedstawienia bitew i pokonanych wrogów, uzy-
skaną poprzez cnoty wyobrażone alegorycznie.
Wątkowi temu przeciwstawiono drugi, wyrażają-
cy przemijanie i znikomość życia, zobrazowany
przez złamane obeliski i emblematy śmierci.
Pomniki królów zamykają właściwie serię na-
grobków portalowych. Trudno jednak pominąć in-
ne rozwiązania, w których w odrębny sposób mo-
tyw portalu dochodzi do głosu. Mamy tu na myśli
trzy pomniki: w Kwilczy w dawnym powiecie
międzychodzkim oraz w Pisarskich w szamotuls-
kim. W miejscowości Psairskie zachował się nagro-
bek Rafała Balińskiego z około r. 1784 (ryc. 22) 23,
23 R. T. Juraszowie, T. Ruszczyńska
i A. Sławska, Powiat szamotulski (Katalog Zabyt-
ków Sztuki w Polsce V, Województwo poznańskie, z. 23,
Warszawa 1966, s. 21, fig. 125).
24 E. Smulikowska-Rowińska, P. Skubi-
w Kwilczy dotrwały dwa pomniki: Franciszka
Kwileckiego z 1. 1781—1790 (ryc. 20) oraz Łuka-
sza i Barbary Kwileckich z 1. 1781—1790
(ryc. 21) 24.
Wszystkie te nagrobki posiadają zbliżoną kom-
pozycję. Występuje tu jako główny motyw zrujno-
wana piramida o silnie zaznaczonych ciosach, któ-
ry wzbogacono przedstawieniem części portyku
świątyni, wyobrażeniem Chronosa z kosą, sarkofa-
gów, zrujnowanych partii kolumn, rozrzuconych
głazów i niewielkiego otworu bramnego w dolnej
części, w który jak gdyby wsuwają się trumny
(w nagrobku Łukasza i Barbary Kwileckich).
W pomnikach tych motyw portalu nie jest ośrod-
kiem kompozycji, jednakże z pewnością został
wykorzystany ze zrozumieniem jego znaczenia.
szewski, S. Wiliński i M. Żółtowska-
-G lińska, Powiat międzychodzki (Katalog Zabytków
Sztuki w Polsce, V, Województwo poznańskie, z. 13, War-
szawa 1963, s. 6, fig. 82—33).
149