DOI Artikel:
Samek, Jan: Porta angusta i nagrobki portalowe w Polsce: (Zapoznana symbolika wejścia w sztuce)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0164
24. Część środkowa predelli ołtarza bocznego z ok. r. 1600 w kościele parafialnym w Borowej Wsi, dawniej w Przy-
szowicach (fot. T. Kaźmierski)
w sumie jedenaście, żaden nagrobek nie został
skomponowany wokół dużego okazałego portalu.
Z reguły są to wejścia niewielkie, niekiedy wręcz
niskie lub wąskie (przykładem nagrobek Padniew-
skiego, epitafium w Węgrowie, nagrobki królew-
skie w katedrze na Wawelu, czy też nagrobki wiel-
kopolskie). Na żadnym z omówionych monumen-
tów nie umieszczono wprawdzie sensu stricto na-
pisu, że przedstawiona tam została Porta angu-
sta — niemniej w większości ich skromne czy bar-
dziej rozbudowane programy ikonograficzne, wy-
chodząc od chwały ziemskiej doprowadzają do
podkreślenia znikomości tej chwały. W tym kon-
tekście przedstawienia Porta angusta mogą swobo-
dnie się mieścić. Co więcej istniały w wielu wy-
34 Por. Z. Kępiński, Symbolika drzwi gnieźnień-
skich [w:] Drzwi gnieźnieńskie, II, Wrocław 1959; Kali-
nowski, o. c., J. S. Pasierb, Próba syntezy treści
ideowych drzwi gnieźnieńskich (Streszczenie referatu wy-
padkach możliwości zastosowania okazalszych por-
tali, z czego nie skorzystano. Chyba nic nie stało
na przeszkodzie, aby w nagrobkach wielkopolskich
umieścić okazalszy motyw portalu, czy też w pom-
nikach na Wawelu wejście skomponować w od-
mienny sposób; to samo odnosi się do epitafium
w Węgrowie. W niektórych wypadkach istnieją
nawet pewne przesłanki, że mogło tu chodzić
o przedstawienie Porta angusta. W nagrobku Jana
Dobrogosta Krasińskiego poza podkreśleniem zni-
komości sukcesów i chwały uzyskanej na ziemi
przy pomocy motywów śmierci, jak wskazuje gest
postaci alegorycznej, do programu włączony został
wąski portal zgodnie z tematem Porta angusta.
Także w nagrobku Brzechffów werset przedsta-
głoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Warszaw-
skiego 17 V 1967) (Biuletyn HS, XXX, 1968, nr 2, s.
240—242).
156
szowicach (fot. T. Kaźmierski)
w sumie jedenaście, żaden nagrobek nie został
skomponowany wokół dużego okazałego portalu.
Z reguły są to wejścia niewielkie, niekiedy wręcz
niskie lub wąskie (przykładem nagrobek Padniew-
skiego, epitafium w Węgrowie, nagrobki królew-
skie w katedrze na Wawelu, czy też nagrobki wiel-
kopolskie). Na żadnym z omówionych monumen-
tów nie umieszczono wprawdzie sensu stricto na-
pisu, że przedstawiona tam została Porta angu-
sta — niemniej w większości ich skromne czy bar-
dziej rozbudowane programy ikonograficzne, wy-
chodząc od chwały ziemskiej doprowadzają do
podkreślenia znikomości tej chwały. W tym kon-
tekście przedstawienia Porta angusta mogą swobo-
dnie się mieścić. Co więcej istniały w wielu wy-
34 Por. Z. Kępiński, Symbolika drzwi gnieźnień-
skich [w:] Drzwi gnieźnieńskie, II, Wrocław 1959; Kali-
nowski, o. c., J. S. Pasierb, Próba syntezy treści
ideowych drzwi gnieźnieńskich (Streszczenie referatu wy-
padkach możliwości zastosowania okazalszych por-
tali, z czego nie skorzystano. Chyba nic nie stało
na przeszkodzie, aby w nagrobkach wielkopolskich
umieścić okazalszy motyw portalu, czy też w pom-
nikach na Wawelu wejście skomponować w od-
mienny sposób; to samo odnosi się do epitafium
w Węgrowie. W niektórych wypadkach istnieją
nawet pewne przesłanki, że mogło tu chodzić
o przedstawienie Porta angusta. W nagrobku Jana
Dobrogosta Krasińskiego poza podkreśleniem zni-
komości sukcesów i chwały uzyskanej na ziemi
przy pomocy motywów śmierci, jak wskazuje gest
postaci alegorycznej, do programu włączony został
wąski portal zgodnie z tematem Porta angusta.
Także w nagrobku Brzechffów werset przedsta-
głoszonego na zebraniu naukowym Oddziału Warszaw-
skiego 17 V 1967) (Biuletyn HS, XXX, 1968, nr 2, s.
240—242).
156