Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (17.1981)

w danym wypadku tłumaczyć należy jako bogo-
bojność i miłość ojczyzny. Ponieważ jednak o-
brazowe przedstawienie tej cnoty, zarówno sło-
wami jak i środkami plastycznymi, nasuwało
trudności, artysta wolał zarówno w obrazie (ryc.
16), jak i w tekście omówić nie tyle jej istotę,
co błogosławione skutki, tj. pokój, ład i dobro-
byt. Pierwsze motto, wzięte z proroctwa Miche-
asza (4, 13): „Wstań i młóć, córko Syjońska!
[...] i zetrzesz narody mnogie, a pobijesz [...]
moc ich Panu wszystkiej ziemi", jest jednozna-
czne; natomiast oba wersety z Ewangelii św. Ja-
na (11, 41, 42), zawierające podziękowanie Bogu
za wskrzeszenie Łazarza, mają znaczenie ogólne
i pośrednio tylko wiążą się z tematem tego roz-
działu. Podobny charakter posiada tekst polskiej
wersji, który zaczyna się dość oryginalnie, gdyż
krytyką wojny:

16. Wawrzyniec-Laureinty Krzczonowicz, panegiryk
Na coś, Bellono, pałasz przypasała? Redivivus Phoeniz, winieta do rozdziału IV

Na coś zbroję stalistą odziała?
Na co w Marsowym długo polu stoisz?
Na co nam z wieków krwawe boje stroisz?

Przecie pokoju jeszcześ nie wygrała,. Izajasza (57, 19): „Stworzyłem owoc warg, po-

Lubo krew ludzką rzekami już lała. kój".

Gdyby te miasta z wieków spustoszone, Kartusz, dość lekki, silnie powyginany, ma

Na pokój bez krwie były zamienione,. nl , . . ,

n . , ...... , , pośrodku u gory koronę królewską z wieńcem

Pewnie by wieki juz złocone były. c & J H ^

Złote by drzewa owocy [!] rodziły. laurowym i gałązkami palmowymi; rolwerki po

obu stronach kończą się maskami ludzkimi albo

To wstęp do bardziej szczegółowych wywo- przybierają postać flakonów z pękami traw lub

dów — oto zjawił się Baranowicz, „bogobojny zboża. Odstępy między rolwerkami zapełniają,

bohater", i bez przelewu krwi ustalił pokój. Jak porozmieszczane przeważnie prostopadle do ra-

gołąb z arki Noego z gałązką oliwną zapowie- my, parzyste wieńce laurowe, w dolnej zaś czę-

dział koniec wodnego potopu, tak feniks = Ba- ści wijące się wstęgi zwisającej pionowo dra-

ranowicz schodząc z nieba (!) zapowiedział ko- perii nadają całości kształt prostokątny. Na sa-

niec „krwawego potopu" i początek ery spokój- mym dole między nimi a ramą kartusza muie-

nej, wydajnej pracy. Kończy te uwagi, prócz szczono dwie sceny rodzajowe. W lewym rogu

ogólnikowych aluzji politycznych, refleksja: na tle zamku na górze tryumfator w rydwanie

na czele pochodu wojowników i jeńców zmierza

Kto we krwie pokój Ojczyźnie daruje, ku wysoko położonej świątyni z dużą figurą bó-

Pewnie Ojczyzna ze łzami przyjmuje, sW Tq jjbogobojny tryumfator", któremu

Ty i Ojczyźnie i Cerkwi strapionej, . . .

„ , • „„w,-; „,„i,,-™^ uległ i „Mars Roxolanus , i „chorągwie bunto-

Bez krwie przynosisz pokój ulubionej. & u > >> ■«>

wne" Bellony, o których mówi polski tekst i co
Wszystkie te myśli znalazły odbicie w winie- potwierdza cytat z Księgi Mądrości (4, 2) na
cie (ryc. 16). W środkowym owalu, z góry, z pra- wstędze. Jako odpowiednik po prawej stronie
wej strony, spływa na chmurach feniks z gałąź- widnieje arka Noego, osiadła na szczycie wy-
ką oliwną w dziobie. Na dole rozciąga się rozle- sokiej góry, a na jej dachu gołąb z gałązką oli-
gły krajobraz, w środku którego na pierwszym wną w dziobie.

planie znajduje się pagórek z pasącymi się ow- Symbolika tej winiety, którą podkreśla za-

cami. W głębi, po lewej stronie, rolnik orze ziie- mykający całość od góry werset z Daniela (7,

mię ciągnionym przez woły pługiem; po prawej 27): „Królestwo dano ludowi świętych", jest tak

stronie, pod drzewami, leży pasterz grający na przejrzysta, że nie wymaga żadnych wyjaśnień,

piszczałce, za nim pasą się krowy, a wyżej, w Jeśli natomiast idzie o stronę formalną, wyka-

głębi, zarysy kilku domów z wysoką wieżą nad żuje ona wszystkie dodatnie i ujemne strony sty-

nimi. Całość zamyka u góry wstęga z cytatem z lu Krzczonowicza. Podziw budzi jedynie do mi-

87