DOI Artikel:
Kornecki, Marian: Obraz "Tronującej Marii odzianej w słońce" i "Pietatis Domini" z kościoła w Szyku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0071
ficznej cechują go takie szczegóły, jak opada-
nie prawej ręki Chrystusa i podtrzymywanie lub
unoszenie lewej przez Boga Ojca 43. Treść przed-
stawienia jest związana z liturgią i obrazuje dog-
mat Odkupienia.
Całość kompozycji pola środkowego dawnego
tryptyku zawiera fundamentalne wątki treścio-
we. Wątek maryjny obrazuje istotę Matki Chry-
stusa i jej panowanie zarówno w niebie, jak i na
ziemi; związany z nim wątek chrystologiczny —
w swym nurcie spleciony z historią ludzkiej na-
tury Chrystusa, zapoczątkowany niejako w dru-
goplanowej scenie Nawiedzenia — kulminuje w
wyobrażeniu Odkupienia przez śmierć męczeń-
ską i Ofiary przyjętej przez Stwórcę, wyrażonej
przedstawieniem Pietatis Domini. Wątek chrysto-
logiczny poszerzają sceny pasyjne na rewersach
skrzydeł.
Święci męczennicy na awersach skrzydeł, re-
prezentujący idee obrony wiary, zdają się moty-
wować sytuację Kościoła u schyłku średniowiecza
oraz prądy dewocyjne i mistyczne, nurtujące ów-
czesną społeczność. Idea obrony wiary, odzwier-
ciedlająca się w ikonografii, nie była w owych
czasach niczym nowym. Pojawiała się jeszcze
przed połową w. XV (m. in. w Czechach i na
Śląsku w dobie husytyzmu); obecnie, w początku
reformacji, stała się znów aktualna44.
Z drugiej strony treści ideowe zawarte w obra-
zach z Szyku, dające możliwości interpretacji
podstawowych prawd wiary, stanowić miały —■ i
zapewne stanowiły — fundament wychowania re-
ligijnego społeczności parafialnej, odizolowanej od
„wstrząsów wielkiego świata" w niewielkiej pod-
górskiej wiosce.
5. ZAGADNIENIE STYLU, INSPIRACJI
I WARSZTATU
Formalne i stylistyczne cechy omawianego za-
bytku są jednoznaczne i nie stwarzają skompli-
kowanych problemów kwalifikacji, co zwalnia
od potrzeby wywodu analitycznego. Tryptyk z
Szyku stanowi charakterystyczny przykład prze-
nikania się cech zachowawczych, jeszcze gotyc-
kich, z nowatorskimi, zapowiadającymi nadcho-
dzące niebawem zerwanie z trwałą dotąd prak-
tyką malarstwa cechowego, tworzącego wciąż je-
szcze w oparciu o doświadczenia i tradycje śred-
niowieczne 45. Do owych elementów zachowaw-
43 Tamże, s. 283.
44 T. Mroczko, Idee protoreformacji a malarstwo
polskie (Studia Renesansowe, IV, 1964), s. 450—526.
45 B. Dąbówna, Warsztat malarza cechowego w
Polsce (Studia Renesansowe, IV, 1964), s. 331—379.
14. Albrecht Diirsr, Pojmanie Chrystusa, drzeworyt z
Malej Pasji z r. 1509
15. Pojmanie Chrystusa, kwatera na rewersie skrzydła
dawnego tryptyku z Szyku (fot. M. Kornecki)
5 — Folia Historiae Artium t. XIX
65
nie prawej ręki Chrystusa i podtrzymywanie lub
unoszenie lewej przez Boga Ojca 43. Treść przed-
stawienia jest związana z liturgią i obrazuje dog-
mat Odkupienia.
Całość kompozycji pola środkowego dawnego
tryptyku zawiera fundamentalne wątki treścio-
we. Wątek maryjny obrazuje istotę Matki Chry-
stusa i jej panowanie zarówno w niebie, jak i na
ziemi; związany z nim wątek chrystologiczny —
w swym nurcie spleciony z historią ludzkiej na-
tury Chrystusa, zapoczątkowany niejako w dru-
goplanowej scenie Nawiedzenia — kulminuje w
wyobrażeniu Odkupienia przez śmierć męczeń-
ską i Ofiary przyjętej przez Stwórcę, wyrażonej
przedstawieniem Pietatis Domini. Wątek chrysto-
logiczny poszerzają sceny pasyjne na rewersach
skrzydeł.
Święci męczennicy na awersach skrzydeł, re-
prezentujący idee obrony wiary, zdają się moty-
wować sytuację Kościoła u schyłku średniowiecza
oraz prądy dewocyjne i mistyczne, nurtujące ów-
czesną społeczność. Idea obrony wiary, odzwier-
ciedlająca się w ikonografii, nie była w owych
czasach niczym nowym. Pojawiała się jeszcze
przed połową w. XV (m. in. w Czechach i na
Śląsku w dobie husytyzmu); obecnie, w początku
reformacji, stała się znów aktualna44.
Z drugiej strony treści ideowe zawarte w obra-
zach z Szyku, dające możliwości interpretacji
podstawowych prawd wiary, stanowić miały —■ i
zapewne stanowiły — fundament wychowania re-
ligijnego społeczności parafialnej, odizolowanej od
„wstrząsów wielkiego świata" w niewielkiej pod-
górskiej wiosce.
5. ZAGADNIENIE STYLU, INSPIRACJI
I WARSZTATU
Formalne i stylistyczne cechy omawianego za-
bytku są jednoznaczne i nie stwarzają skompli-
kowanych problemów kwalifikacji, co zwalnia
od potrzeby wywodu analitycznego. Tryptyk z
Szyku stanowi charakterystyczny przykład prze-
nikania się cech zachowawczych, jeszcze gotyc-
kich, z nowatorskimi, zapowiadającymi nadcho-
dzące niebawem zerwanie z trwałą dotąd prak-
tyką malarstwa cechowego, tworzącego wciąż je-
szcze w oparciu o doświadczenia i tradycje śred-
niowieczne 45. Do owych elementów zachowaw-
43 Tamże, s. 283.
44 T. Mroczko, Idee protoreformacji a malarstwo
polskie (Studia Renesansowe, IV, 1964), s. 450—526.
45 B. Dąbówna, Warsztat malarza cechowego w
Polsce (Studia Renesansowe, IV, 1964), s. 331—379.
14. Albrecht Diirsr, Pojmanie Chrystusa, drzeworyt z
Malej Pasji z r. 1509
15. Pojmanie Chrystusa, kwatera na rewersie skrzydła
dawnego tryptyku z Szyku (fot. M. Kornecki)
5 — Folia Historiae Artium t. XIX
65