DOI Artikel:
Purchla, Jacek: Schronisko fundacji księcia Aleksandra Lubomirskiego przy ulicy Rakowickiej w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0146
4. Tadeusz Stryjeński i Władysław Ekielski, projekt konkursowy Schroniska fundacji ks. A. Lubomirskiego.
Widok ogólny (wg Wiener Bauindustrie Zeitung)
Nowa sytuacja społeczno-polityczna skłoniła
kuratorię do zmiany dotychczasowego statutu fun-
dacji. Uchwalony 7 października 1948 nowy sta-
tut uzupełniał i modyfikował wersję poprzednią,
nie naruszając jednak woli fundatora i majątku
zakładu23. Ta próba ratowania fundacji nie u-
chroniła jej jednak przed ostatecznym upadkiem.
Po krótkim okresie działalności, w roku 1950, wy-
chowankowie musieli opuścić swój azyl, w któ-
rym urządzono dom akademicki dla studentów
Akademii Medycznej 26. Był to koniec kilkudzie-
sięcioletniej działalności zakładu. Sama zaś fun-
dacja przestała istnieć na mocy dekretu rządu
PRL wydanego dnia 24 kwietnia 1952, anulujące-
go wolę jej wspaniałomyślnego twórcy. Wtedy też
budynki przy ulicy Rakowickiej 27 przekazano
ich dzisiejszemu użytkownikowi27.
Bez względu na to, jak oceniamy — smutny
skądinąd — fakt likwidacji Schroniska i całej
fundacji, dobrze się chyba stało, że nowym użyt-
kownikiem tych obiektów jest Akademia Ekono-
miczna. Forma i funkcja budynków zaspokaja bo-
wiem potrzeby i ambicje uczelni, a równocześnie
Akademia Ekonomiczna zapewnia tym — zabyt-
kowym przecież — budowlom należytą opiekę.
Schronisko ks. Lubomirskiego ja-
ko dzieło architektury. W sporządzo-
nym przez Stryjeńskiego i Ekielskiego projekcie
konkursowym Schronisko przedstawiało się jako
teka: „Starania o uruchomienie schroniska 1946 r." Do-
kumenty różne.
25 J. Steczkowski, Założenia projektowe roz-
budowy Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie. Ma-
duży, utrzymany w formach neorenesansowych,
zespół budowli w otoczeniu ogrodowym (ryc. 4).
Monumentalny, dwupiętrowy budynek główny roz-
wiązany został na rzucie prostokąta, z wydatnym
ryzalitem środkowym na osi oraz dwoma ryzali-
tami bocznymi. Od strony ogrodu budowla ta po-
siadała według projektu dwa skrzydła boczne, a
na osi — mieszczący reprezentacyjną klatkę scho-
dową — ryzalit z dobudowaną do niego salą gim-
nastyczną.
Gmach główny — zwrócony fasadą do dzisiej-
szej ulicy Rakowickiej i oddalony od niej o oko-
ło 60 metrów — łączył się galeriami z dwoma
parterowymi budynkami bocznymi. Pomiędzy bu-
dynkiem głównym a ulicą Rakowicką utworzony
został dziedziniec honorowy. Posiadał on — znaj-
dującą się w centralnym punkcie — dużych roz-
miarów fontannę i był flankowany przez dwie
piętrowe kordegardy umieszczone w linii ogrodze-
nia. Pozostałe budynki, o charakterze pawilono-
wym, ulokowano w głębi ogrodu.
Dominantę całego założenia stanowić miał bu-
dynek główny. Pozostałe obiekty potraktowano
bardzo skromnie, utrzymując jednak zasadę jed-
ności stylowej z gmachem głównym. Jedność tę
uzyskano przez pozostawienie wszystkich obiek-
tów w surowej cegle, stosując wyprawę tylko do
skromnych obramień. Tę samą zasadę zastoso-
wano dla gmachu głównego, utrzymując jego ele-
szynopis pracy magisterskiej napisanej w WSE w Kra-
kowie [b.r.w.], s. 268^272.
26 Gazeta Krakowska, R.: 1950, z dnia 14 XI i 4 X.
27 Steczkowski, o.c, s. 150.
140
Widok ogólny (wg Wiener Bauindustrie Zeitung)
Nowa sytuacja społeczno-polityczna skłoniła
kuratorię do zmiany dotychczasowego statutu fun-
dacji. Uchwalony 7 października 1948 nowy sta-
tut uzupełniał i modyfikował wersję poprzednią,
nie naruszając jednak woli fundatora i majątku
zakładu23. Ta próba ratowania fundacji nie u-
chroniła jej jednak przed ostatecznym upadkiem.
Po krótkim okresie działalności, w roku 1950, wy-
chowankowie musieli opuścić swój azyl, w któ-
rym urządzono dom akademicki dla studentów
Akademii Medycznej 26. Był to koniec kilkudzie-
sięcioletniej działalności zakładu. Sama zaś fun-
dacja przestała istnieć na mocy dekretu rządu
PRL wydanego dnia 24 kwietnia 1952, anulujące-
go wolę jej wspaniałomyślnego twórcy. Wtedy też
budynki przy ulicy Rakowickiej 27 przekazano
ich dzisiejszemu użytkownikowi27.
Bez względu na to, jak oceniamy — smutny
skądinąd — fakt likwidacji Schroniska i całej
fundacji, dobrze się chyba stało, że nowym użyt-
kownikiem tych obiektów jest Akademia Ekono-
miczna. Forma i funkcja budynków zaspokaja bo-
wiem potrzeby i ambicje uczelni, a równocześnie
Akademia Ekonomiczna zapewnia tym — zabyt-
kowym przecież — budowlom należytą opiekę.
Schronisko ks. Lubomirskiego ja-
ko dzieło architektury. W sporządzo-
nym przez Stryjeńskiego i Ekielskiego projekcie
konkursowym Schronisko przedstawiało się jako
teka: „Starania o uruchomienie schroniska 1946 r." Do-
kumenty różne.
25 J. Steczkowski, Założenia projektowe roz-
budowy Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie. Ma-
duży, utrzymany w formach neorenesansowych,
zespół budowli w otoczeniu ogrodowym (ryc. 4).
Monumentalny, dwupiętrowy budynek główny roz-
wiązany został na rzucie prostokąta, z wydatnym
ryzalitem środkowym na osi oraz dwoma ryzali-
tami bocznymi. Od strony ogrodu budowla ta po-
siadała według projektu dwa skrzydła boczne, a
na osi — mieszczący reprezentacyjną klatkę scho-
dową — ryzalit z dobudowaną do niego salą gim-
nastyczną.
Gmach główny — zwrócony fasadą do dzisiej-
szej ulicy Rakowickiej i oddalony od niej o oko-
ło 60 metrów — łączył się galeriami z dwoma
parterowymi budynkami bocznymi. Pomiędzy bu-
dynkiem głównym a ulicą Rakowicką utworzony
został dziedziniec honorowy. Posiadał on — znaj-
dującą się w centralnym punkcie — dużych roz-
miarów fontannę i był flankowany przez dwie
piętrowe kordegardy umieszczone w linii ogrodze-
nia. Pozostałe budynki, o charakterze pawilono-
wym, ulokowano w głębi ogrodu.
Dominantę całego założenia stanowić miał bu-
dynek główny. Pozostałe obiekty potraktowano
bardzo skromnie, utrzymując jednak zasadę jed-
ności stylowej z gmachem głównym. Jedność tę
uzyskano przez pozostawienie wszystkich obiek-
tów w surowej cegle, stosując wyprawę tylko do
skromnych obramień. Tę samą zasadę zastoso-
wano dla gmachu głównego, utrzymując jego ele-
szynopis pracy magisterskiej napisanej w WSE w Kra-
kowie [b.r.w.], s. 268^272.
26 Gazeta Krakowska, R.: 1950, z dnia 14 XI i 4 X.
27 Steczkowski, o.c, s. 150.
140