DOI article:
Kozłowski, Janusz Krzysztof; Kuczman, Kazimierz: Włoska fundacja krakowskiego malodwidła cechowego: Epitafijny obraz Ainolfa Tedaldiego w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0056
7. Św. Dominik, fragment obrazu z Jodłownika
(fot. W. Gumuła)
kim18. Sprzęty ukazane we wnętrzu, gdzie roz-
grywa się scena Zwiastowania, na naszym obrazie
mają również swoją wymowę ideową. Ława pod
oknem, służąca do przechowywania pościeli, sym-
bolizuje może Poczęcie Chrystusa, zaś vasculum
niewątpliwie Eucharystię 19. Znaczenie świecy na
lichtarzu wyjaśnia tekst w Speculum Humanae
Salvationis: ,,Ipsa enim candella accensa”; świeca
oznacza więc Chrystusa, lichtarz — podtrzymują-
cą go Matkę 20.
Św. Jan Chrzciciel, którego tradycja przedsta-
wieniowa oparta jest na bogatych źródłach literac-
kich, ukazany został jako „Precursor et Baptista
Domini”, zgodnie z powszechnym w średniowieczu
zwyczajem21. Jako ascetę, człowieka żyjącego w
trudnych naturalnych warunkach, przyodzianego
w skórę, ukazywano go zarówno w rzeźbach wiel-
kich gotyckich katedr francuskich, jak i na skrzy-
dłach wielu retabulów. Szczególny kult żywiono
dlań we Florencji, której był patronem, co zna-
lazło odbicie w toskańskiej sztuce (rzeźby Ghiber-
tiego, Donatella, Benedetta da Maiano, malowidło
Filippa Lippiego w Akademii florenckiej) 22. Czę-
sto św. Jan Chrzciciel pojawia się na włoskich an-
konach z w. XIV i XV, np. Lorenza Veneziana w
Akademii weneckiej 1(1357, 1371) 23, Nicolla da
Voltri w Pinakotece watykańskiej (1401) 24, Cosi-
ma Rosselliego w Luwrze (14 7 3 ) 25, Filippina Lip-
piego w Pinakotece w Neapolu 26. W sztuce Pół-
nocy występuje rzadziej, wprowadzają go jednak
do swych dzieł wybitni mistrzowie niderlandzcy:
Jan vam Eyck 27, Roger van der Weyden 28, Hans
18 Walicki, Malarstwo polskie, s. 314, ryc. 86.
19 Panofsky, o.c., s. 123.
20 Tamże.
21 Por. Enciclopedia Catholica, VI, Firenze 1951, s.
522 i n.; K. K ii n s 11 e, leonographie der christlichen
Kunst, II—III, Freiburg 1928, s. 332—340; A. Masse-
r o n, Saint Jean-Baptiste dans l’art, [Arthaud] 1957; R.
Plus, Johannes der Tdufer in der Kunst, Colmar 1938.
22 G. K a f t a 1, Iconography of the Saints in Tus-
can Painting, Firenze 1952, s. 549 i n.; tenże, Icono-
graphy of the Saints in Central and South Italian Pain-
ting, Firenze 1965, s. 601 i n.
23 R. van Marle, Italian Schools of Painting, IV,
Hague 1925, fig. 24, 29 na s. 46 i 55.
24 van Marle, o.c., V, fig. 186 na s. 286.
25 van Marle, o.c., XI, fig. 361 na s. 593.
28 G. Prampolini, UAnnunziazione nei pittori
primitini italiani, Milano 1930, tab. 97.
27 W scenie środkowej i na rewersie skrzydła Ołta-
rza Gandawskiego.
28 W scenie Sądu Ostatecznego z r. 1443 w Hótel-
-Dieu w Beaune — repr. A. Dohmanin, Die Altnieder-
landische Malerei des fiinfzehnten Jahrhunderts non van
Eyck his Bosch, Leipzig 1964, fig. 16—18.
48
(fot. W. Gumuła)
kim18. Sprzęty ukazane we wnętrzu, gdzie roz-
grywa się scena Zwiastowania, na naszym obrazie
mają również swoją wymowę ideową. Ława pod
oknem, służąca do przechowywania pościeli, sym-
bolizuje może Poczęcie Chrystusa, zaś vasculum
niewątpliwie Eucharystię 19. Znaczenie świecy na
lichtarzu wyjaśnia tekst w Speculum Humanae
Salvationis: ,,Ipsa enim candella accensa”; świeca
oznacza więc Chrystusa, lichtarz — podtrzymują-
cą go Matkę 20.
Św. Jan Chrzciciel, którego tradycja przedsta-
wieniowa oparta jest na bogatych źródłach literac-
kich, ukazany został jako „Precursor et Baptista
Domini”, zgodnie z powszechnym w średniowieczu
zwyczajem21. Jako ascetę, człowieka żyjącego w
trudnych naturalnych warunkach, przyodzianego
w skórę, ukazywano go zarówno w rzeźbach wiel-
kich gotyckich katedr francuskich, jak i na skrzy-
dłach wielu retabulów. Szczególny kult żywiono
dlań we Florencji, której był patronem, co zna-
lazło odbicie w toskańskiej sztuce (rzeźby Ghiber-
tiego, Donatella, Benedetta da Maiano, malowidło
Filippa Lippiego w Akademii florenckiej) 22. Czę-
sto św. Jan Chrzciciel pojawia się na włoskich an-
konach z w. XIV i XV, np. Lorenza Veneziana w
Akademii weneckiej 1(1357, 1371) 23, Nicolla da
Voltri w Pinakotece watykańskiej (1401) 24, Cosi-
ma Rosselliego w Luwrze (14 7 3 ) 25, Filippina Lip-
piego w Pinakotece w Neapolu 26. W sztuce Pół-
nocy występuje rzadziej, wprowadzają go jednak
do swych dzieł wybitni mistrzowie niderlandzcy:
Jan vam Eyck 27, Roger van der Weyden 28, Hans
18 Walicki, Malarstwo polskie, s. 314, ryc. 86.
19 Panofsky, o.c., s. 123.
20 Tamże.
21 Por. Enciclopedia Catholica, VI, Firenze 1951, s.
522 i n.; K. K ii n s 11 e, leonographie der christlichen
Kunst, II—III, Freiburg 1928, s. 332—340; A. Masse-
r o n, Saint Jean-Baptiste dans l’art, [Arthaud] 1957; R.
Plus, Johannes der Tdufer in der Kunst, Colmar 1938.
22 G. K a f t a 1, Iconography of the Saints in Tus-
can Painting, Firenze 1952, s. 549 i n.; tenże, Icono-
graphy of the Saints in Central and South Italian Pain-
ting, Firenze 1965, s. 601 i n.
23 R. van Marle, Italian Schools of Painting, IV,
Hague 1925, fig. 24, 29 na s. 46 i 55.
24 van Marle, o.c., V, fig. 186 na s. 286.
25 van Marle, o.c., XI, fig. 361 na s. 593.
28 G. Prampolini, UAnnunziazione nei pittori
primitini italiani, Milano 1930, tab. 97.
27 W scenie środkowej i na rewersie skrzydła Ołta-
rza Gandawskiego.
28 W scenie Sądu Ostatecznego z r. 1443 w Hótel-
-Dieu w Beaune — repr. A. Dohmanin, Die Altnieder-
landische Malerei des fiinfzehnten Jahrhunderts non van
Eyck his Bosch, Leipzig 1964, fig. 16—18.
48