DOI Artikel:
Kozłowski, Janusz Krzysztof; Kuczman, Kazimierz: Włoska fundacja krakowskiego malodwidła cechowego: Epitafijny obraz Ainolfa Tedaldiego w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0066
18. Herb rodu Tedaldich (wg Heissa)
sejmu piotrkowskiego z roku 1470. Ainolfa z Fi-
lippem łączyły zarówno więzy rodzinne, jak i ser-
deczna przyjaźń, czego dowodem jest ofiarowanie
Tedaldiemu sześćdziesięciu wierszy, a po powro-
cie z Wenecji sygnetu. Tedaldi brał często udział
w urządzanych przez Kallimacha zebraniach to-
warzyskich połączonych z czytaniem utworów
oraz dyskusjami naukowymi, literackimi i poli-
tycznymi. Obaj pozostawali w ścisłych kontaktach
z wybitnym florenckim humanistą, Laktajuszem
Tedaldim.
Wyrazem przywiązania Ainolfa do Polski by-
ło zamówienie w r. 1480 i przekazanie rodzinie
we Florencji własnego portretu, ukazującego go
w stroju ipolskim 63. Pod koniec życia Tedaldi spro-
wadził z Florencji do współpracy bratanków: Pio-
tra i Jana, synów Baldlego Pierozza-Tedaldiego.
Na początku r. 1495 Ainolfo wrócił z Rusi do
Krakowa, gdzie po kilku miesiącach zmarł. Po-
chowany został w kaplicy Zwiastowania Najświęt-
63 Portret opisuje C i a m p i, o.c., s. 83. Przeprowa-
dzona listowna kwerenda w zbiorach florenckich i u ro-
dziny Tedaldich nie ujawniła obecnego miejsca przecho-
wywania portretu.
64 Por. S. B e i s s e 1, Geschichte der Verehrung Ma-
rias in Deutschland wahrend des Mittelalter, Freiburg
1900, s. 214—219; J. Wojnowski, Rozwój czci Matki
Boskiej w Polsce (Homo Dei, XXVI, nr 6, 1957), s. 846—-
863.
65 Dubreton, o.c., s. 67; L. R e a u, Iconographie
de l’art chretien. Iconographie des saints, Paris 1958.
69 H. Z e i s s b e r g, Kleinere Geschichteąuellen Po-
szej Panny Marii (Różańcowej) krakowskiego ko-
ścioła Dominikanów (w rok później pochowano
tu również Kallimacha). Będąc bezdzietnym, ca-
ły swój majątek zapisał wspomnianym bratan-
kom, którzy po kilkuletnim pobycie w Polsce
sprzedali spadek i wrócili do Florencji.
Tematyka obrazu z Jodłownika oraz związek
Ainolfa Tedaldiego z krakowskimi dominikanami
nasuwają wniosek, iż pierwotnie był on przezna-
czony do kościoła Św. Trójcy. Zwiastowanie łą-
czy się bowiem ściśle ze szczególnym kultem Mat-
ki Boskiej w tym zakonie (kościół przekazano
konwentowi w dzień Zwiastowania), wiąże się
także z wezwaniem kaplicy, w której pochowano
Tedaldiego 64, a postać św. Dominika nie wyma-
ga tu komentarza. Natomiast obecność św. Jana
Chrzciciela w kompozycji wiąże się z jego pa-
tronatem nad rodzinnym miastem Tedaldiego, a
także nad zawodem kupców sukna, a w szczegól-
ności gildy kupców florenckich Arte di Calimala 65.
Walerian Lithuanides w Necrographii krakow-
skiego klasztoru Dominikanów z r. 1615 pod datą
26 XI 1492 zanotował: ,,D. Arnolphus yicesuppa-
rius drohobicensis magnus benefactor fratrum
1492” 66. Notatka ta, oparta bez wątpienia na wcze-
śniejszych źródłach pisanych, nasuwa przypusz-
czenie, iż w zapisie ze strony Ainolfa na rzecz
dominikanów znajdować się mógł nasz obraz lub
też (co wydaje się bardziej prawdopodobne) kwo-
ta przeznaczona na jego wykonanie.
Udział Tedaldiego w ustaleniu programu iko-
nograficznego dzieła jest prawdopodobny, lecz nie
oczywisty, względy stylistyczne przemawiają bo-
wiem za jego powstaniem po r. 1495, około r.
1500. Gdyby obraz został wykonany po śmierci
Ainolfa, można by go traktować jako epitafijny,
umieszczony nad jego nagrobkiem. Nagrobek ten,
nie zachowany, wykonany był w kształcie ka-
miennej płyty przyściennej, z brązowymi ozdo-
bami. Na jego kompozycję składała się postać
zmarłego w architektonicznym obramieniu, herb
Tedaldich oraz inskrypcja 67. Przypuszczenie o e-
lens im Mittelalter i[w:] Archiv jur Oesterreichische Ge-
schichte, Wien 1877, s. 100 i n.
67 „Ainulfus Tedaldus Tuscus. Claro et ornato viro
Arnolpho Thedaldo Florentino, qui cum diu Cracoviae
mor a tu s esset, obiit an. 148. [sic!] hic resunrectionem ex-
pectat”. Zob. Fournier, o.c., s. 216 i n.; Lepszy,
o.c., s. 141; L. Lepszy, S. Tomkowie z, Zabytki
sztuki w Polsce, I, Kościół i klasztor Dominikanów w
Krakowie, Kraków 1925, s. 160. Umieszczenie płyty na-
grobnej na filarze mogło nastąpić w czasie przebudo-
wy kaplicy w r. 1583 (Lepszy, Tomkowie z, o.c.,
s. 36).
58
sejmu piotrkowskiego z roku 1470. Ainolfa z Fi-
lippem łączyły zarówno więzy rodzinne, jak i ser-
deczna przyjaźń, czego dowodem jest ofiarowanie
Tedaldiemu sześćdziesięciu wierszy, a po powro-
cie z Wenecji sygnetu. Tedaldi brał często udział
w urządzanych przez Kallimacha zebraniach to-
warzyskich połączonych z czytaniem utworów
oraz dyskusjami naukowymi, literackimi i poli-
tycznymi. Obaj pozostawali w ścisłych kontaktach
z wybitnym florenckim humanistą, Laktajuszem
Tedaldim.
Wyrazem przywiązania Ainolfa do Polski by-
ło zamówienie w r. 1480 i przekazanie rodzinie
we Florencji własnego portretu, ukazującego go
w stroju ipolskim 63. Pod koniec życia Tedaldi spro-
wadził z Florencji do współpracy bratanków: Pio-
tra i Jana, synów Baldlego Pierozza-Tedaldiego.
Na początku r. 1495 Ainolfo wrócił z Rusi do
Krakowa, gdzie po kilku miesiącach zmarł. Po-
chowany został w kaplicy Zwiastowania Najświęt-
63 Portret opisuje C i a m p i, o.c., s. 83. Przeprowa-
dzona listowna kwerenda w zbiorach florenckich i u ro-
dziny Tedaldich nie ujawniła obecnego miejsca przecho-
wywania portretu.
64 Por. S. B e i s s e 1, Geschichte der Verehrung Ma-
rias in Deutschland wahrend des Mittelalter, Freiburg
1900, s. 214—219; J. Wojnowski, Rozwój czci Matki
Boskiej w Polsce (Homo Dei, XXVI, nr 6, 1957), s. 846—-
863.
65 Dubreton, o.c., s. 67; L. R e a u, Iconographie
de l’art chretien. Iconographie des saints, Paris 1958.
69 H. Z e i s s b e r g, Kleinere Geschichteąuellen Po-
szej Panny Marii (Różańcowej) krakowskiego ko-
ścioła Dominikanów (w rok później pochowano
tu również Kallimacha). Będąc bezdzietnym, ca-
ły swój majątek zapisał wspomnianym bratan-
kom, którzy po kilkuletnim pobycie w Polsce
sprzedali spadek i wrócili do Florencji.
Tematyka obrazu z Jodłownika oraz związek
Ainolfa Tedaldiego z krakowskimi dominikanami
nasuwają wniosek, iż pierwotnie był on przezna-
czony do kościoła Św. Trójcy. Zwiastowanie łą-
czy się bowiem ściśle ze szczególnym kultem Mat-
ki Boskiej w tym zakonie (kościół przekazano
konwentowi w dzień Zwiastowania), wiąże się
także z wezwaniem kaplicy, w której pochowano
Tedaldiego 64, a postać św. Dominika nie wyma-
ga tu komentarza. Natomiast obecność św. Jana
Chrzciciela w kompozycji wiąże się z jego pa-
tronatem nad rodzinnym miastem Tedaldiego, a
także nad zawodem kupców sukna, a w szczegól-
ności gildy kupców florenckich Arte di Calimala 65.
Walerian Lithuanides w Necrographii krakow-
skiego klasztoru Dominikanów z r. 1615 pod datą
26 XI 1492 zanotował: ,,D. Arnolphus yicesuppa-
rius drohobicensis magnus benefactor fratrum
1492” 66. Notatka ta, oparta bez wątpienia na wcze-
śniejszych źródłach pisanych, nasuwa przypusz-
czenie, iż w zapisie ze strony Ainolfa na rzecz
dominikanów znajdować się mógł nasz obraz lub
też (co wydaje się bardziej prawdopodobne) kwo-
ta przeznaczona na jego wykonanie.
Udział Tedaldiego w ustaleniu programu iko-
nograficznego dzieła jest prawdopodobny, lecz nie
oczywisty, względy stylistyczne przemawiają bo-
wiem za jego powstaniem po r. 1495, około r.
1500. Gdyby obraz został wykonany po śmierci
Ainolfa, można by go traktować jako epitafijny,
umieszczony nad jego nagrobkiem. Nagrobek ten,
nie zachowany, wykonany był w kształcie ka-
miennej płyty przyściennej, z brązowymi ozdo-
bami. Na jego kompozycję składała się postać
zmarłego w architektonicznym obramieniu, herb
Tedaldich oraz inskrypcja 67. Przypuszczenie o e-
lens im Mittelalter i[w:] Archiv jur Oesterreichische Ge-
schichte, Wien 1877, s. 100 i n.
67 „Ainulfus Tedaldus Tuscus. Claro et ornato viro
Arnolpho Thedaldo Florentino, qui cum diu Cracoviae
mor a tu s esset, obiit an. 148. [sic!] hic resunrectionem ex-
pectat”. Zob. Fournier, o.c., s. 216 i n.; Lepszy,
o.c., s. 141; L. Lepszy, S. Tomkowie z, Zabytki
sztuki w Polsce, I, Kościół i klasztor Dominikanów w
Krakowie, Kraków 1925, s. 160. Umieszczenie płyty na-
grobnej na filarze mogło nastąpić w czasie przebudo-
wy kaplicy w r. 1583 (Lepszy, Tomkowie z, o.c.,
s. 36).
58