DOI Artikel:
Fabiański, Marcin: Panteon jako źródło motywów architektonicznych w sztuce XV - XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0114
13. Bertin, widok kościoła Wniebowzięcia N.P. Marii w Ariccii G. Berniniego (wg Hagera)
ków w fasadzie, dostrzeżonych przez badaczy w
Panteonie około połowy w. XVI 52. Był to jeszcze
okres kształtowania się wzorów nowożytnej fasa-
dy kościelnej. Niejednokrotnie wznoszono świąty-
nie, pozostawiając je nieukończone. Największą
bowiem trudność sprawiała architektom koniecz-
ność zakrycia górnej części ściany czołowej nawy
głównej. W tym celu starali się zastosować różne
rozwiązania. Jedno z nich — zdwojenie przyczół-
ków nad środkową częścią fasady — wywodziło
się bezpośrednio z Panteonu, jakkolwiek istniały
też inne przykłady starożytne (ryc. 15).
Chronologicznie wysuwa się na czoło rysunek
Michała Anioła, związany z projektowaniem fa-
52 Por. np. Wittkower, Architectural..., s. 94.
53 Konkurs na projekt fasady ogłosił w r. 1515 pa-
pież Leon X. Na możliwość zależności wysuniętego za-
pewne portyku od Panteonu zwrócił uwagę J. S. A c k e r-
m a n, The Architecture of Michelangelo, London 1961,
t. 1, s. 15.
54 Palladio pracował nad projektami w latach 1572 —
1579. Na przełomie r. 1578/1579 w liście do Vitellisa
wspomniał o możliwości zaopatrzenia fasady w wysunię-
ty portyk, związany z Panteonem. Zapewne jeszcze przed
sady kościoła S. Lorenzo we Florencji (ryc. 16),
po r. 1515 53. Jeszcze dokładniej powtórzył wzory
starożytne Palladio w projektach fasady kościoła
S. Petronio w Bolonii, z lat siedemdziesiątych
wieku XVI 54. W pierwszym z tych projektów (ryc.
17) Palladio przewidywał wysunięcie siedmioosio-
wego, jak w Panteonie, korynckiego portyku z
trójkątnym przyczółkiem przed płasko potrakto-
wany mur fasady, zwieńczony podobnym przyczół-
kiem, umieszczonym bezpośrednio nad pierwszym.
W innym projekcie 55 nad podobnym dolnym por-
tykiem wznosi się odpowiednio mniejszy, pięcio-
osiowy, z półkolumnami i arkadami, również z
trójkątnym przyczółkiem. Górny fronton został
wysłaniem listu powstał projekt z kolekcji Inigo Jonesa.
Później Palladio rozwinął go w innym rozwiązaniu z ko-
lekcji Phylis Lambert w Chicago. Por. Ackerman,
Palladio’s Lost Portico Project jor San Petronio in Bo-
logna [w:] Esseys in the History of Architecture pre-
sented to Rudolf Wittkower, London 1967 (dalej: Esseys
... Wittkower), s. 110—115; J. Harris, Three Unrecorded
Palladio Designs from Inigo Jones’s Collection (The Bur-
lington Magazine, CXIII, 1971), s. 34—37.
55 Chicago, Lambert Collection.
106
ków w fasadzie, dostrzeżonych przez badaczy w
Panteonie około połowy w. XVI 52. Był to jeszcze
okres kształtowania się wzorów nowożytnej fasa-
dy kościelnej. Niejednokrotnie wznoszono świąty-
nie, pozostawiając je nieukończone. Największą
bowiem trudność sprawiała architektom koniecz-
ność zakrycia górnej części ściany czołowej nawy
głównej. W tym celu starali się zastosować różne
rozwiązania. Jedno z nich — zdwojenie przyczół-
ków nad środkową częścią fasady — wywodziło
się bezpośrednio z Panteonu, jakkolwiek istniały
też inne przykłady starożytne (ryc. 15).
Chronologicznie wysuwa się na czoło rysunek
Michała Anioła, związany z projektowaniem fa-
52 Por. np. Wittkower, Architectural..., s. 94.
53 Konkurs na projekt fasady ogłosił w r. 1515 pa-
pież Leon X. Na możliwość zależności wysuniętego za-
pewne portyku od Panteonu zwrócił uwagę J. S. A c k e r-
m a n, The Architecture of Michelangelo, London 1961,
t. 1, s. 15.
54 Palladio pracował nad projektami w latach 1572 —
1579. Na przełomie r. 1578/1579 w liście do Vitellisa
wspomniał o możliwości zaopatrzenia fasady w wysunię-
ty portyk, związany z Panteonem. Zapewne jeszcze przed
sady kościoła S. Lorenzo we Florencji (ryc. 16),
po r. 1515 53. Jeszcze dokładniej powtórzył wzory
starożytne Palladio w projektach fasady kościoła
S. Petronio w Bolonii, z lat siedemdziesiątych
wieku XVI 54. W pierwszym z tych projektów (ryc.
17) Palladio przewidywał wysunięcie siedmioosio-
wego, jak w Panteonie, korynckiego portyku z
trójkątnym przyczółkiem przed płasko potrakto-
wany mur fasady, zwieńczony podobnym przyczół-
kiem, umieszczonym bezpośrednio nad pierwszym.
W innym projekcie 55 nad podobnym dolnym por-
tykiem wznosi się odpowiednio mniejszy, pięcio-
osiowy, z półkolumnami i arkadami, również z
trójkątnym przyczółkiem. Górny fronton został
wysłaniem listu powstał projekt z kolekcji Inigo Jonesa.
Później Palladio rozwinął go w innym rozwiązaniu z ko-
lekcji Phylis Lambert w Chicago. Por. Ackerman,
Palladio’s Lost Portico Project jor San Petronio in Bo-
logna [w:] Esseys in the History of Architecture pre-
sented to Rudolf Wittkower, London 1967 (dalej: Esseys
... Wittkower), s. 110—115; J. Harris, Three Unrecorded
Palladio Designs from Inigo Jones’s Collection (The Bur-
lington Magazine, CXIII, 1971), s. 34—37.
55 Chicago, Lambert Collection.
106