DOI article:
Fabiański, Marcin: Panteon jako źródło motywów architektonicznych w sztuce XV - XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0115
14. G. Bernini, kościół S. Andrea al Quirinale (fot. M.
Fabiański)
częściowo przesłonięty przez znacznie szerszy od
niego i nieco większy od dolnego przyczółek, od-
powiadający położeniem górnemu z poprzedniego
przykładu.
Swobodne mnożenie i przesłanianie przyczół-
ków, a także występowanie górnego portyku — to
motywy często występujące we współczesnych
rekonstrukcjach Panteonu. Szczególnie często po-
wracały one w architekturze kościelnej Palladia.
Do najbardziej charakterystycznych należą fasa-
dy weneckich kościołów del Redentore 56 i S. Pię-
tro di Castello (ryc. 18) 57. Motyw dwóch przyczół-
ków, ustawionych jeden nad drugim, widoczny jest
w bocznych częściach fasad. W części środkowej
przerywa je natomiast umieszczony na czterech
podporach korynckich 58 naczółek, mieszczący się
w prostokątnej attyce. Takie jego umieszczenie
przypomina konstrukcję górnego przyczółka fasa-
dy Panteonu. Dwie inne weneckie fasady Palla-
56 P u p p i, o.c., s. 418.
57 Palladio projektował tę fasadę w r. 1558, nato-
miast w latach 1594—1598 wzniósł ją Francesco Smeral-
di. Nie ma zgody, jak dalece zmienił on pierwotny pro-
jekt. R. Pane (Andrea Palladio, Torino 1961) twierdzi,
że zmiany nie były znaczne. Odwrotnego zdania jest
Wittkower (Architectural... (wyd. z r. 1965), s. 88,
nr 1) oraz Ackerman (Palladio, Harmondsworth 1966,
s. 145). Natomiast P u p p i (o.c., s. 322) utrzymuje, że
fasadę przeprojektował Smeraldi pod wpływem kościo-
ła del Redentore.
58 W kościele del Redentore — na dwóch zewnętrz-
15. Giuliano da Sangallo, łuk triumfalny w Ankonie,
elewacja boczna (wg G. Loukomskiego, Les Sangallo,
Paris 1934)
dia — w kościele S. Giorgio Maggiore z r. 160759
i S. Francesco della Vigna z lat 1562—1572 60 —
stanowią redukcję opisanych przykładów. Braku-
je w nich części górnego przyczółka w skrajnych
polach fasady, jak i attyki w środkowym. Wyj-
ściowym rozwiązaniem tych kompozycja o charak-
terze manierystycznym była fasada del Redentore.
nych pilastrach i wewnątrz na kolumnach, w S. Piętro
di Castello — tylko na kolumnach.
59 Kościół S. Giorgio Maggiore rozpoczął Palladio w
r. 1565, jednak fasadę wzniesiono dopiero po jego śmier-
ci. Architekt rozważał początkowo możliwość ozdobienia
fasady czterokolumnowym portykiem świątynnym (por.
przyp. 61), ale około r. 1576/1577 — pod wpływem nega-
tywnych doświadczeń związanych z fasadami kościołów
S. Petronio w Bolonii i del Redentore w Wenecji —
zarzucił ten pomysł. Por. P u p p i, o.c., s. 362—369.
80 Tamże, s. 346.
107
Fabiański)
częściowo przesłonięty przez znacznie szerszy od
niego i nieco większy od dolnego przyczółek, od-
powiadający położeniem górnemu z poprzedniego
przykładu.
Swobodne mnożenie i przesłanianie przyczół-
ków, a także występowanie górnego portyku — to
motywy często występujące we współczesnych
rekonstrukcjach Panteonu. Szczególnie często po-
wracały one w architekturze kościelnej Palladia.
Do najbardziej charakterystycznych należą fasa-
dy weneckich kościołów del Redentore 56 i S. Pię-
tro di Castello (ryc. 18) 57. Motyw dwóch przyczół-
ków, ustawionych jeden nad drugim, widoczny jest
w bocznych częściach fasad. W części środkowej
przerywa je natomiast umieszczony na czterech
podporach korynckich 58 naczółek, mieszczący się
w prostokątnej attyce. Takie jego umieszczenie
przypomina konstrukcję górnego przyczółka fasa-
dy Panteonu. Dwie inne weneckie fasady Palla-
56 P u p p i, o.c., s. 418.
57 Palladio projektował tę fasadę w r. 1558, nato-
miast w latach 1594—1598 wzniósł ją Francesco Smeral-
di. Nie ma zgody, jak dalece zmienił on pierwotny pro-
jekt. R. Pane (Andrea Palladio, Torino 1961) twierdzi,
że zmiany nie były znaczne. Odwrotnego zdania jest
Wittkower (Architectural... (wyd. z r. 1965), s. 88,
nr 1) oraz Ackerman (Palladio, Harmondsworth 1966,
s. 145). Natomiast P u p p i (o.c., s. 322) utrzymuje, że
fasadę przeprojektował Smeraldi pod wpływem kościo-
ła del Redentore.
58 W kościele del Redentore — na dwóch zewnętrz-
15. Giuliano da Sangallo, łuk triumfalny w Ankonie,
elewacja boczna (wg G. Loukomskiego, Les Sangallo,
Paris 1934)
dia — w kościele S. Giorgio Maggiore z r. 160759
i S. Francesco della Vigna z lat 1562—1572 60 —
stanowią redukcję opisanych przykładów. Braku-
je w nich części górnego przyczółka w skrajnych
polach fasady, jak i attyki w środkowym. Wyj-
ściowym rozwiązaniem tych kompozycja o charak-
terze manierystycznym była fasada del Redentore.
nych pilastrach i wewnątrz na kolumnach, w S. Piętro
di Castello — tylko na kolumnach.
59 Kościół S. Giorgio Maggiore rozpoczął Palladio w
r. 1565, jednak fasadę wzniesiono dopiero po jego śmier-
ci. Architekt rozważał początkowo możliwość ozdobienia
fasady czterokolumnowym portykiem świątynnym (por.
przyp. 61), ale około r. 1576/1577 — pod wpływem nega-
tywnych doświadczeń związanych z fasadami kościołów
S. Petronio w Bolonii i del Redentore w Wenecji —
zarzucił ten pomysł. Por. P u p p i, o.c., s. 362—369.
80 Tamże, s. 346.
107