DOI article:
Fabiański, Marcin: Panteon jako źródło motywów architektonicznych w sztuce XV - XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0116
16. Michał Anioł, projekt fasady kościoła S. Lorenzo we
Florencji. Florencja, Casa Buonarroti, nr 44 A, fragment
(wg Barocchiego) 17 *
17. A. Palladio, projekt fasady kościoła S. Petronio w
Bolonii, Oxford, Worcester College (wg Harrisa)
Wedle wcześniejszych projektów tego kościoła61
miał on przybrać kształt centralnej budowli z
pięcioosiowym, trójprzęsłowym korynckim porty-
kiem i półkolistym prezbiterium. Centralny plan
tej świątyni, zrealizowanej w innym miejscu i w
wersji longitudinalnej, posłużył prawdopodobnie
jako podstawa do projektowania kościoła delle
Zitelle 62.
Motyw fasady z dwoma przyczółkami przejęto
również w wieku XVII we Francji. Fasada bu-
dowanego od r. 1645 kościoła Val-de-Grace w Pa-
ryżu powstawała wprawdzie długo i przy udziale
wielu architektów 63, ale wiadomo, że pomysł u-
mieszczenia w niej dwóch portyków — cztero- i
sześciokolumnowego — wywodzi się od Franęois
Mansarta (ryc. 19) 64. Trójosiowy portyk dolny
wysuwa się o jedno przęsło przed środkowy ryza-
lit fasady, równy szerokością górnemu. Występu-
jący u Mansarta po raz pierwszy w Maisons mo-
tyw portyków w obu kondygnacjach można wpra-
wdzie łączyć z Panteonem, ale całość fasady na-
wiązuje do typu wywodzącego się z fasady kościoła
del Gesu.
W zaprojektowanej w r. 1657 fasadzie kościo-
ła Franciszkanów w Paryżu (ryc. 20 ) 65 uczynił
61 Projekty w Royal Institute of British Architects
w Londynie (dalej RIBA), vol. XIV, fol. 12, 13, 14 i 15
z centralną fazą projektowania połączył P a n e (Andrea
Palladio, s. 304 i n.), za nim P u p p i (o.c., s. 420 i 432),
a zwłaszcza Fos car i (o.c., s. 47). Wittkower, (Ar-
chitectural... (wyd. z r. 1949), s. 88) uważał te rysunki za
projekty kościółka przy willi w Maser, natomiast W. T i-
mofiewitsch {La chiesa del Redentore, Vicenza 1969)
związał je z kościołem S. Nicoló da Tolentino.
62 Por. F o s c a r i, l.c.
63 Kamień węgielny pod budowę położył 1 IV 1645
Ludwik XIV. Budowę fasady prowadził F. Mansart do
r. 1640, kiedy to mury podciągnięto do wysokości pierw-
szego gzymsu. Mansart został następnie zwolniony na
skutek ustawicznego zmieniania planów. Ogólne wyobra-
żenie fasady z tego okresu daje medal Jeana Warina
z r. 1645. Prace prowadzili następnie: Lemercier (do
r. 1654), a potem Le Duc i Le Muet. Ostatecznie ko-
ściół konsekrowano w r. 1710. O historii budowy por.
A. B r a h a m, Mansart Studies I: The Val-de-Grace
(The Burlington Magazine, CV, 1963, s. 351—353.
C4 Świadczy o tym umieszczenie tego motywu na
medalu Jeana Warina.
65 Sam klasztor i kościół wznoszono od drugiego do
szóstego dziesięciolecia w. XVII. W r. 1653 zadecydowano
wybudować fasadę; ogłoszono w r. 1657 konkurs, który
wygrał Mansart. Jego projekt przewidywał wzniesienie
dwukondygnacjowej fasady z kopułą, co od razu uzna-
no za niemożliwe do realizacji. Wobec tego projekt uległ
redukcji. Po wielu zmianach dzieło poświęcono w r.
1679; w r. 1798 kościół zburzono. Por. A. Braham
and P. Smith, Mansart Studies V: The Church of the
108
Florencji. Florencja, Casa Buonarroti, nr 44 A, fragment
(wg Barocchiego) 17 *
17. A. Palladio, projekt fasady kościoła S. Petronio w
Bolonii, Oxford, Worcester College (wg Harrisa)
Wedle wcześniejszych projektów tego kościoła61
miał on przybrać kształt centralnej budowli z
pięcioosiowym, trójprzęsłowym korynckim porty-
kiem i półkolistym prezbiterium. Centralny plan
tej świątyni, zrealizowanej w innym miejscu i w
wersji longitudinalnej, posłużył prawdopodobnie
jako podstawa do projektowania kościoła delle
Zitelle 62.
Motyw fasady z dwoma przyczółkami przejęto
również w wieku XVII we Francji. Fasada bu-
dowanego od r. 1645 kościoła Val-de-Grace w Pa-
ryżu powstawała wprawdzie długo i przy udziale
wielu architektów 63, ale wiadomo, że pomysł u-
mieszczenia w niej dwóch portyków — cztero- i
sześciokolumnowego — wywodzi się od Franęois
Mansarta (ryc. 19) 64. Trójosiowy portyk dolny
wysuwa się o jedno przęsło przed środkowy ryza-
lit fasady, równy szerokością górnemu. Występu-
jący u Mansarta po raz pierwszy w Maisons mo-
tyw portyków w obu kondygnacjach można wpra-
wdzie łączyć z Panteonem, ale całość fasady na-
wiązuje do typu wywodzącego się z fasady kościoła
del Gesu.
W zaprojektowanej w r. 1657 fasadzie kościo-
ła Franciszkanów w Paryżu (ryc. 20 ) 65 uczynił
61 Projekty w Royal Institute of British Architects
w Londynie (dalej RIBA), vol. XIV, fol. 12, 13, 14 i 15
z centralną fazą projektowania połączył P a n e (Andrea
Palladio, s. 304 i n.), za nim P u p p i (o.c., s. 420 i 432),
a zwłaszcza Fos car i (o.c., s. 47). Wittkower, (Ar-
chitectural... (wyd. z r. 1949), s. 88) uważał te rysunki za
projekty kościółka przy willi w Maser, natomiast W. T i-
mofiewitsch {La chiesa del Redentore, Vicenza 1969)
związał je z kościołem S. Nicoló da Tolentino.
62 Por. F o s c a r i, l.c.
63 Kamień węgielny pod budowę położył 1 IV 1645
Ludwik XIV. Budowę fasady prowadził F. Mansart do
r. 1640, kiedy to mury podciągnięto do wysokości pierw-
szego gzymsu. Mansart został następnie zwolniony na
skutek ustawicznego zmieniania planów. Ogólne wyobra-
żenie fasady z tego okresu daje medal Jeana Warina
z r. 1645. Prace prowadzili następnie: Lemercier (do
r. 1654), a potem Le Duc i Le Muet. Ostatecznie ko-
ściół konsekrowano w r. 1710. O historii budowy por.
A. B r a h a m, Mansart Studies I: The Val-de-Grace
(The Burlington Magazine, CV, 1963, s. 351—353.
C4 Świadczy o tym umieszczenie tego motywu na
medalu Jeana Warina.
65 Sam klasztor i kościół wznoszono od drugiego do
szóstego dziesięciolecia w. XVII. W r. 1653 zadecydowano
wybudować fasadę; ogłoszono w r. 1657 konkurs, który
wygrał Mansart. Jego projekt przewidywał wzniesienie
dwukondygnacjowej fasady z kopułą, co od razu uzna-
no za niemożliwe do realizacji. Wobec tego projekt uległ
redukcji. Po wielu zmianach dzieło poświęcono w r.
1679; w r. 1798 kościół zburzono. Por. A. Braham
and P. Smith, Mansart Studies V: The Church of the
108