Mansart motyw dwóch portyków z przyczółkami
dominującym, rozwijając w ten sposób swój po-
przedni projekt. Dolny, toskański portyk występo-
wał o jedno przęsło, natomiast korynckie kolum-
ny górnego mieściły się bezpośrednio przed ścia-
ną. Oba wieńczyć miały, trójkątne pierwotnie 66,
przyczółki. Nigdy nie wykonana kopuła została o-
bliczona wyłącznie na efekt zewnętrzny 67, stwa-
rzać miała wrażenie centralności tego trójnawo-
wego kościoła.
Rozwiązania francuskie daleko jednak odbie-
gały od stylu swoich wzorów starożytnych. Cha-
rakterystyczne było jedynie zachowanie zasady
wysuwania do przodu w większym stopniu przy-
czółka dolnego niż górnego. Zalecał to, powołując
się bezpośrednio na Panteon, Franęois Blondel68.
Jego stwierdzenie pozwala połączyć z Panteonem
także przykłady francuskie.
Zestawienie dwóch i więcej przyczółków w fa-
sadach szesnastowiecznych budowli69 mogło wpra-
wdzie wynikać z artystycznej inspiracji fasadą
Panteonu, jednak z drugiej strony nie można wy-
kluczyć w pewnych wypadkach, że motyw ten
wprowadzili samodzielnie manieryści. Nie ma na-
tomiast wątpliwości co do pochodzenia tego ze-
Minimes (The Burlington Magazine, CVII, 1965), s.
123—132.
66 Górny przyczółek został zmieniony na segmento-
wy przez Pierre Theveauta, prowadzącego budowę po
r. 1672 — tamże, s. 132.
67 Pierwotny projekt Mansarta przewidywał wpraw-
dzie zwieńczenie piętrzącej się fasady wysmukłą kopu-
łą z latarnią — nawiązując wertykalizmem do pirami-
dalnej kaplicy Burbonów przy kościele St. Denis czy
Sorbony, a położeniem kopuły za fasadą do College
de Quatres Nations — wewnątrz brak tu jednak pod
kopułą oczekiwanej, obszernej przestrzeni, zajętej przez
drewniane konstrukcje. Kopuła działałaby więc tylko
jako akcent urbanistyczny.
68 „Ainsi c’est un deffaut en Architecture que de
mefttre plusieurs Frontons l’un dans l’autre sur une
meme corniche platte parce qu’un meme batiment ne
peut piosav(o:ilr plusieurs toicts sur une meme etendue
de largeur. Ou il faut remarquer que j’ay dit sur une
meme corniche: car 1’Architecte du Pantheon a bien mis
deux Frontons l’un sur l’autre dans la faęade de son
edifice entier, mais ils ne sont pas Frontons d’une meme
corps, car l’une est pour la face anterieur du portique,
et 1’autre pourcelle du Tempie rond...” Cyt. wg F. Blon-
del, Cours d’architecture enseignes dans VAcademie
Royale, Paris 1675, t. II, lib. VII, chap. III: Des deffauts
des Frontons Moderns, fol. 140.
69 Obszerność materiału nie pozwoliła oczywiście u-
względnić tutaj wszystkich przykładów. Z terenu Włoch
można m. in. wymienić szesnastowieczny kościółek S.
Maria della VMle w Bomarzo i tylną elewację willi Pi-
sanich w Bagnolo di Lonigo Palladia; z terenu Fran-
cji — fasadę kościoła St. Gervais w Paryżu.
18. A. Palladia i F. Smeraldi, fasada kościoła S. Piętro di
Castello w Wenecji (fot. M. Fabiański)
19. F. Mansart, fasada kościoła Val-de-Grace w Paryżu
(fot. M. Fabiański)
109
dominującym, rozwijając w ten sposób swój po-
przedni projekt. Dolny, toskański portyk występo-
wał o jedno przęsło, natomiast korynckie kolum-
ny górnego mieściły się bezpośrednio przed ścia-
ną. Oba wieńczyć miały, trójkątne pierwotnie 66,
przyczółki. Nigdy nie wykonana kopuła została o-
bliczona wyłącznie na efekt zewnętrzny 67, stwa-
rzać miała wrażenie centralności tego trójnawo-
wego kościoła.
Rozwiązania francuskie daleko jednak odbie-
gały od stylu swoich wzorów starożytnych. Cha-
rakterystyczne było jedynie zachowanie zasady
wysuwania do przodu w większym stopniu przy-
czółka dolnego niż górnego. Zalecał to, powołując
się bezpośrednio na Panteon, Franęois Blondel68.
Jego stwierdzenie pozwala połączyć z Panteonem
także przykłady francuskie.
Zestawienie dwóch i więcej przyczółków w fa-
sadach szesnastowiecznych budowli69 mogło wpra-
wdzie wynikać z artystycznej inspiracji fasadą
Panteonu, jednak z drugiej strony nie można wy-
kluczyć w pewnych wypadkach, że motyw ten
wprowadzili samodzielnie manieryści. Nie ma na-
tomiast wątpliwości co do pochodzenia tego ze-
Minimes (The Burlington Magazine, CVII, 1965), s.
123—132.
66 Górny przyczółek został zmieniony na segmento-
wy przez Pierre Theveauta, prowadzącego budowę po
r. 1672 — tamże, s. 132.
67 Pierwotny projekt Mansarta przewidywał wpraw-
dzie zwieńczenie piętrzącej się fasady wysmukłą kopu-
łą z latarnią — nawiązując wertykalizmem do pirami-
dalnej kaplicy Burbonów przy kościele St. Denis czy
Sorbony, a położeniem kopuły za fasadą do College
de Quatres Nations — wewnątrz brak tu jednak pod
kopułą oczekiwanej, obszernej przestrzeni, zajętej przez
drewniane konstrukcje. Kopuła działałaby więc tylko
jako akcent urbanistyczny.
68 „Ainsi c’est un deffaut en Architecture que de
mefttre plusieurs Frontons l’un dans l’autre sur une
meme corniche platte parce qu’un meme batiment ne
peut piosav(o:ilr plusieurs toicts sur une meme etendue
de largeur. Ou il faut remarquer que j’ay dit sur une
meme corniche: car 1’Architecte du Pantheon a bien mis
deux Frontons l’un sur l’autre dans la faęade de son
edifice entier, mais ils ne sont pas Frontons d’une meme
corps, car l’une est pour la face anterieur du portique,
et 1’autre pourcelle du Tempie rond...” Cyt. wg F. Blon-
del, Cours d’architecture enseignes dans VAcademie
Royale, Paris 1675, t. II, lib. VII, chap. III: Des deffauts
des Frontons Moderns, fol. 140.
69 Obszerność materiału nie pozwoliła oczywiście u-
względnić tutaj wszystkich przykładów. Z terenu Włoch
można m. in. wymienić szesnastowieczny kościółek S.
Maria della VMle w Bomarzo i tylną elewację willi Pi-
sanich w Bagnolo di Lonigo Palladia; z terenu Fran-
cji — fasadę kościoła St. Gervais w Paryżu.
18. A. Palladia i F. Smeraldi, fasada kościoła S. Piętro di
Castello w Wenecji (fot. M. Fabiański)
19. F. Mansart, fasada kościoła Val-de-Grace w Paryżu
(fot. M. Fabiański)
109