DOI Artikel:
Fabiański, Marcin: Panteon jako źródło motywów architektonicznych w sztuce XV - XVIII wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0133
32. Anonim, weduta, Berlin, Staatliche Museen (wg Metternicha)
w ten sposób efekt podobny do pojedynczych
przeźroczy kolumnowych w Panteonie, ale cała
koncepcja nawiązuje izarówno poprzez funkcję o-
tworu, jak i podwojenie motywu kolumn do opi-
sanej powyżej weduty urbińskiej, z którą Bra-
mante zdążył się może zapoznać jeszcze przed
swoim wyjazdem.
Bardzo dokładnie powtórzyli Bramantowskie
okna Rafael w architekturze na fresku Szkoła a-
446 Ostatnio B r u s c h i t(o.c., s. 162) związał ją z pro-
jektem Bramantego. Rafael musiał znać nie tylko pro-
jekt Bramanitego, ale również obrazy urbińskie.
147 Freski zostały przemalowane w w. XVII, nato-
miast w r. 1928 wyłożono podłogę marmurowymi płyta-
mi w ten sposób, aby stanowiły kontynuację malowanej
posadzki fresku. Por. C. L. F r o m m e 1, Die Farnesina
und Peruzzis architektonisches Friihwerk, Berlin 1961,
s. 48—49. Kompozycję tej dekoracji malarskiej porów-
nał do motywu znanego z Panteonu Gosebruch, o.c.,
s. 164. Frommel (Baldassare Peruzzi ais Maler und
Zeichner (Beiheft zum Romischen Jahrbuch fur Kunst-
geschichte, Bd. XI, Wien-Miinchen 1967/1968), s. 87—89)
zauważył tu wpływ wspomnianej weduty architektoni-
cznej z Berlina, za pośrednictwem Rafaela (projekty
obejścia bazyliki Św. Piotra). Podobne jak w Farnesi-
ntie rozwiązanie odnajdujemy .na nie zachowanym fresku
klatki schodowej z lat ok. 1690 w Montagu House w
Londynie, którego partię architektoniczną malował Jac-
ques Rousseau. Artysta znał rozwiązanie Peruzziego. Ar-
chitektura angielskiego fresku (przeźrocze z jedną ko-
lumną, flankowane korynckimi półkolumnami) jest je-
dnak znacznie skromniejsza od rzymskiego pierwowzo-
ru. Por. M. Stuffmann, Charles de la Fosse et sa po-
sition dans la peinture franęaise a la fin du XVIIe sie-
ci e (Gazette des Beaux-Arts, XLIV, 1964), s. 76—77, il. 39.
teńska z lat 1509—1510 146 oraz Peruzizi w znanej
iluzjonistycznej dekoracji malarskiej powstałej w
latach 1515—1516 w Sala delle Prospettive w
Villa Farnesina w Rzymie 147. Malowidło przed-
stawia rodzaj westybulu z dwiema parami mar-
murowych, toskańskich kolumn, między którymi
rozpościera się widok na miasto (ryc. 33) 148. Na
narożach otwartej niszy mieszczą się przełamane,
toskańskie pilastry, również dźwigające belkowa-
Sciślej do malowidła Peruzziego nawiązał ok. r. 1800
Antoni Smuglewicz w podobnej dekoracji malarskiej
klatki schodowej pałacu w Dobrzycy. Malowidło przed-
stawia rodzaj okna, ujętego przełamanymi pilastrami
toskańskimi i przedzielonego kolumną, otwartego na roz-
legły krajobraz. Tak więc część architektoniczna fresku
związana jest bardziej z dekoracją Peruzziego, choć cała
kompozycja zbliża się raczej do dzieła malarzy francu-
skich w Londynie. Por. Katalog zabytków sztuki w Pol-
sce, V, Województwo Poznańskie, z. 19, Powiat pleszew-
ski, s. 10; Z. Ostrowska-Kęblo wska, Architektura
pałacowa drugiej połowy XVIII wieku w Wielkopolsce
(Prace Komisji HS Poznańskiego TPN, VIII, z. 2, 1969),
s. 247—248, 250, 258 i 274, il. 218; tejże, Pałace wielko-
polskie z okresu klasycyzmu, Poznań 1970, s. 122, il. 77.
448 Podobnie w Sala delta Calumnia w Villa Imperia-
le w Pesaro, ok. r. 15310; mai. F. Menzocchi i Genga (?).
Motyw pojedynczych toskańskich przeźroczy mógł tu
wyniknąć pod wpływem obrazów z Urbino — które-
go księciem był fundator, Francesco Maria della Ro-
vere (o wpływach sztuki tego środowiska por. ostatnio
S. E i c h e, The Vedetta oj the Villa Imperiale at Pe-
saro (Architectura, VIII, 1978, s. 161)) — bądź z inspira-
cji twórczością Rafaela, z którym zetknęli się obaj ma-
larze. Por. A. V e n t u r i, Storia dell’arte italiana, t. IX:
La pittura del Cinąuecento, Milano 1926, s. 600 i 671.
125
w ten sposób efekt podobny do pojedynczych
przeźroczy kolumnowych w Panteonie, ale cała
koncepcja nawiązuje izarówno poprzez funkcję o-
tworu, jak i podwojenie motywu kolumn do opi-
sanej powyżej weduty urbińskiej, z którą Bra-
mante zdążył się może zapoznać jeszcze przed
swoim wyjazdem.
Bardzo dokładnie powtórzyli Bramantowskie
okna Rafael w architekturze na fresku Szkoła a-
446 Ostatnio B r u s c h i t(o.c., s. 162) związał ją z pro-
jektem Bramantego. Rafael musiał znać nie tylko pro-
jekt Bramanitego, ale również obrazy urbińskie.
147 Freski zostały przemalowane w w. XVII, nato-
miast w r. 1928 wyłożono podłogę marmurowymi płyta-
mi w ten sposób, aby stanowiły kontynuację malowanej
posadzki fresku. Por. C. L. F r o m m e 1, Die Farnesina
und Peruzzis architektonisches Friihwerk, Berlin 1961,
s. 48—49. Kompozycję tej dekoracji malarskiej porów-
nał do motywu znanego z Panteonu Gosebruch, o.c.,
s. 164. Frommel (Baldassare Peruzzi ais Maler und
Zeichner (Beiheft zum Romischen Jahrbuch fur Kunst-
geschichte, Bd. XI, Wien-Miinchen 1967/1968), s. 87—89)
zauważył tu wpływ wspomnianej weduty architektoni-
cznej z Berlina, za pośrednictwem Rafaela (projekty
obejścia bazyliki Św. Piotra). Podobne jak w Farnesi-
ntie rozwiązanie odnajdujemy .na nie zachowanym fresku
klatki schodowej z lat ok. 1690 w Montagu House w
Londynie, którego partię architektoniczną malował Jac-
ques Rousseau. Artysta znał rozwiązanie Peruzziego. Ar-
chitektura angielskiego fresku (przeźrocze z jedną ko-
lumną, flankowane korynckimi półkolumnami) jest je-
dnak znacznie skromniejsza od rzymskiego pierwowzo-
ru. Por. M. Stuffmann, Charles de la Fosse et sa po-
sition dans la peinture franęaise a la fin du XVIIe sie-
ci e (Gazette des Beaux-Arts, XLIV, 1964), s. 76—77, il. 39.
teńska z lat 1509—1510 146 oraz Peruzizi w znanej
iluzjonistycznej dekoracji malarskiej powstałej w
latach 1515—1516 w Sala delle Prospettive w
Villa Farnesina w Rzymie 147. Malowidło przed-
stawia rodzaj westybulu z dwiema parami mar-
murowych, toskańskich kolumn, między którymi
rozpościera się widok na miasto (ryc. 33) 148. Na
narożach otwartej niszy mieszczą się przełamane,
toskańskie pilastry, również dźwigające belkowa-
Sciślej do malowidła Peruzziego nawiązał ok. r. 1800
Antoni Smuglewicz w podobnej dekoracji malarskiej
klatki schodowej pałacu w Dobrzycy. Malowidło przed-
stawia rodzaj okna, ujętego przełamanymi pilastrami
toskańskimi i przedzielonego kolumną, otwartego na roz-
legły krajobraz. Tak więc część architektoniczna fresku
związana jest bardziej z dekoracją Peruzziego, choć cała
kompozycja zbliża się raczej do dzieła malarzy francu-
skich w Londynie. Por. Katalog zabytków sztuki w Pol-
sce, V, Województwo Poznańskie, z. 19, Powiat pleszew-
ski, s. 10; Z. Ostrowska-Kęblo wska, Architektura
pałacowa drugiej połowy XVIII wieku w Wielkopolsce
(Prace Komisji HS Poznańskiego TPN, VIII, z. 2, 1969),
s. 247—248, 250, 258 i 274, il. 218; tejże, Pałace wielko-
polskie z okresu klasycyzmu, Poznań 1970, s. 122, il. 77.
448 Podobnie w Sala delta Calumnia w Villa Imperia-
le w Pesaro, ok. r. 15310; mai. F. Menzocchi i Genga (?).
Motyw pojedynczych toskańskich przeźroczy mógł tu
wyniknąć pod wpływem obrazów z Urbino — które-
go księciem był fundator, Francesco Maria della Ro-
vere (o wpływach sztuki tego środowiska por. ostatnio
S. E i c h e, The Vedetta oj the Villa Imperiale at Pe-
saro (Architectura, VIII, 1978, s. 161)) — bądź z inspira-
cji twórczością Rafaela, z którym zetknęli się obaj ma-
larze. Por. A. V e n t u r i, Storia dell’arte italiana, t. IX:
La pittura del Cinąuecento, Milano 1926, s. 600 i 671.
125