DOI article:
Fabiański, Marcin: Panteon jako źródło motywów architektonicznych w sztuce XV - XVIII wieku
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0136
35. P. Ligorio, fasada loggii Gasina Piusa IV na Waty-
kanie (wg Smitha)
36. M. Sanmicheli, wnętrze kaplicy Pellegrinich przy ko-
ściele S. Bernardino w Weronie (wg Puppiego, Michele
Sanmicheli..,)
101 M. W h i t e 1 e y and A. B r a h a m (Louis le Vau’s
Projects for the Louvre and the Colonnade (Gazette des
Beaux-Arts, LXIV, 1964), s. 354) twierdzą, że interesują-
ce nas boczne ryzality doprojektowano w r. 1668 w zwią-
zku z poszerzeniem skrzydeł bocznych pałacu. Obecnie
panuje pogląd, że zaprojektowano je już w r. 1667. Por.
M. P e t z e t, Entwiirfe zur Louvre-Kolonnade [w:] Stil
und Uberlieferung in der Kunst des Abendlandes. Akten
des 21. Internazionalen Kongres fur Kunstgeschichte in
Bonn 1964, Berlin 1967, Bd. III, s. 162—163. Ostatnio na
ten temat: R. W. Berge r, The Louvre Colonnade (The
Burlington Magazine 1981, nr 934), s. 34.
jednak zrealizowano tylko ich części wewnętrzne.
W środku mieszczą się blisko ustawione pary to-
skańskich kolumn. Sąsiedztwo kolumn i pilastrów
jest tu równie bliskie, jak skrajnych podpór z
westybuli Ligoria w Casinie Piusa IV.
Znacznie wierniej — z parami korynckich ko-
lumn — przypomina rozwiązanie z Panteonu fa-
sada Luwru w bocznych ryzalitach wschodnich.
Zaprojektował ją ostatecznie i zrealizował zespół:
Le Vau, Le Brun i Perrault w r. 1667 161. Można
się domyślać, że przeźrocza przejęto tu bezpośred-
nio z Panteonu, do tej bowiem budowli szczegól-
nie często nawiązywał Le Vau, a w wypadku Lu-
wru — także i inni autorzy 162.
Do tradycji rzymskiej nawiązywały z pewnoś-
cią również pary kolumn w powstałej dziesięć lat
później Galerii Lustrzanej w Wersalu 163. Zacho-
wano tu wprawdzie koryncki porządek oraz prze-
łamane pilastry, ale kolumny przy obu końcach
wnętrza wstawiono tak, jak w fasadach Casina
Piusa IV i — wcześniej — florenckiej Laurenzia-
ny: dalej od siebie, a bliżej ścian. Równe odległo-
ści zachowano dopiero we wzorowanej na Wer-
salu, kilkanaście lat późniejszej galerii w pałacu
Colonnów w Rzymie 164. Symboliczny tam mo-
tyw kolumn165, połączony z przełamanymi pila-
strami, nie nawiązuje zapewne bezpośrednio do
Panteonu. Doniosłą rolę odegrać musiało odmien-
ne zastosowanie motywu przez architektów fran-
cuskich. Zwłaszcza Le Vau przejawia szczególnie
twórczy stosunek do Panteonu, nadając przeję-
tym i przekształconym motywom architektonicz-
nym nowe znaczenia i tworząc, podobnie jak
Bramante i Michał Anioł ze swoją kopułą bazyli-
ki Św. Piotra, nowe kompozycje architektoniczne
o ogromnym znaczeniu dla całej architektury eu-
ropejskiej.
Dalszym, bardzo znanym przykładem galerii z
parami kolumn i załamanymi pilastrami — zależ-
nym od Galleria Colonna i pośrednio od Wersa-
lu — jest wnętrze dawnej Biblioteki Dworskiej
162 Fabiański, o.c., s. 90 i n.
163 Galeria 'ta jest dziełem J. Hardoin-Mansarta, z
lat 1678—1686. Por. W. P r i n z, Die Entstehung der Ga-
lerie in Frankreich und Italien, Berlin 1970, s. 16.
164 Na zależność tego motywu w Galeria Colonna
od Galerii Lustrzanej w Wersalu zwrócił uwagę P r i n z,
o.c., s. 16.
165 Motyw kolumn wiąże się z nazwiskiem właścicie-
li pałacu — Colonnów. Nawiązuje również do rzymskich
kolumn cesarskich. Por. C. List, Die Ilofbibliothek in
Wien, Wien 1897, s. 10 i n.
128
kanie (wg Smitha)
36. M. Sanmicheli, wnętrze kaplicy Pellegrinich przy ko-
ściele S. Bernardino w Weronie (wg Puppiego, Michele
Sanmicheli..,)
101 M. W h i t e 1 e y and A. B r a h a m (Louis le Vau’s
Projects for the Louvre and the Colonnade (Gazette des
Beaux-Arts, LXIV, 1964), s. 354) twierdzą, że interesują-
ce nas boczne ryzality doprojektowano w r. 1668 w zwią-
zku z poszerzeniem skrzydeł bocznych pałacu. Obecnie
panuje pogląd, że zaprojektowano je już w r. 1667. Por.
M. P e t z e t, Entwiirfe zur Louvre-Kolonnade [w:] Stil
und Uberlieferung in der Kunst des Abendlandes. Akten
des 21. Internazionalen Kongres fur Kunstgeschichte in
Bonn 1964, Berlin 1967, Bd. III, s. 162—163. Ostatnio na
ten temat: R. W. Berge r, The Louvre Colonnade (The
Burlington Magazine 1981, nr 934), s. 34.
jednak zrealizowano tylko ich części wewnętrzne.
W środku mieszczą się blisko ustawione pary to-
skańskich kolumn. Sąsiedztwo kolumn i pilastrów
jest tu równie bliskie, jak skrajnych podpór z
westybuli Ligoria w Casinie Piusa IV.
Znacznie wierniej — z parami korynckich ko-
lumn — przypomina rozwiązanie z Panteonu fa-
sada Luwru w bocznych ryzalitach wschodnich.
Zaprojektował ją ostatecznie i zrealizował zespół:
Le Vau, Le Brun i Perrault w r. 1667 161. Można
się domyślać, że przeźrocza przejęto tu bezpośred-
nio z Panteonu, do tej bowiem budowli szczegól-
nie często nawiązywał Le Vau, a w wypadku Lu-
wru — także i inni autorzy 162.
Do tradycji rzymskiej nawiązywały z pewnoś-
cią również pary kolumn w powstałej dziesięć lat
później Galerii Lustrzanej w Wersalu 163. Zacho-
wano tu wprawdzie koryncki porządek oraz prze-
łamane pilastry, ale kolumny przy obu końcach
wnętrza wstawiono tak, jak w fasadach Casina
Piusa IV i — wcześniej — florenckiej Laurenzia-
ny: dalej od siebie, a bliżej ścian. Równe odległo-
ści zachowano dopiero we wzorowanej na Wer-
salu, kilkanaście lat późniejszej galerii w pałacu
Colonnów w Rzymie 164. Symboliczny tam mo-
tyw kolumn165, połączony z przełamanymi pila-
strami, nie nawiązuje zapewne bezpośrednio do
Panteonu. Doniosłą rolę odegrać musiało odmien-
ne zastosowanie motywu przez architektów fran-
cuskich. Zwłaszcza Le Vau przejawia szczególnie
twórczy stosunek do Panteonu, nadając przeję-
tym i przekształconym motywom architektonicz-
nym nowe znaczenia i tworząc, podobnie jak
Bramante i Michał Anioł ze swoją kopułą bazyli-
ki Św. Piotra, nowe kompozycje architektoniczne
o ogromnym znaczeniu dla całej architektury eu-
ropejskiej.
Dalszym, bardzo znanym przykładem galerii z
parami kolumn i załamanymi pilastrami — zależ-
nym od Galleria Colonna i pośrednio od Wersa-
lu — jest wnętrze dawnej Biblioteki Dworskiej
162 Fabiański, o.c., s. 90 i n.
163 Galeria 'ta jest dziełem J. Hardoin-Mansarta, z
lat 1678—1686. Por. W. P r i n z, Die Entstehung der Ga-
lerie in Frankreich und Italien, Berlin 1970, s. 16.
164 Na zależność tego motywu w Galeria Colonna
od Galerii Lustrzanej w Wersalu zwrócił uwagę P r i n z,
o.c., s. 16.
165 Motyw kolumn wiąże się z nazwiskiem właścicie-
li pałacu — Colonnów. Nawiązuje również do rzymskich
kolumn cesarskich. Por. C. List, Die Ilofbibliothek in
Wien, Wien 1897, s. 10 i n.
128