DOI article:
Krakowski, Piotr: Architektura neogotycka w Krakowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20538#0168
1. Dworzec Kolei Żelaznej Północnej i Galicyjskiej (1844—1847) i(lit. F. Gregor)
r. 1869 — neogotycki dworzec uznany został przez
krakowian za „jeden z najpiękniejszych dwor-
ców w Europie” 116. Tak przynajmniej twierdził
Józef Mączyński, który w swej książce pt. Kra-
ków dawny i teraźniejszy..., wydanej w r. 1854,
uznał oddanie do użytku dworca kolejowego za
wydarzenie ogromnej wagi dla Krakowa: „Dwo-
rzec kolei żelaznej założony [został] dnia 12 paź-
dziernika 1844 r. pirzez towarzystwo aikcjonariu-
szów kolei krakowsko-górnośląskiej, wystawiony
podług planu Piotra Rosenbauma, nadinżyniera i
radcy budowniczego króla pruskiego, z którego
pierwszy pociąg, wcielający Kraków w poczet
miast Europy połączonych kolejami żelaznymi,
wyleciał w dniu 13 października 1847 r. Jest to
jeden z piękniejszych dworców w Europie. Zew-
nętrze jego jest gustowne i okazałe, zajazd zaś
nie tylko gustowny, okazały, ale i wygodny. Do
zajazdu tego, przechodzącego przez środek dwor-
ca, wjeżdża się trzema wspaniałymi bramami i
staje się pod nakryciem oszklonym, unoszącym się
na żelaznych wiązaniach, a wspartych na takichże
kolumnach” 117.
lis p Mikulski, Opis Krakowa i jego okolic, Kra-
ków 1869, s. 129.
117 J. Mączyński, Kraków dawny i teraźniejszy
z przeglądem jego okolic, Kraków 1854, s. 116—117.
Ówczesny budynek dworcowy był neogotycki
i nawiązywał do romantycznie interpretowanych
form gotyku angielskiego, podobnie jak bardzo po-
krewny mu stylistycznie dworzec wrocławski, zbu-
dowany dziesięć lat później (1855—1857) przez
Wilhelma Grapowa 118. Oto jak Juliusz Demel o-
pisuje pierwszy dworzec krakowski: „Gmach pier-
wszego dworca krakowskiego nie sięgał po ul. Lu-
bicz, był od niej oddalony około 50 metrów.
Wzniesiono go w modnym podówczas stylu ne-
ogotyckim, pod wyraźnym wpływem -pruskiego,
berlińsko-wrocławskiego budownictwa kolejowego,
według projektu inżyniera kolei górnośląskich
Piotra Rosenbauma z Wrocławia. Fasada zachod-
nia od placu Kolejowego składała się z trzech ma-
sywnych, głębokich ryzalitów, z których środko-
wy, bardziej wysunięty, był szerszy i wyższy od
dwóch pozostałych, położonych na skrzydłach. Od
tej strony znajdowało się wejście do poczekalni,
kas i biur kolejowych, a przed nim zajazd dla
powozów i dorożek, obiegający wokół zieleńca.
Ozdobniejsza była fasada południowa od ul. Lu-
bicz, której część środkową, wyższą, zdobiły czte-
118 J. D o b e s z, Próba interpretacji architektury
Dworca Głównego we Wrocławiu [w:] Z dziejów sztuki
śląskiej, Warszawa 1978, s. 383—417.
160
r. 1869 — neogotycki dworzec uznany został przez
krakowian za „jeden z najpiękniejszych dwor-
ców w Europie” 116. Tak przynajmniej twierdził
Józef Mączyński, który w swej książce pt. Kra-
ków dawny i teraźniejszy..., wydanej w r. 1854,
uznał oddanie do użytku dworca kolejowego za
wydarzenie ogromnej wagi dla Krakowa: „Dwo-
rzec kolei żelaznej założony [został] dnia 12 paź-
dziernika 1844 r. pirzez towarzystwo aikcjonariu-
szów kolei krakowsko-górnośląskiej, wystawiony
podług planu Piotra Rosenbauma, nadinżyniera i
radcy budowniczego króla pruskiego, z którego
pierwszy pociąg, wcielający Kraków w poczet
miast Europy połączonych kolejami żelaznymi,
wyleciał w dniu 13 października 1847 r. Jest to
jeden z piękniejszych dworców w Europie. Zew-
nętrze jego jest gustowne i okazałe, zajazd zaś
nie tylko gustowny, okazały, ale i wygodny. Do
zajazdu tego, przechodzącego przez środek dwor-
ca, wjeżdża się trzema wspaniałymi bramami i
staje się pod nakryciem oszklonym, unoszącym się
na żelaznych wiązaniach, a wspartych na takichże
kolumnach” 117.
lis p Mikulski, Opis Krakowa i jego okolic, Kra-
ków 1869, s. 129.
117 J. Mączyński, Kraków dawny i teraźniejszy
z przeglądem jego okolic, Kraków 1854, s. 116—117.
Ówczesny budynek dworcowy był neogotycki
i nawiązywał do romantycznie interpretowanych
form gotyku angielskiego, podobnie jak bardzo po-
krewny mu stylistycznie dworzec wrocławski, zbu-
dowany dziesięć lat później (1855—1857) przez
Wilhelma Grapowa 118. Oto jak Juliusz Demel o-
pisuje pierwszy dworzec krakowski: „Gmach pier-
wszego dworca krakowskiego nie sięgał po ul. Lu-
bicz, był od niej oddalony około 50 metrów.
Wzniesiono go w modnym podówczas stylu ne-
ogotyckim, pod wyraźnym wpływem -pruskiego,
berlińsko-wrocławskiego budownictwa kolejowego,
według projektu inżyniera kolei górnośląskich
Piotra Rosenbauma z Wrocławia. Fasada zachod-
nia od placu Kolejowego składała się z trzech ma-
sywnych, głębokich ryzalitów, z których środko-
wy, bardziej wysunięty, był szerszy i wyższy od
dwóch pozostałych, położonych na skrzydłach. Od
tej strony znajdowało się wejście do poczekalni,
kas i biur kolejowych, a przed nim zajazd dla
powozów i dorożek, obiegający wokół zieleńca.
Ozdobniejsza była fasada południowa od ul. Lu-
bicz, której część środkową, wyższą, zdobiły czte-
118 J. D o b e s z, Próba interpretacji architektury
Dworca Głównego we Wrocławiu [w:] Z dziejów sztuki
śląskiej, Warszawa 1978, s. 383—417.
160