DOI Artikel:
Stawowiak, Bożena: Późnoromańskie malodwidła w apsydzie kościoła ŚŚ. Jana Chrzciciela i Katarzyny w Świerzawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20540#0011
Folia Historiae Artium, T. XXII (1986)
PL ISSN 0071—6723
BOŻENA STAWOWIAK
PÓŹNOROMAŃSKIE MALOWIDŁA W APSYDZIE KOŚCIOŁA SS. JANA CHRZCICIELA I
KATARZYNY W ŚWIERZAWIE*
W roku 1977 Katedra Konserwacji Malowi-
deł Ściennych i Rzeźby Architektonicznej Wy-
działu Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie rozpoczęła prace badaw-
Cz°-odkrywkowe w apsydzie kościoła ŚS. Jana
Chrzciciela i Katarzyny w Świerzawie. Natural-
ne odkrywki spowodowane odpadaniem pobiał su-
gerowały wcześniej możliwość istnienia malowi-
deł *. Badania ustaliły i wyróżniły pięć różnych
czasowo warstw malarskich 2, z których pierwsza
chronologicznie jest przedmiotem tego oprać owa-
n*a. Obecnie na ścianach apsydy współistnieją ze
S(>bą warstwy I oraz późniejsze II i III w ten
sPosób, że część interesującej nas warstwy prze-
słonięta jest na sklepieniu malowidłami później-
zyini, co powoduje trudność określenia tematu
C£dości przedstawienia.
Unieczytelnienie kompozycji w centralnej czę-
ści czaszy apsydy stawia na pierwszym planie pro-
em przedmiotowego rozpoznania i zrekonstruo-
wania całego przedstawienia, następnie analizę
^ ylu li w efekcie, o ile to możliwe, odczytanie
reści ideowych malowideł.
Ł KOŚCIÓŁ SS. JANA CHRZCICIELA I KATARZYNY
W ŚWIERZAWIE.
ROZMIESZCZENIE I STAN ZACHOWANIA
MALOWIDEŁ
Kościół ŚŚ. Jana Chrzciciela i Katarzyny w
Świerzawie należy do dość licznie zachowanej na
Dolnym Śląsku grupy jednonawowych świątyń
romańskich 3. Prostokątną przestrzeń nawy z wy-
dzielonym, niższym i węższym prezbiterium, do
którego przylega od północy zakrystia, zamyka
apsyda. Nawę i prezbiterium — oddzielone ko-
listym łukiem tęczowym — przykrywa drewnia-
ny strop. Kościół oświetlają trzy okna apsydy,
okno w południowej ścianie chóru i sześć okien
nawy. Do wnętrza prowadzą, oprócz zachodniego
portalu głównego, dwa południowe portale bocz-
ne, w nawie i w prezbiterium (ten ostatni obec-
nie zamurowany)4. W części zachodniej przyjmu-
je się istnienie empory5. Pierwotny układ prze-
strzenny budowli pozostał właściwie nie zmienio-
ny. Przeobraża go jedynie czworoboczna wieża z
początku XVI wieku — której wzniesienie uszko-
* Pracę pisałam w latach 1982—1983 pod kierunkiem 3 Por. T. Kozaczewski, Jednonawowe kościoły
Prof. Lecha Kalinowskiego, któremu składam serdeczne romańskie na Dolnym Śląsku (Zeszyty Naukowe Poli-
Podziękowanie za lT1ieUlStanne zainteresowanie jej poste- techniki Wrocławskiej nr 16, Architektura II, Wrocław
Parni i cenne uwagi decydujące o kierunku poszukiwań. 1957), s. 33—63.
S"'. Edwardowi Kosakowskiemu dziękuję za udostęp- 4 Opis inwentaryzacyjny por.: H. L u t s c h, Verzeich-
■^enie dokumentacji rysunkowej i fotograficznej malowi- nis der Kunstdenkmaler der Provinz Schlesien. Bd. III,
deł ze Świerzawy, a także za szczegółowe objaśnienia do- Breslau 1886—1903, s. 434—437; G. De hi o, Handbuch
Uczące ich odkrycia i stanu zachowania. der Deutschen Kunstdenkmaler. Bd. II, Nordostdeutsch-
1 Por. Sztuka polska przedromańska i romańska do land, Berlin 1940, s. 430; Z. Ś wiecho wski, Architek-
Schylku XIII wieku. Pod red. M. Walickiego, War- tura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955,
szawa 1971, s. 237. s. 67; Kozaczewski, o.c, tab. II; Z. S w i e c h o w-
2 G. Kor pal, Konserwatorskie prace badawczo-od- ski, Budownictwo romańskie w Polsce. Katalog zabyt-
rVwkowe we wnętrzu apsydy kościoła p.w. Jana i Ka- ków, Wrocław 1963, s. 238 —239; Sztuka polska..., s. 766.
rzyny w Świerzawie (woj. jeleniogórskie) (Dysputy 5 S w i e c h o w s k i, Architektura..., s. 67; K o z a c z e-
^onserwatorskie 1, Kraków 1979), s. 103—105. wski, o.c., s. 47; A. Tomaszewski (Romańskie koś-
L
PL ISSN 0071—6723
BOŻENA STAWOWIAK
PÓŹNOROMAŃSKIE MALOWIDŁA W APSYDZIE KOŚCIOŁA SS. JANA CHRZCICIELA I
KATARZYNY W ŚWIERZAWIE*
W roku 1977 Katedra Konserwacji Malowi-
deł Ściennych i Rzeźby Architektonicznej Wy-
działu Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie rozpoczęła prace badaw-
Cz°-odkrywkowe w apsydzie kościoła ŚS. Jana
Chrzciciela i Katarzyny w Świerzawie. Natural-
ne odkrywki spowodowane odpadaniem pobiał su-
gerowały wcześniej możliwość istnienia malowi-
deł *. Badania ustaliły i wyróżniły pięć różnych
czasowo warstw malarskich 2, z których pierwsza
chronologicznie jest przedmiotem tego oprać owa-
n*a. Obecnie na ścianach apsydy współistnieją ze
S(>bą warstwy I oraz późniejsze II i III w ten
sPosób, że część interesującej nas warstwy prze-
słonięta jest na sklepieniu malowidłami później-
zyini, co powoduje trudność określenia tematu
C£dości przedstawienia.
Unieczytelnienie kompozycji w centralnej czę-
ści czaszy apsydy stawia na pierwszym planie pro-
em przedmiotowego rozpoznania i zrekonstruo-
wania całego przedstawienia, następnie analizę
^ ylu li w efekcie, o ile to możliwe, odczytanie
reści ideowych malowideł.
Ł KOŚCIÓŁ SS. JANA CHRZCICIELA I KATARZYNY
W ŚWIERZAWIE.
ROZMIESZCZENIE I STAN ZACHOWANIA
MALOWIDEŁ
Kościół ŚŚ. Jana Chrzciciela i Katarzyny w
Świerzawie należy do dość licznie zachowanej na
Dolnym Śląsku grupy jednonawowych świątyń
romańskich 3. Prostokątną przestrzeń nawy z wy-
dzielonym, niższym i węższym prezbiterium, do
którego przylega od północy zakrystia, zamyka
apsyda. Nawę i prezbiterium — oddzielone ko-
listym łukiem tęczowym — przykrywa drewnia-
ny strop. Kościół oświetlają trzy okna apsydy,
okno w południowej ścianie chóru i sześć okien
nawy. Do wnętrza prowadzą, oprócz zachodniego
portalu głównego, dwa południowe portale bocz-
ne, w nawie i w prezbiterium (ten ostatni obec-
nie zamurowany)4. W części zachodniej przyjmu-
je się istnienie empory5. Pierwotny układ prze-
strzenny budowli pozostał właściwie nie zmienio-
ny. Przeobraża go jedynie czworoboczna wieża z
początku XVI wieku — której wzniesienie uszko-
* Pracę pisałam w latach 1982—1983 pod kierunkiem 3 Por. T. Kozaczewski, Jednonawowe kościoły
Prof. Lecha Kalinowskiego, któremu składam serdeczne romańskie na Dolnym Śląsku (Zeszyty Naukowe Poli-
Podziękowanie za lT1ieUlStanne zainteresowanie jej poste- techniki Wrocławskiej nr 16, Architektura II, Wrocław
Parni i cenne uwagi decydujące o kierunku poszukiwań. 1957), s. 33—63.
S"'. Edwardowi Kosakowskiemu dziękuję za udostęp- 4 Opis inwentaryzacyjny por.: H. L u t s c h, Verzeich-
■^enie dokumentacji rysunkowej i fotograficznej malowi- nis der Kunstdenkmaler der Provinz Schlesien. Bd. III,
deł ze Świerzawy, a także za szczegółowe objaśnienia do- Breslau 1886—1903, s. 434—437; G. De hi o, Handbuch
Uczące ich odkrycia i stanu zachowania. der Deutschen Kunstdenkmaler. Bd. II, Nordostdeutsch-
1 Por. Sztuka polska przedromańska i romańska do land, Berlin 1940, s. 430; Z. Ś wiecho wski, Architek-
Schylku XIII wieku. Pod red. M. Walickiego, War- tura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955,
szawa 1971, s. 237. s. 67; Kozaczewski, o.c, tab. II; Z. S w i e c h o w-
2 G. Kor pal, Konserwatorskie prace badawczo-od- ski, Budownictwo romańskie w Polsce. Katalog zabyt-
rVwkowe we wnętrzu apsydy kościoła p.w. Jana i Ka- ków, Wrocław 1963, s. 238 —239; Sztuka polska..., s. 766.
rzyny w Świerzawie (woj. jeleniogórskie) (Dysputy 5 S w i e c h o w s k i, Architektura..., s. 67; K o z a c z e-
^onserwatorskie 1, Kraków 1979), s. 103—105. wski, o.c., s. 47; A. Tomaszewski (Romańskie koś-
L