DOI Artikel:
Gadomski, Jerzy: Imagines Beatae Mariae Virginis gratiosae: Małopolski typ Hodegetrii z XV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20540#0038
6. Matka Boska z Dzieciątkiem, Gołcza, kościół para-
fialny (fot. M. Kornecki)
znaczne przesunięcie jego błogosławiącej ręki ku
twarzy Matki. Pochodzący z połowy w. XV obraz
w Modlnicy zdaje się zamykać wczesną grupę
Hodegetrii małopolskich z drugiej ćwierci stule-
cia.
Obraz w kościele parafialnym w Gołczy ko-
ło Miechowa do dziś zasłonięty jest sukienką (ryc.
6) 14 i dotąd nie został szczegółowo zbadany. Jak
się zdaje, widoczne partie twarzy nie uległy zna-
czniejszym przemalowaniom i wykazują stylowe
związki z odpowiednimi fragmentami środkowego
obrazu tryptyku w Przydoinicy (zwłaszcza twarz
Dzieciątka)15, formułując zaś ostrożniej — ze sty-
lem malarstwa małopolskiego lat 1450—1460.
Wkrótce po połowie w. XV powstała Hodege-
tria w kościele Św. Marka w Krakowie
(ryc. 7)16. Do cech tradycyjnych należy w tym
obrazie zaokrąglony zarys głowy Matki Boskiej
i sposób opracowania tła, ozdobionego ornamen-
tem puncowanym i radełkowanym. Liczniejsze są
jednak cechy nowe: Dzieciątko meznacznie po-
chyla się ku Marii, a ruch ten podkreśla ukośny
układ jego szyi i mocniej niż dotąd wysunięta
w lewo błogosławiąca dłoń, sięgająca już obszycia
sukni Madonny; w wyniku zbliżenia głów nimby
nie stykają się już obwodami, lecz zachodzą na
siebie. Obszycie płaszcza przybiera formę szero-
kiej złoconej taśmy, tu ozdobionej kabotszonami
(jak na wspomnianym tryptyku w Przydonicy);
zbiegające się nad broszą brzegi płaszcza tworzą
formę lekko zaostrzoną, klamra zaś, zachowując
dawny kształt, otrzymuje w części środkowej do-
datkową dekorację „złotniczą". Lewa dłoń Matki
Boskiej przybiera układ bardziej poziomy (jej pal-
ce zbliżają się do stopy Dzieciątka), pojawiają
się wreszcie nie spotykane dotąd napisy: na ob-
szyciu sukni pod szyją ,,/maria", w otoku nimbu
początek antyfony „regkia celi letare allq[luia]...",
wykonany za pomocą matującego nakłuwania li-
ter w gładkim tle.
Na obrazie z kościoła parafialnego w B ł ę d o-
w i e koło Rawy Mazowieckiej (ryc. 8) 17 na skra-
ju sukni pod szyją widnieje napis „maria", a taś-
my obszycia płaszcza zdobią okrągłe guzy. Brak
broszy spinającej płaszcz jest z pewnością wyni-
kiem zniszczenia oryginału w tej partii obrazu.
Ostro załamujące się fałdy tuniki Chrystusa wska-
zują na trzecią ćwierć w. XV, blisko roku 1460.
malowań, pozostawieniem przekształconego tła i nim-
bów, przystosowaniem sukienki do zdejmowania i zało-
żeniem parkietu (D. B u d z i 11 o-S k o w r o in, „Dokumen-
tacja konserwatorska", 1970, Archiwum urzędu konser-
watorskiego w Krakowie; Dzieło sztuki w konserwacji,
s. 35, or 6, I, LI. 4, 15) — zob. Gadomski, Gotyckie ma-
larstwo..., s. 115, il. 39; Chrzanowski, Kornecki,
Sztuka Ziemi Krakowskiej..., s. 151, il. 81a.
"Kornecki, Zaginione i utracone..., s. 259, przyp.
9; Gadomski, Gotyckie malarstwo..., s. 118, il. 57.
15 Por. ibid, il. 56, 37, 298.
16 Wymiary 112 X 70,2 cm. Konserwowany w latach
1979—1982 przez M. Sokół-Augustyńską w Krakowie, z
usunięciem przemalowań i odsłonięciem pierwotnej war-
stwy malarskiej oraz pierwotnego tła, w ramach pracy
dyplomowej na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki Aka-
demii Sztuk Pięknych w Krakowie (dokumentacja w
archiwum tamże). Monografia obrazu: Miodońska,
o.c.
17 Wymiary 115,5 X 74,5 cm. Obraz konserwowany
w latach 19TO—1976 przez A. Romanowiiczową i M. Wo-
dzińską w Warszawie, z usunięciem trzech warstw prze-
malowań i założeniem parkietu. Przechowywany obec-
nie w rezydencji Prymasa Polski w Warszawie. Opraco-
wanie monograficzne: Galicka, Sygietyńska, o.c,
s. 35^44,
35
fialny (fot. M. Kornecki)
znaczne przesunięcie jego błogosławiącej ręki ku
twarzy Matki. Pochodzący z połowy w. XV obraz
w Modlnicy zdaje się zamykać wczesną grupę
Hodegetrii małopolskich z drugiej ćwierci stule-
cia.
Obraz w kościele parafialnym w Gołczy ko-
ło Miechowa do dziś zasłonięty jest sukienką (ryc.
6) 14 i dotąd nie został szczegółowo zbadany. Jak
się zdaje, widoczne partie twarzy nie uległy zna-
czniejszym przemalowaniom i wykazują stylowe
związki z odpowiednimi fragmentami środkowego
obrazu tryptyku w Przydoinicy (zwłaszcza twarz
Dzieciątka)15, formułując zaś ostrożniej — ze sty-
lem malarstwa małopolskiego lat 1450—1460.
Wkrótce po połowie w. XV powstała Hodege-
tria w kościele Św. Marka w Krakowie
(ryc. 7)16. Do cech tradycyjnych należy w tym
obrazie zaokrąglony zarys głowy Matki Boskiej
i sposób opracowania tła, ozdobionego ornamen-
tem puncowanym i radełkowanym. Liczniejsze są
jednak cechy nowe: Dzieciątko meznacznie po-
chyla się ku Marii, a ruch ten podkreśla ukośny
układ jego szyi i mocniej niż dotąd wysunięta
w lewo błogosławiąca dłoń, sięgająca już obszycia
sukni Madonny; w wyniku zbliżenia głów nimby
nie stykają się już obwodami, lecz zachodzą na
siebie. Obszycie płaszcza przybiera formę szero-
kiej złoconej taśmy, tu ozdobionej kabotszonami
(jak na wspomnianym tryptyku w Przydonicy);
zbiegające się nad broszą brzegi płaszcza tworzą
formę lekko zaostrzoną, klamra zaś, zachowując
dawny kształt, otrzymuje w części środkowej do-
datkową dekorację „złotniczą". Lewa dłoń Matki
Boskiej przybiera układ bardziej poziomy (jej pal-
ce zbliżają się do stopy Dzieciątka), pojawiają
się wreszcie nie spotykane dotąd napisy: na ob-
szyciu sukni pod szyją ,,/maria", w otoku nimbu
początek antyfony „regkia celi letare allq[luia]...",
wykonany za pomocą matującego nakłuwania li-
ter w gładkim tle.
Na obrazie z kościoła parafialnego w B ł ę d o-
w i e koło Rawy Mazowieckiej (ryc. 8) 17 na skra-
ju sukni pod szyją widnieje napis „maria", a taś-
my obszycia płaszcza zdobią okrągłe guzy. Brak
broszy spinającej płaszcz jest z pewnością wyni-
kiem zniszczenia oryginału w tej partii obrazu.
Ostro załamujące się fałdy tuniki Chrystusa wska-
zują na trzecią ćwierć w. XV, blisko roku 1460.
malowań, pozostawieniem przekształconego tła i nim-
bów, przystosowaniem sukienki do zdejmowania i zało-
żeniem parkietu (D. B u d z i 11 o-S k o w r o in, „Dokumen-
tacja konserwatorska", 1970, Archiwum urzędu konser-
watorskiego w Krakowie; Dzieło sztuki w konserwacji,
s. 35, or 6, I, LI. 4, 15) — zob. Gadomski, Gotyckie ma-
larstwo..., s. 115, il. 39; Chrzanowski, Kornecki,
Sztuka Ziemi Krakowskiej..., s. 151, il. 81a.
"Kornecki, Zaginione i utracone..., s. 259, przyp.
9; Gadomski, Gotyckie malarstwo..., s. 118, il. 57.
15 Por. ibid, il. 56, 37, 298.
16 Wymiary 112 X 70,2 cm. Konserwowany w latach
1979—1982 przez M. Sokół-Augustyńską w Krakowie, z
usunięciem przemalowań i odsłonięciem pierwotnej war-
stwy malarskiej oraz pierwotnego tła, w ramach pracy
dyplomowej na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki Aka-
demii Sztuk Pięknych w Krakowie (dokumentacja w
archiwum tamże). Monografia obrazu: Miodońska,
o.c.
17 Wymiary 115,5 X 74,5 cm. Obraz konserwowany
w latach 19TO—1976 przez A. Romanowiiczową i M. Wo-
dzińską w Warszawie, z usunięciem trzech warstw prze-
malowań i założeniem parkietu. Przechowywany obec-
nie w rezydencji Prymasa Polski w Warszawie. Opraco-
wanie monograficzne: Galicka, Sygietyńska, o.c,
s. 35^44,
35