DOI Artikel:
Smorąg Różycka, Małgorzata: Miniatury "Ewangeliarza Ławryszewskiego": Zagadnienie stylu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20613#0029
Świętą Rodziną wypełniają prawie połowę karty, przy
czym pierwsza miniatura, jedyna obrysowana cienką
kreską, zajmuje górną, a druga — dolną część karty.
ARCHANIOŁ MICHAŁ (ryc. 18)
Całopostaciowe, frontalne przedstawienie Archa-
nioła Michała charakteryzuje się pięknym, prawdzi-
wie monumentalnym ujęciem. Archanioł ubrany jest
w sięgającą kolan niebieską tunikę z szeroką złotą
lamówką u dołu, na ramiona ma narzucony purpuro-
wy płaszcz, a na nim złoty orarion (?). W prawej dłoni
trzyma rypidion, w lewej błękitną kulę-zwierciadło,
w której ukazana jest błogosławiąca dłoń o palcach
ułożonych w typie "benedictio graeca”. Owalna twarz
modelowana jest delikatnymi półtonami ochry. Oczy
są silnie wydłużone, nos orli, wargi pełne, a podbró-
dek miękko zaokrąglony. Długie włosy przewiązane
wstążką w licznych splotach opadają na ramiona.
Miniaturę cechuje bogata i żywa kolorystyka, mimo
iż w wielu partiach farba odpadła, odsłaniając jasny
pergamin. Zachowane ślady konturów wychodzące
poza obecny zarys postaci oraz widoczny jeszcze ślad
po purpurowym podnóżku wskazują, że miniaturę
poprawiano lub wykonano powtórnie, zmniejszając
nieco wymiary postaci.
Wizerunek Archanioła Michała nie znajduje
wśród pozostałych miniatur równej sobie pod wzglę-
dem poziomu wykonania. Zaledwie w kilku szczegó-
łach wykazuje pewne podobieństwo z przedstawie-
niem Mateusza Ewangelisty (ryc. 3), a więc w sposobie
ułożenia palców, wygiętych i szeroko rozstawionych,
oraz w zygzakowatej linii brzegu płaszcza.
PIŁAT (ryc. 19)
Przedstawienie Piłata zajmuje dolną część karty,
której połowa (odpowiadająca szerokości jednej ko-
lumny tekstu) została odcięta. Powyżej widoczne są
ślady trzech złotych nimbów, co świadczy, że wizeru-
nek Piłata powstał wtedy, gdy wcześniejsza miniatura
zatarła się.
Piłat siedzi na niskim taborecie z poduszką,
wspierając stopy na owalnym podnóżku. Podłużną
twarz o wystających kościach policzkowych, dużych,
głęboko osadzonych oczach i krótkim nosie okalają
kędzierzawe włosy przycięte nad czołem, trochę dłuż-
sze z tyłu oraz krótka, rozdzielona pośrodku broda.
Postać o prawidłowych proporcjach, ukazana w swo-
bodnym i dynamicznym zwrocie w prawo, świadczy
0 znacznej technicznej biegłości malarza. Podobnie
jak dbałość o szczegóły, widoczna w precyzyjnym
narysowaniu wszystkich elementów stroju: wysokiego
diademu i długiej tuniki obszytej na brzegach taśmą
z perełkowaniem. Fałdy płaszcza, niezwykle obfite,
ostro załamują się i wybrzuszają, szczególnie na
brzegu swobodnie rozłożonym na taborecie. Pewne
wątpliwości budzi jedynie rysunek twarzy: gruba
1 wyraźna kreska, różna od stosowanej w partiach
v A
19. Piłat, miniatura w Ewangeliarzu Ławryszewskim, fol. llv (fot.
A. Rzepecki)
ciała, jest — być może — śladem poprawek czy
uzupełnień i nie należy, jak się zdaje, do pierwotnej
warstwy rysunku.
JÓZEF Z ARYMATEI I SETNIK (ryc. 20)
Miniatura wykonana czarnym tuszem zajmuje
dolną część zapisanej karty. Józef zwraca się ku
setnikowi, pochylając głowę, otoczoną nimbem, nad
dłońmi unoszonymi w geście prośby. Rysy jego twa-
rzy są delikatne. Oczy o migdałowym kształcie,
z kącikami nieco opadającymi ku skroniom, oraz
wąskie wargi nadają twarzy wyraz smutku. Nos jest
prosty i niezbyt długi. Stojący obok setnik, ukazany
frontalnie, zwraca ku Józefowi twarz o owalnym
zarysie, krótkim prostym nosie, wąskich wargach
i oczach zaznaczonych jedynie punktami. Obie posta-
ci cechuje właściwa budowa ciała. Smukły Józef
okryty jest długą tuniką, układającą się wokół nóg
w liczne, podłużne fałdy oraz obszernym płaszczem,
którego brzeg dynamicznie wybrzusza się na plecach.
25
czym pierwsza miniatura, jedyna obrysowana cienką
kreską, zajmuje górną, a druga — dolną część karty.
ARCHANIOŁ MICHAŁ (ryc. 18)
Całopostaciowe, frontalne przedstawienie Archa-
nioła Michała charakteryzuje się pięknym, prawdzi-
wie monumentalnym ujęciem. Archanioł ubrany jest
w sięgającą kolan niebieską tunikę z szeroką złotą
lamówką u dołu, na ramiona ma narzucony purpuro-
wy płaszcz, a na nim złoty orarion (?). W prawej dłoni
trzyma rypidion, w lewej błękitną kulę-zwierciadło,
w której ukazana jest błogosławiąca dłoń o palcach
ułożonych w typie "benedictio graeca”. Owalna twarz
modelowana jest delikatnymi półtonami ochry. Oczy
są silnie wydłużone, nos orli, wargi pełne, a podbró-
dek miękko zaokrąglony. Długie włosy przewiązane
wstążką w licznych splotach opadają na ramiona.
Miniaturę cechuje bogata i żywa kolorystyka, mimo
iż w wielu partiach farba odpadła, odsłaniając jasny
pergamin. Zachowane ślady konturów wychodzące
poza obecny zarys postaci oraz widoczny jeszcze ślad
po purpurowym podnóżku wskazują, że miniaturę
poprawiano lub wykonano powtórnie, zmniejszając
nieco wymiary postaci.
Wizerunek Archanioła Michała nie znajduje
wśród pozostałych miniatur równej sobie pod wzglę-
dem poziomu wykonania. Zaledwie w kilku szczegó-
łach wykazuje pewne podobieństwo z przedstawie-
niem Mateusza Ewangelisty (ryc. 3), a więc w sposobie
ułożenia palców, wygiętych i szeroko rozstawionych,
oraz w zygzakowatej linii brzegu płaszcza.
PIŁAT (ryc. 19)
Przedstawienie Piłata zajmuje dolną część karty,
której połowa (odpowiadająca szerokości jednej ko-
lumny tekstu) została odcięta. Powyżej widoczne są
ślady trzech złotych nimbów, co świadczy, że wizeru-
nek Piłata powstał wtedy, gdy wcześniejsza miniatura
zatarła się.
Piłat siedzi na niskim taborecie z poduszką,
wspierając stopy na owalnym podnóżku. Podłużną
twarz o wystających kościach policzkowych, dużych,
głęboko osadzonych oczach i krótkim nosie okalają
kędzierzawe włosy przycięte nad czołem, trochę dłuż-
sze z tyłu oraz krótka, rozdzielona pośrodku broda.
Postać o prawidłowych proporcjach, ukazana w swo-
bodnym i dynamicznym zwrocie w prawo, świadczy
0 znacznej technicznej biegłości malarza. Podobnie
jak dbałość o szczegóły, widoczna w precyzyjnym
narysowaniu wszystkich elementów stroju: wysokiego
diademu i długiej tuniki obszytej na brzegach taśmą
z perełkowaniem. Fałdy płaszcza, niezwykle obfite,
ostro załamują się i wybrzuszają, szczególnie na
brzegu swobodnie rozłożonym na taborecie. Pewne
wątpliwości budzi jedynie rysunek twarzy: gruba
1 wyraźna kreska, różna od stosowanej w partiach
v A
19. Piłat, miniatura w Ewangeliarzu Ławryszewskim, fol. llv (fot.
A. Rzepecki)
ciała, jest — być może — śladem poprawek czy
uzupełnień i nie należy, jak się zdaje, do pierwotnej
warstwy rysunku.
JÓZEF Z ARYMATEI I SETNIK (ryc. 20)
Miniatura wykonana czarnym tuszem zajmuje
dolną część zapisanej karty. Józef zwraca się ku
setnikowi, pochylając głowę, otoczoną nimbem, nad
dłońmi unoszonymi w geście prośby. Rysy jego twa-
rzy są delikatne. Oczy o migdałowym kształcie,
z kącikami nieco opadającymi ku skroniom, oraz
wąskie wargi nadają twarzy wyraz smutku. Nos jest
prosty i niezbyt długi. Stojący obok setnik, ukazany
frontalnie, zwraca ku Józefowi twarz o owalnym
zarysie, krótkim prostym nosie, wąskich wargach
i oczach zaznaczonych jedynie punktami. Obie posta-
ci cechuje właściwa budowa ciała. Smukły Józef
okryty jest długą tuniką, układającą się wokół nóg
w liczne, podłużne fałdy oraz obszernym płaszczem,
którego brzeg dynamicznie wybrzusza się na plecach.
25