DOI Artikel:
Smorąg Różycka, Małgorzata: Miniatury "Ewangeliarza Ławryszewskiego": Zagadnienie stylu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20613#0039
Niektóre miniatury Ewangeliarza można porów-
nać ze sztuką Rusi Kijowskiej i Halicko-Wołyńskiej.
Wprawdzie postać archanioła Michała bliska jest
figurze Dawida w nowogrodzkim psałterzu (por. ryc.
18 i 30), to jednak sama twarz odróżnia się wyraźnym
podziałem na trzy równe partie — brody, nosa
i czoła, tak jak w ikonie Matki Boskiej Pieczerskiej
(Swenskiej) ze świętymi z XIII wieku56 (por. ryc. 34
i 36). Szczególnie kształt wąskiego i lekko zakrzy-
wionego nosa oraz znacznie wydłużone oczy i wyso-
kie czoło archanioła znajdują tu bliskie analogie.
Podobieństwa takie dostrzec można również w twa-
rzy św. Cyryla we fresku w cerkwi Sw. Cyryla w Kijo-
wie, około 116057, którą jednak odróżnia niskie czoło
(por. ryc. 34 i 35). Z kolei postaciom dwóch duchow-
nych w tej samej kompozycji bliska jest sylwetka
Barlaama w Przypowieści o jednorożcu (por. ryc. 37
i 38). Znaczne podobieństwo łączy Jozafata w Roz-
mowie Barlaama z Jozafatem z postacią władcy pou-
czanego przez św. Cyryla w kijowskich freskach (por.
ryc. 39 i 40). Jedynie sposób sfałdowania szat Bar-
laama, szeroko rozłożonych wokół stóp, a szczególnie
meandryczny zarys ich brzegów bliższy jest ikonie
Matki Boskiej Swenskiej. Natomiast architektura tła
w miniaturach Ewangelistów, bardzo uproszczona,
z powtarzającym się motywem cyborium, zbliżona
jest do kompozycji kręgu halicko-wołyńskiego, jak
np. w ewangeliarzu z początku XIII wieku (ryc. 41)58.
38. Cyryl Aleksandryjski nauczający na soborze, fragment fresku w cerkwi Św. Cyryla w Kijowie, około 1170
(wg Salko)
56 Ikona Matki Boskiej Pieczerskiej, zw. Swenską, w zbiorach
Galerii Trietiakowskiej, nr inw. 12323, pochodzi z soboru Zaśnię-
cia Swenskiego monasteru koło Briańska; zob. Salko, o. c., s. 233,
il. 203-205.
57 W XIX wieku freski te, w wielu miejscach zatynkowane,
poddane były konserwacji i przemalowaniom. Dopiero prace
prowadzone w ostatnich latach pozwalają ocenić walor pierwot-
nych malowideł, których ikonografia nawiązuje do tradycji sztuki
bałkańskiej; por. Salko, o. c., s. 109, il. 83-93; N. P. Syczew,
Izbrannyje trudy, Moskwa 1977, s. 280, wskazywał analogie z malo-
widłami w absydzie cerkwi w Baczkowie (Bułgaria).
58 Zob. G. Lohvin, Miniatur es and Ornaments in O Id Manu-
scripts of the llth-18th Centuries, Kiew 1977, il. 15-16. Zagadnienie
malarstwa miniaturowego kręgu halicko-wołyńskiego omawia
O. Popowa, Halicko-wołyńskie miniatiure ranniewo XIII wieka
[w:] Driewnierusskoje iskusstwo. Chudożestwiennaja kultura domon-
golskoj Rusi, Moskwa 1972, s. 283—315.
35
nać ze sztuką Rusi Kijowskiej i Halicko-Wołyńskiej.
Wprawdzie postać archanioła Michała bliska jest
figurze Dawida w nowogrodzkim psałterzu (por. ryc.
18 i 30), to jednak sama twarz odróżnia się wyraźnym
podziałem na trzy równe partie — brody, nosa
i czoła, tak jak w ikonie Matki Boskiej Pieczerskiej
(Swenskiej) ze świętymi z XIII wieku56 (por. ryc. 34
i 36). Szczególnie kształt wąskiego i lekko zakrzy-
wionego nosa oraz znacznie wydłużone oczy i wyso-
kie czoło archanioła znajdują tu bliskie analogie.
Podobieństwa takie dostrzec można również w twa-
rzy św. Cyryla we fresku w cerkwi Sw. Cyryla w Kijo-
wie, około 116057, którą jednak odróżnia niskie czoło
(por. ryc. 34 i 35). Z kolei postaciom dwóch duchow-
nych w tej samej kompozycji bliska jest sylwetka
Barlaama w Przypowieści o jednorożcu (por. ryc. 37
i 38). Znaczne podobieństwo łączy Jozafata w Roz-
mowie Barlaama z Jozafatem z postacią władcy pou-
czanego przez św. Cyryla w kijowskich freskach (por.
ryc. 39 i 40). Jedynie sposób sfałdowania szat Bar-
laama, szeroko rozłożonych wokół stóp, a szczególnie
meandryczny zarys ich brzegów bliższy jest ikonie
Matki Boskiej Swenskiej. Natomiast architektura tła
w miniaturach Ewangelistów, bardzo uproszczona,
z powtarzającym się motywem cyborium, zbliżona
jest do kompozycji kręgu halicko-wołyńskiego, jak
np. w ewangeliarzu z początku XIII wieku (ryc. 41)58.
38. Cyryl Aleksandryjski nauczający na soborze, fragment fresku w cerkwi Św. Cyryla w Kijowie, około 1170
(wg Salko)
56 Ikona Matki Boskiej Pieczerskiej, zw. Swenską, w zbiorach
Galerii Trietiakowskiej, nr inw. 12323, pochodzi z soboru Zaśnię-
cia Swenskiego monasteru koło Briańska; zob. Salko, o. c., s. 233,
il. 203-205.
57 W XIX wieku freski te, w wielu miejscach zatynkowane,
poddane były konserwacji i przemalowaniom. Dopiero prace
prowadzone w ostatnich latach pozwalają ocenić walor pierwot-
nych malowideł, których ikonografia nawiązuje do tradycji sztuki
bałkańskiej; por. Salko, o. c., s. 109, il. 83-93; N. P. Syczew,
Izbrannyje trudy, Moskwa 1977, s. 280, wskazywał analogie z malo-
widłami w absydzie cerkwi w Baczkowie (Bułgaria).
58 Zob. G. Lohvin, Miniatur es and Ornaments in O Id Manu-
scripts of the llth-18th Centuries, Kiew 1977, il. 15-16. Zagadnienie
malarstwa miniaturowego kręgu halicko-wołyńskiego omawia
O. Popowa, Halicko-wołyńskie miniatiure ranniewo XIII wieka
[w:] Driewnierusskoje iskusstwo. Chudożestwiennaja kultura domon-
golskoj Rusi, Moskwa 1972, s. 283—315.
35