DOI Artikel:
Płonka-Bałus, Katarzyna: Francuski posąg kamienny Madonny z Dzieciątkiem z wieku XVI w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20613#0051
cę pozostawiając w niej indywidualny charakter22.
Twórczość Jeana Pepina d'Huy, wywodząca się ze
sztuki nadmozaóskiej, wywarła w latach dwudzies-
tych wieku XIV znaczny wpływ na środowisko parys-
kie, wnosząc don nowe cechy, tak jak uczynił to
w dziedzinie malarstwa Jean Pucelle, a także bez
mała sto lat po nim przybywający do Paryża ilumina-
torzy pochodzenia flamandzkiego. Wydaje się przy
tym, iż pewną rolę w propagowaniu nowego stylu
odegrała — może nie do końca świadomie — protek-
torka Jeana Pepina i wielu innych rzeźbiarzy, Ma-
haut d'Artois23. Rachunki zachowane w Archives du
Pas-du-Calais przekazują wiadomości o osobach Ro-
berta de Lannoy, Jeana Pepina d'Huy, Raoula de
Hedincourt oraz o wykonywanej przez nich pracy
przy dekoracji zamku Conflans, paryskiego Hotel
d'Artois oraz dla opactwa Saint-Denis i podparyskie-
go klasztoru Maubuisson24.
W latach 1313-1319 wymienia się także paryskie-
go malarza i rzeźbiarza (”peintre et sculpteur de roi”)
Evrarda d'Orleans, który na zlecenie hrabiny Mahaut
współpracował przy malarskiej dekoracji zamku
w Conflans, mając naturalną możliwość kontaktu
z twórczością Jeana Pepina25. Możliwość taką stwo-
rzyła ponadto wspólna działalność w Maubuisson,
dla którego — jak sądzi Baron — rzeźbiony w mar-
murze ołtarz główny wykonał właśnie Evrard26. Sztu-
ka jego, wychodząc od reliefowo czy raczej rysun-
kowo traktowanych postaci, jakie widzimy w przed-
stawieniu Ostatniej Wieczerzy z ołtarza Maubuisson,
pełnię wyrazu artystycznego osiąga w grupie Marii
z Dzieciątkiem, św. Mammesa oraz klęczącego dona-
tora, wykonanej około 1346 dla katedry w Langres27
(ryc. 7). Zgodnie z ostatnią wolą kanclerza Francji,
biskupa Langres Guy Baudeta, której wykonanwcą
stał się król Karol IV, Maria z Dzieciątkiem stanowi-
ła kopię nie zachowanego, a więc nieznanego dziś
posągu z paryskiego kościoła Franciszkanów28.
Określiło to ikonografię i w znacznym stopniu wpły-
nęło na proporcje, układ draperii i ogólny wygląd
figury. Trudno jednak nie zauważyć podobieństw
łączących z nią Madonnę z Krakowa, przejawiają-
cych się w sposobie ukształtowania szat w dolnej
partu posągu oraz płaszcza, który przerzucony z le-
wego na prawe ramię Marii przybiera w obu przypa-
dkach formę zbliżonych, zaokrąglonych fałdów. Jesz-
cze silniej przyciąga naszą uwagę postać donatora
(ryc. 8). Guy Baudet w szatach liturgicznych, ujęty
z profilu, klęczy ze złożonymi dłońmi zwracając się
7. Evrard d Orleans, Madonna z Dzieciątkiem, Guy Baudet i Saint-
-Mammes, 1341, Katedra w Langres (fot. Service photographiąue
de la reunion des musees nationaux de France)
ku trzymanemu na lewym ręku Marii, błogosławiące-
mu Dzieciątku. Wyrzeźbiona w jednym bloku mar-
muru postać biskupa jawi się nam jako spłaszczona
bryła dająca — podobnie jak i „krakowska” Madon-
na — wpisać się w smukły, regularny prostokąt.
Wspomniane rzeźby łączy ze sobą specyficzne
operowanie zróżnicowaną techniką rzeźbiarską po-
cząwszy od ażuru, poprzez stosowanie głębokich cięć
dających skupiające cień zagłębienia, aż do płaskiego
reliefu kształtującego szaty postaci, a nawet rytu.
22 Schmidt, o. c., s. 168.
23 Pradel, o. c., s. 69-70; Baron, Le maitre-autel de iabbaye
de Maubuisson au XIVe siecle (Fondation Eugene PioŁ Monu-
ments et Memoires. Academie des Inscriptions et Belles ettres, 57),
s. 142-145.
24 Pradel, o. c., s. 68-70.
25 Baron, Le maitre-autel..., s. 145.
26 Ibid., s. 146-148.
27 Heinrich, o. c., s. 53; Les fastes du gothiąue..., s. 91, nr
kat. 34, il. 34.
28 Baron, Le maitre-autel..., s. 145.
47
Twórczość Jeana Pepina d'Huy, wywodząca się ze
sztuki nadmozaóskiej, wywarła w latach dwudzies-
tych wieku XIV znaczny wpływ na środowisko parys-
kie, wnosząc don nowe cechy, tak jak uczynił to
w dziedzinie malarstwa Jean Pucelle, a także bez
mała sto lat po nim przybywający do Paryża ilumina-
torzy pochodzenia flamandzkiego. Wydaje się przy
tym, iż pewną rolę w propagowaniu nowego stylu
odegrała — może nie do końca świadomie — protek-
torka Jeana Pepina i wielu innych rzeźbiarzy, Ma-
haut d'Artois23. Rachunki zachowane w Archives du
Pas-du-Calais przekazują wiadomości o osobach Ro-
berta de Lannoy, Jeana Pepina d'Huy, Raoula de
Hedincourt oraz o wykonywanej przez nich pracy
przy dekoracji zamku Conflans, paryskiego Hotel
d'Artois oraz dla opactwa Saint-Denis i podparyskie-
go klasztoru Maubuisson24.
W latach 1313-1319 wymienia się także paryskie-
go malarza i rzeźbiarza (”peintre et sculpteur de roi”)
Evrarda d'Orleans, który na zlecenie hrabiny Mahaut
współpracował przy malarskiej dekoracji zamku
w Conflans, mając naturalną możliwość kontaktu
z twórczością Jeana Pepina25. Możliwość taką stwo-
rzyła ponadto wspólna działalność w Maubuisson,
dla którego — jak sądzi Baron — rzeźbiony w mar-
murze ołtarz główny wykonał właśnie Evrard26. Sztu-
ka jego, wychodząc od reliefowo czy raczej rysun-
kowo traktowanych postaci, jakie widzimy w przed-
stawieniu Ostatniej Wieczerzy z ołtarza Maubuisson,
pełnię wyrazu artystycznego osiąga w grupie Marii
z Dzieciątkiem, św. Mammesa oraz klęczącego dona-
tora, wykonanej około 1346 dla katedry w Langres27
(ryc. 7). Zgodnie z ostatnią wolą kanclerza Francji,
biskupa Langres Guy Baudeta, której wykonanwcą
stał się król Karol IV, Maria z Dzieciątkiem stanowi-
ła kopię nie zachowanego, a więc nieznanego dziś
posągu z paryskiego kościoła Franciszkanów28.
Określiło to ikonografię i w znacznym stopniu wpły-
nęło na proporcje, układ draperii i ogólny wygląd
figury. Trudno jednak nie zauważyć podobieństw
łączących z nią Madonnę z Krakowa, przejawiają-
cych się w sposobie ukształtowania szat w dolnej
partu posągu oraz płaszcza, który przerzucony z le-
wego na prawe ramię Marii przybiera w obu przypa-
dkach formę zbliżonych, zaokrąglonych fałdów. Jesz-
cze silniej przyciąga naszą uwagę postać donatora
(ryc. 8). Guy Baudet w szatach liturgicznych, ujęty
z profilu, klęczy ze złożonymi dłońmi zwracając się
7. Evrard d Orleans, Madonna z Dzieciątkiem, Guy Baudet i Saint-
-Mammes, 1341, Katedra w Langres (fot. Service photographiąue
de la reunion des musees nationaux de France)
ku trzymanemu na lewym ręku Marii, błogosławiące-
mu Dzieciątku. Wyrzeźbiona w jednym bloku mar-
muru postać biskupa jawi się nam jako spłaszczona
bryła dająca — podobnie jak i „krakowska” Madon-
na — wpisać się w smukły, regularny prostokąt.
Wspomniane rzeźby łączy ze sobą specyficzne
operowanie zróżnicowaną techniką rzeźbiarską po-
cząwszy od ażuru, poprzez stosowanie głębokich cięć
dających skupiające cień zagłębienia, aż do płaskiego
reliefu kształtującego szaty postaci, a nawet rytu.
22 Schmidt, o. c., s. 168.
23 Pradel, o. c., s. 69-70; Baron, Le maitre-autel de iabbaye
de Maubuisson au XIVe siecle (Fondation Eugene PioŁ Monu-
ments et Memoires. Academie des Inscriptions et Belles ettres, 57),
s. 142-145.
24 Pradel, o. c., s. 68-70.
25 Baron, Le maitre-autel..., s. 145.
26 Ibid., s. 146-148.
27 Heinrich, o. c., s. 53; Les fastes du gothiąue..., s. 91, nr
kat. 34, il. 34.
28 Baron, Le maitre-autel..., s. 145.
47