DOI article:
Gadomski, Jerzy: Mistrz Rodziny Marii - krakowski malarz pierwszej ćwierci XVI wieku
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20613#0081
2. Cud z kielichem św. Jana Ewangelisty, kwatera poliptyku z Dobczyc. Kraków, Muzeum Narodowe (fot. S. Stępniewski)
na podstawie wspólnych cech indywidualnej maniery
z nieznanym z imienia malarzem osiągnął przed
trzydziestu laty liczbę około dziesięciu. Trudno okreś-
lić ową liczbę w sposób ścisły, albowiem w ocenie
poszczególnych badaczy grupa domniemanych utwo-
rów Mistrza Rodziny Marii kształtowała się różnie,
a w ich wypowiedziach na temat atrybucji nie brako-
wało akcentów polemicznych. Niektóre z wymienio-
nych już obrazów przez jednych uznane za dzieła
samego Mistrza, inni określali jako utwory jego
ucznia albo posługiwali się enigmatycznym pojęciem
„orbity” czy „kręgu”. Nieraz też sztuka krakowskiego
anonima oceniana była jednostronnie na podstawie
wybranych dzieł i cech uznanych za reprezentatywne,
co w analizach porównawczych prowadziło — na
zasadzie eksponowania kontrastów — do prób wy-
odrębnienia osobnych indywidualności artystycz-
nych10. W świetle dotychczasowych, nie wolnych od
różnicy zdań, dociekań problem twórczości Mistrza
Rodziny Marii rysuje się niezbyt jasno, co w części
wynika z ułomności stosowanej w podobnych przy-
padkach, obciążonej subiektywizmem metody.
Wobec braku przekazów pisanych, które można
by uznać za odnoszące się do Mistrza Rodziny Marii,
metoda analityczno-porównawcza, mimo jej niedo-
skonałości, stwarza możliwość dalszego poszerzenia
zespołu dzieł połączonych wspólnotą osobistej ma-
niery tego malarza. Wydaje się, że korzystając z do-
tychczasowych spostrzeżeń i przeglądając zachowany
materiał zabytkowy, liczbę dzieł łączących się z Mi-
strzem Rodziny Marii można podwoić. Hipotetycznie
określona twórczość Mistrza okaże się przy tym
mocno zróżnicowana, lecz zjawisko takie nie było
cechą właściwą tylko jemu. Każdy malarz cechowy
musiał posiąść umiejętność dostosowywania się do
potrzeb podejmowanego zadania: awers lub rewers
ołtarzowego skrzydła, temat o charakterze historycz-
10 Zob. problem atrybucji spokrewnionych nastaw ołtarzowych
z Dobczyc, Dębna i Starego Bielska w naświetleniu Walickiego,
Malarstwo polskie. Gotyk..., s. 321—322 nr 117—127.
77
na podstawie wspólnych cech indywidualnej maniery
z nieznanym z imienia malarzem osiągnął przed
trzydziestu laty liczbę około dziesięciu. Trudno okreś-
lić ową liczbę w sposób ścisły, albowiem w ocenie
poszczególnych badaczy grupa domniemanych utwo-
rów Mistrza Rodziny Marii kształtowała się różnie,
a w ich wypowiedziach na temat atrybucji nie brako-
wało akcentów polemicznych. Niektóre z wymienio-
nych już obrazów przez jednych uznane za dzieła
samego Mistrza, inni określali jako utwory jego
ucznia albo posługiwali się enigmatycznym pojęciem
„orbity” czy „kręgu”. Nieraz też sztuka krakowskiego
anonima oceniana była jednostronnie na podstawie
wybranych dzieł i cech uznanych za reprezentatywne,
co w analizach porównawczych prowadziło — na
zasadzie eksponowania kontrastów — do prób wy-
odrębnienia osobnych indywidualności artystycz-
nych10. W świetle dotychczasowych, nie wolnych od
różnicy zdań, dociekań problem twórczości Mistrza
Rodziny Marii rysuje się niezbyt jasno, co w części
wynika z ułomności stosowanej w podobnych przy-
padkach, obciążonej subiektywizmem metody.
Wobec braku przekazów pisanych, które można
by uznać za odnoszące się do Mistrza Rodziny Marii,
metoda analityczno-porównawcza, mimo jej niedo-
skonałości, stwarza możliwość dalszego poszerzenia
zespołu dzieł połączonych wspólnotą osobistej ma-
niery tego malarza. Wydaje się, że korzystając z do-
tychczasowych spostrzeżeń i przeglądając zachowany
materiał zabytkowy, liczbę dzieł łączących się z Mi-
strzem Rodziny Marii można podwoić. Hipotetycznie
określona twórczość Mistrza okaże się przy tym
mocno zróżnicowana, lecz zjawisko takie nie było
cechą właściwą tylko jemu. Każdy malarz cechowy
musiał posiąść umiejętność dostosowywania się do
potrzeb podejmowanego zadania: awers lub rewers
ołtarzowego skrzydła, temat o charakterze historycz-
10 Zob. problem atrybucji spokrewnionych nastaw ołtarzowych
z Dobczyc, Dębna i Starego Bielska w naświetleniu Walickiego,
Malarstwo polskie. Gotyk..., s. 321—322 nr 117—127.
77