Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]
Folia Historiae Artium — 28.1992

DOI Artikel:
Gadomski, Jerzy: Mistrz Rodziny Marii - krakowski malarz pierwszej ćwierci XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.20613#0092
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
16. Rodzina Marii z Ołpin. Kraków, Muzeum Narodowe
(fot. A. Rzepecki)

17. Rodzina Marii. Probołowice, kościół parafialny (fot. W. Wolny)

tryptyk z Rychnowa można odnieść do lat około lub
wkrótce po roku 1510.

11. Obraz Rodziny Marii z Ołpin (Kraków, Mu-
zeum Narodowe, nr inw. dawny 212, nowy I—7
— ryc. 16), uchodzący za najwybitniejsze dzieło
Mistrza, wbrew powtarzanej w literaturze informa-
cji41 raczej nie pochodzi z tamtejszego kościoła
parafialnego42. Pierwotne przeznaczenie obrazu nie
jest znane; możliwe, że został wykonany dla erygowa-
nego w roku 1511 przez biskupa Jana Konarskiego
ołtarza św. Anny w kościele parafialnym w Bieczu43.
Autorytetem wybitnego fundatora można by tłuma-
czyć wyjątkową techniczną i artystyczną staranność
wykonania dzieła.

Dekoracyjność składającej się z 23 osób kom-
pozycji potęgują przewijające się wśród postaci ban-
derole, pokryte „ornamentem” gotyckich i nawiązują-
cych do nowożytnej antykwy liter. Elegancji póz
i gestów oraz prawdziwej eksplozji kostiumologicznej
pomysłowości towarzyszy stonowany, szlachetny ko-
loryt; zróżnicowane karnacje modelowane są różami
i chłodnymi szarościami. Do rozpoznawczych zna-
ków sztuki Mistrza należą wciąż te same typy głów
(kilka głów męskich znajduje bliskie odpowiedniki
w scenie Ofiary Zachariasza z Sabinowa)44, znane
z wczesnych dzieł orientalne turbany i powtórzony za
poliptykiem z Dobczyc (Salome) oryginalny czepiec
Marii Salome, wydłużony rzut płaszcza Marii, żony
Alfeusza, połyskliwa powierzchnia tkanin i włosów,
roślinny wzór tła i technika kształtowania nimbów.
Rodzina Marii tzw. z Ołpin powstała zapewne w la-
tach 1510—1515.

41 M. in.: Walicki, Malarstwo polskie. Gotyk..., s. 326;
Kopffowa, Katalog malarstwa..., s. 72; J. Gadomski, Heilige
Sippe [w:] Polen im Zeitalter der Jagiellonen 1386-1572. Scallaburg
1986 8. Mai—2. November 1986, (Katalog des Niederósterreichi-
schen Landesmuseums, N. F. 171, ), Wien 1986, s. 208.

42 Do Muzeum Narodowego w Krakowie obraz dostał się w r.
1884 jako dar z kolekcji Karola Rogawskiego w Ołpinach, gdzie
notowany był i opisany już w połowie w. XIX: J. Łepkowski,
Zbiorek starożytności w Ołpinach w Galicyji (Gazeta Warszawska,
1855, nr 42 z 2—14 lutego), s. 4. O przekazaniu obrazu do Muzeum
w Krakowie m. in.: W. Gołemberski, Karol Rogawski, Lwów
1889, s. 46, przyp. **; W. Łuszczkiewicz, Muzeum Narodowe
w Krakowie, Obrazy szkół cechowych polskich XV-go, XVI-go
i XVIl-go wieku, Kraków 1896, szp. 18; F. Kopera, J. Kwiat-
kowski, Obrazy polskiego pochodzenia w Muzeum Narodowym
w Krakowie. Wiek XIV-XVI, Kraków 1929, s. 63.

43 Dokument erekcyjny z 13 lipca 1511: F. Bujak, Materiały
do historii miasta Biecza (Sprawozdania Komisji Historii Sztuki, 7,
1906), szp. 319, nr 89. Przejawem, wprawdzie późnym, zaintereso-
wania Rogawskiego kościołem w Bieczu był udział w jego re-
stauracji około r. 1877: J. Frycz, Restauracja i konserwacja
zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Warszawa
1975, s. 144 (S. Kieniewicz, Rogawski Franciszek Karol [w:]
Polski słownik biograficzny, XXXI/3, Wrocław 1988, s. 424, omył-
kowo podaje datę 1887). Na pochodzenie omawianego obrazu ze
zbiorów Rogawskiego i możliwy związek tablicy z ołtarzem św.
Anny w Bieczu zwróciła mi uwagę mgr Helena Małkiewiczówna.

44 Por. Polak-Trajdos, Polonica..., s. 191.
 
Annotationen