DOI Artikel:
Winiewicz, Joanna: Wiedeńskie zbiory Karola Lanckorońskiego przed stu laty
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20620#0117
niane z Aten i wysp na Morzu Egejskim (amfory,
hydrie i jeden, zresztą uszkodzony, biały lekyt32), na-
czynia szklane i brązowe (m.in. doskonale zachowa-
na sporych rozmiarów brązowa hydria) oraz lustra.
Głównym eksponatem był słynny sarkofag z przed-
stawieniami Erosów33, który do Wiednia przetrans-
portowano ponoć w czterech częściach. Dzieła sztu-
ki orientalnej (naczynia, ubiory, w tym także ze zbio-
rów antropologa i etnografa Feliksa Luschana
(1854—1924), hafty, tkaniny, dywany i modlitewni-
ki pochodziły również z Małej Azji i wysp greckich.
Wystawę uzupełniały fotografie oraz rysunki i akwa-
rele: Jacka Malczewskiego (1854-1929), austriackie-
go malarza Leopolda Bary (1846—1911) oraz greckie-
go pejzażysty Angelosa Gialliny (1857—1939), którzy
towarzyszyli Lanckorońskiemu w jego bliskowschod-
nich ekspedycjach.
Publiczność wiedeńska znała również sztukę
Dalekiego Wschodu ze zbiorów Karola Lanckoroń-
skiego, gdyż obiekty przywiezione z wyprawy do-
okoła świata w latach 1888—1889 — m.in. z Indii,
Chin i Japonii wystawił hrabia w roku 1889 w wie-
deńskim Handelsmuseum. Katalog tej ekspozycji
wymienia ponad tysiąc obiektów, wśród których
była także zrekonstruowana świątynia buddyjska
wraz z całym urządzeniem34. W osobnej sali poka-
zano akwarele, które podczas tej podróży namalo-
wał towarzyszący Lanckorońskiemu malarz-akwa-
relista Ludwig Hans Fischer (1848—1915).
32 Być może identyczny z fragmentem lekytu przechowywa-
nym obecnie w Bonn, Akademisches Museum, zob. Oen-
brink, op. cit., s. 99, il. 5.
33 Obecnie Richmond, The Virginia Museum of Art, zob.
Oen br in k, op. cit., s. 101. Po wybuchu II wojny światowej sar-
kofag ten, który znajdował się w wiedeńskim pałacu, wpisany
został na tzw. Reichsliste jako obiekt, który w przyszłości trafić
miał do tworzonego na polecenie Hitlera Muzeum III Rzeszy w
Linzu (zob. J. Winiewicz-Wolska, Dzieje kolekcji Lanckoroń-
skich 1939—1946, Rocznik Historii Sztuki 28: 2003, s. 19—45).
34 Hevesi, Palais ..., s. 17.
35 Tenże, Rudolf von Alt. Sein Leben und seine Werke, Wien
1911, wymienił 10 akwarel przedstawiających: wnętrza miesz-
kania Kazimierza Lanckorońskiego przy Schenkenstrasse 10 z
r. 1869, Karola Lanckorońskiego przy Riemergasse 8 i Wasagas-
se 6, a także dwie akwarele przedstawiające wnętrze salonu Ade-
lajdy Lanckorońskiej (zm. 1885), żony stryja, Karola (zm. 1863),
przy Braunerstrasse 11. Jedna z wymienionych tu akwarel — za-
tytułowana „Weisser Salon mit den Portrats des Grafen Karl
Lanckoroński sen. [sic] und dessen Tochter, 362 X 513 [mm],
[sygn.] R.Alt” znajdowała się w posiadaniu Kazimierza de Vaux,
męża Elżbiety Lanckorońskiej, siostry Karola. Hevesi pomylił tu
zapewne Karola sen. z jego bratem Kazimierzem Lanckoroń-
skim. Jego przekaz pomimo to wydaje się wiarygodny, gdyż
wnikliwym czytelnikiem tej publikacji okazał się sam Karol
Lanckoroński, na którego interwencję zamieszczono — w formie
Wszystkie te dzieła sztuki, spora kolekcja malar-
stwa, odziedziczona po przodkach, a także obrazy,
rzeźby i tkaniny nabywane sukcesywnie przez Ka-
rola Lanckorońskiego, w jego mieszkaniu przy Wa-
sagasse 6 mieściły się zapewne z dużym trudem.
Fotografie z końca XIX wieku, akwarele Rudolfa
von Alta (1812—1905)35 i Ludwiga Hansa Fischera36
ukazują nam wnętrza, w których dzieła sztuki
szczelnie wypełniają płaszczyznę ściany, wiszą na-
wet na skrzydłach drzwi, zajmując każdy skrawek
wolnego miejsca. Wciąż powiększająca się kolekcja
nie miała tam ani należytej przestrzeni, ani oprawy.
Pałac przy Jacquingasse 18, gdzie dzieła sztuki -
zdaniem jednych tworzyły swoiste muzeum zda-
niem innych - nie wtłoczone w formę muzealną
były jedynie artystyczną dekoracją wnętrz37, nie był
jednakże muzeum w znaczeniu gmachu otwartego
dla publiczności w określonych dniach i godzinach.
Przewodniki po Wiedniu z lat 1901—1933 wymie-
niają go sporadycznie38 * * * * * * * * * *, podczas gdy zbiory książąt
Liechtensteinów przy Furstengasse 1, Harrachów
przy Freyung 3 i Czerninów przy Landesgericht-
strasse 9 występują w każdym takim wydawnictwie
- jako ogólnie dostępne galerie. A zwiedzanie pała-
cu Lanckorońskich, który raz w roku otwierano dla
zwiedzających, było poza tym możliwe po wcześniej-
szym umówieniu się. „Schon lange war es meinen
Wunsch das Palais und die Sammlungen Euer Excel-
lenz kennenzulernen und ich wollte mir immer die
osobnej wklejki — erratę ze sprostowaniem podpisu jednej z re-
produkcji, o następującej treści: „Nach Fertigstellung des We-
rkes machte Seine Excellenz Karl Graf Lanckoroński darauf auf-
merksam, dass auf Seite 110 die Bezeichnung «Whistpartie bei
Skoda» eine irrtiimliche sei. Der dargestellte Vorgang spielte
sich viel mehr in der Wohnung des Dr. Eduard Peters, am Hot,
Ecke Naglergasse ab”. Akwarele, które znajdowały się w ko-
lekcji Karola Lanckorońskiego wymienił W Koschatzky, Ru-
dolf von Alt, Koln 2001, poz. 81/07-09, 85/14-15, 92/15-16.
36 Akwarela (39 X 33,5 cm) przedstawiająca jedno z wnętrz
mieszkania przy Wasagasse 6 sprzedana została 2 XII 1997 na
aukcji Sotheby’s w Monachium, nr 19 (repr. zob. J. Miziołek,
Mity — legendy — exempla. Włoskie malarstwo świeckie epoki renesansu
ze zbioróio Karola Lanckorońskiego, Warszawa 2003, repr. po s. 8),
a w grudniu 2002 r. pojawiła się ponownie w Hamburgu w
Galerie Joseph Fach. To samo wnętrze przedstawione jest na fo-
tografii z r. 1892 (Archiwum PAU w Krakowie).
37 „Was er [Karol Lanckoroński] an Gemalden gesammelt
hat, bildet nur einen Teil der Sammlung uberhaupt, die iibri-
gens vielfach dem Zweck einer kiinstlerischen Raum-
schmiickung dient und nicht in museale Form gezwangt ist”,
Th. Frimmel, Lexikon der Wiener Gemaldesammlungen, t. 2,
Miinchen 1914, s. 487.
38 P. Kort z, Wien am Anjang des XX. Jahrhunderts, t. 2,
Wien 1906, s. 513, wymienia kolekcję Lanckorońskich jako:
„óffentlich nicht zugangliche Kunstsammlung” obok zbiorów
111
hydrie i jeden, zresztą uszkodzony, biały lekyt32), na-
czynia szklane i brązowe (m.in. doskonale zachowa-
na sporych rozmiarów brązowa hydria) oraz lustra.
Głównym eksponatem był słynny sarkofag z przed-
stawieniami Erosów33, który do Wiednia przetrans-
portowano ponoć w czterech częściach. Dzieła sztu-
ki orientalnej (naczynia, ubiory, w tym także ze zbio-
rów antropologa i etnografa Feliksa Luschana
(1854—1924), hafty, tkaniny, dywany i modlitewni-
ki pochodziły również z Małej Azji i wysp greckich.
Wystawę uzupełniały fotografie oraz rysunki i akwa-
rele: Jacka Malczewskiego (1854-1929), austriackie-
go malarza Leopolda Bary (1846—1911) oraz greckie-
go pejzażysty Angelosa Gialliny (1857—1939), którzy
towarzyszyli Lanckorońskiemu w jego bliskowschod-
nich ekspedycjach.
Publiczność wiedeńska znała również sztukę
Dalekiego Wschodu ze zbiorów Karola Lanckoroń-
skiego, gdyż obiekty przywiezione z wyprawy do-
okoła świata w latach 1888—1889 — m.in. z Indii,
Chin i Japonii wystawił hrabia w roku 1889 w wie-
deńskim Handelsmuseum. Katalog tej ekspozycji
wymienia ponad tysiąc obiektów, wśród których
była także zrekonstruowana świątynia buddyjska
wraz z całym urządzeniem34. W osobnej sali poka-
zano akwarele, które podczas tej podróży namalo-
wał towarzyszący Lanckorońskiemu malarz-akwa-
relista Ludwig Hans Fischer (1848—1915).
32 Być może identyczny z fragmentem lekytu przechowywa-
nym obecnie w Bonn, Akademisches Museum, zob. Oen-
brink, op. cit., s. 99, il. 5.
33 Obecnie Richmond, The Virginia Museum of Art, zob.
Oen br in k, op. cit., s. 101. Po wybuchu II wojny światowej sar-
kofag ten, który znajdował się w wiedeńskim pałacu, wpisany
został na tzw. Reichsliste jako obiekt, który w przyszłości trafić
miał do tworzonego na polecenie Hitlera Muzeum III Rzeszy w
Linzu (zob. J. Winiewicz-Wolska, Dzieje kolekcji Lanckoroń-
skich 1939—1946, Rocznik Historii Sztuki 28: 2003, s. 19—45).
34 Hevesi, Palais ..., s. 17.
35 Tenże, Rudolf von Alt. Sein Leben und seine Werke, Wien
1911, wymienił 10 akwarel przedstawiających: wnętrza miesz-
kania Kazimierza Lanckorońskiego przy Schenkenstrasse 10 z
r. 1869, Karola Lanckorońskiego przy Riemergasse 8 i Wasagas-
se 6, a także dwie akwarele przedstawiające wnętrze salonu Ade-
lajdy Lanckorońskiej (zm. 1885), żony stryja, Karola (zm. 1863),
przy Braunerstrasse 11. Jedna z wymienionych tu akwarel — za-
tytułowana „Weisser Salon mit den Portrats des Grafen Karl
Lanckoroński sen. [sic] und dessen Tochter, 362 X 513 [mm],
[sygn.] R.Alt” znajdowała się w posiadaniu Kazimierza de Vaux,
męża Elżbiety Lanckorońskiej, siostry Karola. Hevesi pomylił tu
zapewne Karola sen. z jego bratem Kazimierzem Lanckoroń-
skim. Jego przekaz pomimo to wydaje się wiarygodny, gdyż
wnikliwym czytelnikiem tej publikacji okazał się sam Karol
Lanckoroński, na którego interwencję zamieszczono — w formie
Wszystkie te dzieła sztuki, spora kolekcja malar-
stwa, odziedziczona po przodkach, a także obrazy,
rzeźby i tkaniny nabywane sukcesywnie przez Ka-
rola Lanckorońskiego, w jego mieszkaniu przy Wa-
sagasse 6 mieściły się zapewne z dużym trudem.
Fotografie z końca XIX wieku, akwarele Rudolfa
von Alta (1812—1905)35 i Ludwiga Hansa Fischera36
ukazują nam wnętrza, w których dzieła sztuki
szczelnie wypełniają płaszczyznę ściany, wiszą na-
wet na skrzydłach drzwi, zajmując każdy skrawek
wolnego miejsca. Wciąż powiększająca się kolekcja
nie miała tam ani należytej przestrzeni, ani oprawy.
Pałac przy Jacquingasse 18, gdzie dzieła sztuki -
zdaniem jednych tworzyły swoiste muzeum zda-
niem innych - nie wtłoczone w formę muzealną
były jedynie artystyczną dekoracją wnętrz37, nie był
jednakże muzeum w znaczeniu gmachu otwartego
dla publiczności w określonych dniach i godzinach.
Przewodniki po Wiedniu z lat 1901—1933 wymie-
niają go sporadycznie38 * * * * * * * * * *, podczas gdy zbiory książąt
Liechtensteinów przy Furstengasse 1, Harrachów
przy Freyung 3 i Czerninów przy Landesgericht-
strasse 9 występują w każdym takim wydawnictwie
- jako ogólnie dostępne galerie. A zwiedzanie pała-
cu Lanckorońskich, który raz w roku otwierano dla
zwiedzających, było poza tym możliwe po wcześniej-
szym umówieniu się. „Schon lange war es meinen
Wunsch das Palais und die Sammlungen Euer Excel-
lenz kennenzulernen und ich wollte mir immer die
osobnej wklejki — erratę ze sprostowaniem podpisu jednej z re-
produkcji, o następującej treści: „Nach Fertigstellung des We-
rkes machte Seine Excellenz Karl Graf Lanckoroński darauf auf-
merksam, dass auf Seite 110 die Bezeichnung «Whistpartie bei
Skoda» eine irrtiimliche sei. Der dargestellte Vorgang spielte
sich viel mehr in der Wohnung des Dr. Eduard Peters, am Hot,
Ecke Naglergasse ab”. Akwarele, które znajdowały się w ko-
lekcji Karola Lanckorońskiego wymienił W Koschatzky, Ru-
dolf von Alt, Koln 2001, poz. 81/07-09, 85/14-15, 92/15-16.
36 Akwarela (39 X 33,5 cm) przedstawiająca jedno z wnętrz
mieszkania przy Wasagasse 6 sprzedana została 2 XII 1997 na
aukcji Sotheby’s w Monachium, nr 19 (repr. zob. J. Miziołek,
Mity — legendy — exempla. Włoskie malarstwo świeckie epoki renesansu
ze zbioróio Karola Lanckorońskiego, Warszawa 2003, repr. po s. 8),
a w grudniu 2002 r. pojawiła się ponownie w Hamburgu w
Galerie Joseph Fach. To samo wnętrze przedstawione jest na fo-
tografii z r. 1892 (Archiwum PAU w Krakowie).
37 „Was er [Karol Lanckoroński] an Gemalden gesammelt
hat, bildet nur einen Teil der Sammlung uberhaupt, die iibri-
gens vielfach dem Zweck einer kiinstlerischen Raum-
schmiickung dient und nicht in museale Form gezwangt ist”,
Th. Frimmel, Lexikon der Wiener Gemaldesammlungen, t. 2,
Miinchen 1914, s. 487.
38 P. Kort z, Wien am Anjang des XX. Jahrhunderts, t. 2,
Wien 1906, s. 513, wymienia kolekcję Lanckorońskich jako:
„óffentlich nicht zugangliche Kunstsammlung” obok zbiorów
111