DOI Heft:
Komunikaty i recenzje
DOI Artikel:Smorąg Różycka, Małgorzata: Kodeks Gertrudy - najnowsze opracowania
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20620#0181
Podobnie też przedstawienia koronacji w sztuce
średniowiecznej nie należy rozpatrywać w kontekście
politycznym, lecz eschatologicznym, Chrystus bo-
wiem wręcza władcom „korony niebieskiej chwały”.
Włączając się do dyskusji na temat chronologii
Modlitewnika trzeba stwierdzić, że wobec braku
bezpośrednich przesłanek datowania, czas powsta-
nia modlitw i miniatur można określić ogólnie na
lata 1078—1086. Bizantyńsko-ruski charakter za-
równo ikonografii przedstawień, jak i stylu przema-
wia za kijowskim rodowodem wszystkich pięciu mi-
niatur. Z pewną ostrożnością można uważać, że po-
wstały w okresie „kijowskiej niewoli” Gertrudy, tj.
od połowy 1085 roku do śmierci Jaropełka 22 listo-
pada roku następnego. Niewola, choć dotkliwa, nie
ograniczała względnej swobody księżnej, której
Wsiewołod okazywał należny szacunek: wymow-
nym tego potwierdzeniem jest to, że wyprawił Ja-
ropełkowi uroczysty pogrzeb, obszernie zrelacjono-
wany w Powieści tninionych lad2.
Jak wynika z powyższych rozważań, dwie „histo-
ryczne” miniatury w Kodeksie Gertrudy, rozpatrywa-
ne z „politycznej” perspektywy, pozostawiały bada-
czy w kręgu dociekań natury ideologicznej: rzym-
skiej misji Jaropełka i rzymskokatolickiej orientacji
konfesyjnej Gertrudy oraz uzurpacji Jaropełka do
kijowskiego tronu. Wydaje się jednak, że ich prze-
słanie ideowe ma przede wszystkim pobożnościowy,
ogólnochrześcijański charakter. Przypomnijmy, że
Gertruda, choć wychowana w duchu kultury łaciń-
skiej, ozdobienie miniaturami swego osobistego
zbioru modlitw, napisanych po łacinie, zleciła mi-
strzom bizantyńsko-ruskiego kręgu. Jakże wy-
mowne w tym kontekście wydaje się zestawienie
łacińskiego brzmienia imienia księżnej, piszącej o
sobie w modlitwach ego Gertruda, z zamieszczonym
na pierwszej karcie Modliteiunika jej wizerunkiem,
w którym księżna ukazana w głębokiej proskynezie
na bizantyński sposób, określona została inskrypcją
zapisaną cyrylicą.
52 Zob. Powieść minionych lat..., s. 160.
średniowiecznej nie należy rozpatrywać w kontekście
politycznym, lecz eschatologicznym, Chrystus bo-
wiem wręcza władcom „korony niebieskiej chwały”.
Włączając się do dyskusji na temat chronologii
Modlitewnika trzeba stwierdzić, że wobec braku
bezpośrednich przesłanek datowania, czas powsta-
nia modlitw i miniatur można określić ogólnie na
lata 1078—1086. Bizantyńsko-ruski charakter za-
równo ikonografii przedstawień, jak i stylu przema-
wia za kijowskim rodowodem wszystkich pięciu mi-
niatur. Z pewną ostrożnością można uważać, że po-
wstały w okresie „kijowskiej niewoli” Gertrudy, tj.
od połowy 1085 roku do śmierci Jaropełka 22 listo-
pada roku następnego. Niewola, choć dotkliwa, nie
ograniczała względnej swobody księżnej, której
Wsiewołod okazywał należny szacunek: wymow-
nym tego potwierdzeniem jest to, że wyprawił Ja-
ropełkowi uroczysty pogrzeb, obszernie zrelacjono-
wany w Powieści tninionych lad2.
Jak wynika z powyższych rozważań, dwie „histo-
ryczne” miniatury w Kodeksie Gertrudy, rozpatrywa-
ne z „politycznej” perspektywy, pozostawiały bada-
czy w kręgu dociekań natury ideologicznej: rzym-
skiej misji Jaropełka i rzymskokatolickiej orientacji
konfesyjnej Gertrudy oraz uzurpacji Jaropełka do
kijowskiego tronu. Wydaje się jednak, że ich prze-
słanie ideowe ma przede wszystkim pobożnościowy,
ogólnochrześcijański charakter. Przypomnijmy, że
Gertruda, choć wychowana w duchu kultury łaciń-
skiej, ozdobienie miniaturami swego osobistego
zbioru modlitw, napisanych po łacinie, zleciła mi-
strzom bizantyńsko-ruskiego kręgu. Jakże wy-
mowne w tym kontekście wydaje się zestawienie
łacińskiego brzmienia imienia księżnej, piszącej o
sobie w modlitwach ego Gertruda, z zamieszczonym
na pierwszej karcie Modliteiunika jej wizerunkiem,
w którym księżna ukazana w głębokiej proskynezie
na bizantyński sposób, określona została inskrypcją
zapisaną cyrylicą.
52 Zob. Powieść minionych lat..., s. 160.