Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 13.2015)

16


./inmMfmfcssoi

Cw fa&vtońi*& iHtM- i

•lniifaxintCtvBeiuCttidi

lantafoflteaifeegtaaf l> Ifli


Ivzeehten&lia&vSM,

cfidinrtic&ttaafi

g itt?gtme8>rottotit>/i8gtofir.

ttlttfimcmłiłgpitttfiyriPA

16. Ucieczka do Egiptu, kwatera witrażowa, katedra Wniebowzięcia NMP
we Włocławku (fot. D. Podosek, Corpus Vitrearum, Polska)

na jedną stronę, niekiedy uzyskując wręcz efekt taneczności,
np. Margrafvon Hohenburg (fol. igr) [il. 10], Herr Gotfried
von Neifen (fol. 32V; podobnie wygięta jest sylwetka Józefa
we włocławskiej scenie Ucieczki do Egiptu [il. 16]), Der von
Kurenberg (fol. 63r). Podobna tendencja do dynamizacji
póz i ich łukowatego wygięcia na kwaterach włocławskich
jest podkreślona, a częściowo może wymuszona przez koli-
ste formy medalionów, których kształt postacie respektują,
wpisując się weń nad wyraz dobrze. Również użycie kołoru
w witrażach włocławskich oraz starszych miniaturach
Kodeksu Manesse wykazuje znaczące podobieństwa.

Kodeks Manesse przeważnie rozpatrywano jako dzieło
niemal odosobnione pod względem stylu. Jurgen Michler
w swojej pracy na temat małarstwa ściennego okolic Jeziora
Bodeńskiego uznał kodeks za punkt wyjścia dla malarstwa
regionu 46. Dla wczesnego okresu rozwoju malarstwa przy-
jął nawet określenie „Manessezeit”. Termin ten rozumiał
raczej jako „etykietkę” dla całej epoki niż określenie odno-
szące się do konkretnych cech stylowych. Szukając kręgu
stylowego, w którym sytuować można kodeks, jako naj-
bliższy przykład wskazuje się przeważnie malowidła z tzw.
Haus „Zur Kunkel” w Konstancji (około 1310) 47. Z dzieł

46 J. Michler, Gotische Wandmalerei am Bodensee, Friedrichshafen
1992, s. 10.

47 Chodzi o część dekoracji obejmującą m.in. malowidła z przed-
stawieniami tkających, cykl Parzivala i Samsona rozdzierającego
paszczę lwa; J. Michler, Gotische Wandmalerei, s. 26; W. Wun-
derlich, Weibsbilder alfresco. Kulturgeschichtlicher Hintergrund
und literańsche Tradition der Wandbilder im Konstanzer Haus „Zur

17. Roland mianowany przez Karola Wielkiego namiestnikiemlCud
z włócznią, miniatura w kodeksie Rudolf von Ems, Kronika świata
(Weltchronik) oraz Stricker, Karol Wielki, Kantonsbibliothek w Sankt
Gallen, Cod. 302 Vad, fol. 26V (fot. wg: Codex Manesse, Die Grofie
Heidelberger, il. na s. 635)

wiązanych z początkiem xiv stulecia, powstałych tak jak
Kodeks Manesse najprawdopodobniej w Zurychu, wymie-
nić trzeba jeszcze dwa blisko ze sobą związane rękopisy
Kroniki świata (Weltchronik) Rudolfa von Ems połączone
w jeden kodeks z Karolem Wielkim tzw. Strickera: w Sankt
Gallen (Kantonsbibliothek, Cod. 302 Vad; około 1300 r.)
[il. 17] 48 oraz w Berlinie (Staatsbibliothek Preussischer Kul-

Kunkel“, Konstanz 1996; A. Bihrer, Adelig-hófisches Bewufitsein
am Stift St. Johann in Konstanz: die Wandmalereien im Haus „Zur
Kunkel“ und ihr Auftraggeber, [w:] Funktion und Form. Die mittel-
alterliche Stiftskirche im Spannungsfeld von Kunstgeschichte, Landes-
kunde und Archaologie. Zweite wissenschaftliche Fachtagung zum
Stiftskirchenprojekt des Institutsfiir Geschichtliche Landeskunde und
Historische Hilfswissenschaften der Universitat Tiibingen (16.-18.
Marz 2001, Weingarten), Ostfildern 2007, s. 187-210.

48 L. Saurma-Jeltsch, Das stilistische Umfeld, s. 339-340 (kat. nr J13);
M. Roland, Illustrierte Weltchroniken bis in die zweite Halfte des
14. Jahrhunderts, Wien 1991, s. 184-194 [dysertacja dostępna
on-line: http://www.univie.ac.at/paecht-archiv-wien/Disserta-
tionRoland/dissertationroland.html (06.10.2015)]; J.-U. Gunther,
Die illustrierten mittelhochdeutschen Weltchronikhandschriften in