DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Utzig, Joanna: Witraże w katedrze we Włocławku w kontekście stylu malarstwa południowoniemieckiego pierwszej połowy XIV wieku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.32431#0024
18
IQItUbtCty
yy(/ »c ś**'
19. Kaiser Heinrich, miniatura w tzw. Weingartner Liederhandschrift,
Wiirttembergische Landesbibliothek w Stuttgartcie, Cod. hb xiii i,
fol. lr (wg: Codex Manesse, Die Grofie Heidelberger, il. 8, s. 281)
z Weingarten charakterystyczne jest wykonanie rysunku
piórem o płasko ściętym czubku, co wpłynęło m.in. na
przewagę ostrych linii oraz v-kształtne fałdy. Całkowicie
konturowy i linearny charakter iluminacji podkreślony jest
przez brak modelunku światłocieniowego. Jednobarwne
płaszczyzny szat zamknięte są ostrym konturem. Uprosz-
czenie i sztywność form, niezbyt staranne nakładanie barw
oraz błędy anatomiczne (gdzieniegdzie wręcz monstrualnie
wielkie dłonie) świadczyć mogą o pewnej niezręczności czy
niedbałości malarza. Pod pewnymi względami kwatery wło-
cławskie są bliskie omawianym iluminacjom („oszczędne”
i lapidarne kompozycje, proporcje postaci, czy wymowne
gesty charakterystyczne dla miniatur).
W sztuce regionu Jeziora Bodehskiego pierwszego
czterdziestolecia xiv wieku, zwłaszcza w środowisku
Konstancji i Zurychu 53, zaznaczają się również pewne
53 W starszych badaniach dominujące znaczenie w regionie przyzna-
wano Konstancji, w nowszych podkreśla się raczej rolę Zurychu
(gdzie miałyby powstać m.in. Kodeks Manesse, Weltchronik z Sankt
Gallen); zob. P. Kurmann, B. Kurmann-Schwarz, Architektur und
Glasmalerei um 1300. Die Wende zur Moderne im Langhaus der
Zisterzienserkirche von Kappel bei Zilrich, [w:] Luft unter die Flugel.
Beitrdge zur mittelalterlichen Kunst. Festschrift fur Hiltrud Wester-
mann-Angerhausen, New York 2010, s. 151. Na temat sztuki Kon-
stancji („Siifier neuer StiF) około 1300 zob. katalog Konstanz. Ein
Mittelpunkt der Kunst; E. J. Beer, Buchmalerei zwischen Ziirichsee
20. Niesienie krzyża, miniatura w Graduale z Sankt Katharinental,
Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, Inv. Nr. Mm 34
kl. F (fot. w domenie publicznej - Wikimedia Commons, https://
upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Meister_des_Gra-
duale_von_St._Katharinental_ooi.jpg)
charakterystyczne rysy wyróżniające powstałe tam dzieła,
przejawiające się przede wszystkim w sposobie przed-
stawiania postaci. Tamtejsze wyrafmowanie (czy wręcz:
przerafinowanie), silna estetyzacja postaci, o w większo-
ści wydłużonych sylwetkach, bujnych włosach ułożonych
w obfite, poszerzające głowę fale i charakterystycznych
„kocich” rysach twarzy, są nieobecne w pozostałych ośrod-
kach obszaru południowoniemieckiego. Temu sposobowi
przedstawianiu postaci towarzyszy dążenie do dekoracyj-
ności i ekstrawaganckie, kontrastowe zestawienia barw.
Sztandarowym przykładem noszącym te cechy jest Graduał
z Sankt Katharinental (około 1312; Zurych, Schweizerisches
Landesmuseum, Inv.-Nr. LM-26117; pozostałe fragmenty:
und Bodensee, [w:] Buchmalerei im Bodenseeraum 13. bis 16. Jahr-
hundert, red. E. Moser, Friedrichshafen 1997, s. 57. Charakterystyczny
styl, według innego ujęcia, miałby zostać sformułowany w Kronice
świata z Sankt Galłen (C. M. Kessler, Gotische Buchmalerei des
Bodenseeeraumes aus der Zeit von 1260 bis um 1340/50, [w:] Buch-
malerei im Bodenseeraum 13. bis 16. Jahrhundert, red. E. Moser,
Friedrichshafen 1997, s. 86).
IQItUbtCty
yy(/ »c ś**'
19. Kaiser Heinrich, miniatura w tzw. Weingartner Liederhandschrift,
Wiirttembergische Landesbibliothek w Stuttgartcie, Cod. hb xiii i,
fol. lr (wg: Codex Manesse, Die Grofie Heidelberger, il. 8, s. 281)
z Weingarten charakterystyczne jest wykonanie rysunku
piórem o płasko ściętym czubku, co wpłynęło m.in. na
przewagę ostrych linii oraz v-kształtne fałdy. Całkowicie
konturowy i linearny charakter iluminacji podkreślony jest
przez brak modelunku światłocieniowego. Jednobarwne
płaszczyzny szat zamknięte są ostrym konturem. Uprosz-
czenie i sztywność form, niezbyt staranne nakładanie barw
oraz błędy anatomiczne (gdzieniegdzie wręcz monstrualnie
wielkie dłonie) świadczyć mogą o pewnej niezręczności czy
niedbałości malarza. Pod pewnymi względami kwatery wło-
cławskie są bliskie omawianym iluminacjom („oszczędne”
i lapidarne kompozycje, proporcje postaci, czy wymowne
gesty charakterystyczne dla miniatur).
W sztuce regionu Jeziora Bodehskiego pierwszego
czterdziestolecia xiv wieku, zwłaszcza w środowisku
Konstancji i Zurychu 53, zaznaczają się również pewne
53 W starszych badaniach dominujące znaczenie w regionie przyzna-
wano Konstancji, w nowszych podkreśla się raczej rolę Zurychu
(gdzie miałyby powstać m.in. Kodeks Manesse, Weltchronik z Sankt
Gallen); zob. P. Kurmann, B. Kurmann-Schwarz, Architektur und
Glasmalerei um 1300. Die Wende zur Moderne im Langhaus der
Zisterzienserkirche von Kappel bei Zilrich, [w:] Luft unter die Flugel.
Beitrdge zur mittelalterlichen Kunst. Festschrift fur Hiltrud Wester-
mann-Angerhausen, New York 2010, s. 151. Na temat sztuki Kon-
stancji („Siifier neuer StiF) około 1300 zob. katalog Konstanz. Ein
Mittelpunkt der Kunst; E. J. Beer, Buchmalerei zwischen Ziirichsee
20. Niesienie krzyża, miniatura w Graduale z Sankt Katharinental,
Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, Inv. Nr. Mm 34
kl. F (fot. w domenie publicznej - Wikimedia Commons, https://
upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Meister_des_Gra-
duale_von_St._Katharinental_ooi.jpg)
charakterystyczne rysy wyróżniające powstałe tam dzieła,
przejawiające się przede wszystkim w sposobie przed-
stawiania postaci. Tamtejsze wyrafmowanie (czy wręcz:
przerafinowanie), silna estetyzacja postaci, o w większo-
ści wydłużonych sylwetkach, bujnych włosach ułożonych
w obfite, poszerzające głowę fale i charakterystycznych
„kocich” rysach twarzy, są nieobecne w pozostałych ośrod-
kach obszaru południowoniemieckiego. Temu sposobowi
przedstawianiu postaci towarzyszy dążenie do dekoracyj-
ności i ekstrawaganckie, kontrastowe zestawienia barw.
Sztandarowym przykładem noszącym te cechy jest Graduał
z Sankt Katharinental (około 1312; Zurych, Schweizerisches
Landesmuseum, Inv.-Nr. LM-26117; pozostałe fragmenty:
und Bodensee, [w:] Buchmalerei im Bodenseeraum 13. bis 16. Jahr-
hundert, red. E. Moser, Friedrichshafen 1997, s. 57. Charakterystyczny
styl, według innego ujęcia, miałby zostać sformułowany w Kronice
świata z Sankt Galłen (C. M. Kessler, Gotische Buchmalerei des
Bodenseeeraumes aus der Zeit von 1260 bis um 1340/50, [w:] Buch-
malerei im Bodenseeraum 13. bis 16. Jahrhundert, red. E. Moser,
Friedrichshafen 1997, s. 86).