Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (NS: 13.2015)

Folia Historiae Artium

Seria Nowa, t. 13: 2015/pl issn 0071-6723

PIOTR PAJOR

Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki

RECENZJA

TOMASZ WĘCŁAWOWICZ, „COCTO LATERE
NOBILITAVIT. O CEGLANYCH MURACH
KOŚCIOŁÓW ŚREDNIOWIECZNEGO KRAKOWA”,

KRAKOWSKIE TOWARZYSTWO EDUKACYJNE, KRAKÓW 2013,

290 S„ ILUSTR. CZARNO'BIALE

Opublikowana w roku 2013 naktadem Krakowskiego Towa-
rzystwa Edukacyjnego książka Tomasza Węcławowicza
poświęcona jest sakralnej architekturze gotyckiej Krakowa -
zagadnieniu kluczowemu dla badań nad polskim średniowie-
czem, jednak na szerszą skalę podejmowanemu zadziwiająco
rzadko. Dość powiedzieć, że jeśli nie liczyć niewielkiej
i poświęconej prawie wyłącznie budowlom niezachowanym
książki Magdaleny Goras z roku 2003, poprzednie przekro-
jowe opracowanie na ten temat stanowi opublikowana 20 lat
temu książka Tomasza Węcławowicza pod tytułem Gotyckie
bazyliki Krakowa', co zresztą dobitnie pokazuje jego wielkie
zasługi w dziedzinie badań nad późnośredniowieczną archi-
tekturą sakralną w Krakowie.

Omawiana publikacja składa się z dwóch części zawie-
rających w sumie siedem rozdziałów. Na pierwszą część
składają się dwa rozdziały monograficzne poświęcone
trzynastowiecznym założeniom klasztornym - cystersów
w Mogile oraz franciszkanów, a także krótki rozdział pod-
noszący kwestie ich ikonografii (w rozumieniu Richarda
Krautheimera 1 2). Część drugą, zatytułowaną Architektura

1 M. Goras, Zaginione gotyckie kościoły Krakowa, Kraków 2003;
T. Węcławowicz, Gotyckie bazyliki Krakowa, Kraków 1993; temat
podejmowali też w różnym zakresie A. Grzybkowski, Architek-
turapolska około 1400 roku, [w:] Połska około roku 1400. Państwo,
społeczeństwo, kultura, red. W. Fałkowski, Warszawa 2001, s. 83-85;
idem, Architektura polska około roku 1300, [w:] Polska około 1300
roku, red. W. Fałkowski, Warszawa 2003, s. 155-198; P. Crossley,
Gothic Architecture in the Reign of Kazimier the Great. Church
Architecture in Lesser Poland 1320-1380, Kraków 1985, s. 96-156.

2 R. Krautheimer, Introduction to an „Iconography of Medieval

Architecture”, [w:] idem, Studies in Early Christian, Medieval and
Renaissance Art, London-New York 1969, s. 115-150.

kazimierzowska, otwiera krótkie omówienie międzyna-
rodowego kontekstu krakowskiej architektury xiv wieku;
po którym następują dwa teksty o charakterze monografii,
poświęcone wielkim bazylikom - Mariackiej i Bożego Ciała,
ponownie uzupełnione rozdziałem dotyczącym ikonografii
architektury. W rozdziałach tej części omówione zostały nie
tylko wielkie bazyliki, ale też liczne niegdyś w Krakowie
kościoły dwunawowe. Całości dopełniają Wprowadzenie,
Zakończenie, a także streszczenie i nota o Autorze w języku
angielskim. Na szczególną uwagę zasługuje bardzo obszerny
materiał ilustracyjny obejmujący liczne fotografie detali
architektonicznych, przekroje poprzeczne i wzdłużne,
a także rzuty budowli, z czego wiele na wkładkach więk-
szego formatu.

Rozdziały mają nierówną długość. Najdłuższy, doty-
czący kościoła cysterskiego, liczy 22 strony tekstu, a wraz
z ilustracjami zajmuje prawie V3 zasadniczej części książki
(nie licząc bibliografii, indeksu i partii anglojęzycznych).
Z kolei najkrótszy z rozdziałów monograficznych, poświę-
cony kościołowi Mariackiemu, liczy tylko 5 stron tekstu.
Zaledwie dwie strony poświęcono na rozdział o ikonografii
kościołów trzynastowiecznych.

Omawianą pozycję wolno chyba uważać za podsumo-
wanie i zwieńczenie wielu wątków podejmowanych przez
Autora w ciągu minionego trzydziestolecia - znaczna część
pracy stanowi bowiem twórcze rozwinięcie jego licznych,
wcześniejszych publikacji, począwszy od artykułu poświę-
conego kościołowi Bożego Ciała, opublikowanego jeszcze
w roku 1986 3, a skończywszy na niedawnych opracowaniach

3 T. Węcławowicz, Fazy budowy kościoła Bożego Ciała na Kazi-
mierzu (wieki xiv i xv), „Rocznik Krakowski”, 52,1986, s. 19-29.