DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Pajor, Piotr; Utzig, Joanna: „Godny miana katedry”: o genezie formy architektonicznej kościoła katedralnego we Włocławku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.32786#0024
24
10. A. Kozarski, Wnętrze katedry w Włocławku, „Tygodnik Illustro-
wany”, 8, 1863, nr 204 (22 sierpnia), s. 324
w górnych częściach mieszczą okna. Artykulacja kościoła
była więc raczej oszczędna i we wszystkich partiach bu-
dowli dość jednolita, jej podstawę stanowiły smukłe wał-
kowe służki. Obok Długoszowego żywotu Macieja jest
to kolejna przesłanka przemawiająca za konsekwentną
realizacją całościowego, dość wcześnie ukształtowanego
projektu, na którą nie miała większego wpływu zmiana na
tronie biskupim.
KATEDRA WŁOCŁAWSKA
NA TLE ARCHITEKTURY
EUROPY ŚRODKOWEJ
Stosunkowo dużo miejsca poświęcano dotąd kwestii
układu przestrzennego katedry, jakkolwiek nie rozstrzyg-
nięto jednoznacznie, czy stanowi on jednorodne założe-
nie, czy też koncepcję korpusu nawowego opracowano
dopiero po wzniesieniu chóru. Oba kompartymenty koś-
cioła są jednak ze sobą organicznie przewiązane i, jak już
wskazaliśmy, nie ma przesłanek by sądzić, że między ich
wzniesieniem doszło do dłuższej przerwy czy całościowej
wymiany warsztatu. Analiza stylu, jak pokażemy dalej,
11. Włocławek, katedra pw. Wniebowzięcia NMP, schemat elewa-
cji nawy głównej przed przebudową. Wg W. Łuszczkiewicz, Katedra
Włocławska i projekt p. Stryjeńskiego, fragment tabl. 1
zdaje się tę tezę potwierdzać. Przemawia za tym również
identyczność rozmiarów cegieł w obrębie całej katedry 34.
Spośród dotychczas sugerowanych wzorów najmniej
przekonująca wydaje się dawna teza Kutznera, wskazu-
jąca na katedry krzyżackie. Rzuty katedr we Włocławku
i Fromborku łączy właściwie tylko trójnawowa dyspo-
zycja i brak obejścia. Pewne podobieństwa do katedry
w Kwidzynie są natomiast niewątpliwe - oba kościoły
mają zamknięte wielobocznie, niższe od nawy głównej
chóry i wydłużone korpusy, jednak chór kwidzyński
został wyposażony w kryptę, przez co jego zasadnicza
przestrzeń jest znacznie wyniesiona ponad poziom nawy,
natomiast korpus ma formę długiej, przysadzistej pseu-
dobazyliki o niskiej kondygnacji nadarkadowej, różnej
34 P. Nowakowski, „Architektura katedry”, s. 44-45 (jakwprzyp. 6).
10. A. Kozarski, Wnętrze katedry w Włocławku, „Tygodnik Illustro-
wany”, 8, 1863, nr 204 (22 sierpnia), s. 324
w górnych częściach mieszczą okna. Artykulacja kościoła
była więc raczej oszczędna i we wszystkich partiach bu-
dowli dość jednolita, jej podstawę stanowiły smukłe wał-
kowe służki. Obok Długoszowego żywotu Macieja jest
to kolejna przesłanka przemawiająca za konsekwentną
realizacją całościowego, dość wcześnie ukształtowanego
projektu, na którą nie miała większego wpływu zmiana na
tronie biskupim.
KATEDRA WŁOCŁAWSKA
NA TLE ARCHITEKTURY
EUROPY ŚRODKOWEJ
Stosunkowo dużo miejsca poświęcano dotąd kwestii
układu przestrzennego katedry, jakkolwiek nie rozstrzyg-
nięto jednoznacznie, czy stanowi on jednorodne założe-
nie, czy też koncepcję korpusu nawowego opracowano
dopiero po wzniesieniu chóru. Oba kompartymenty koś-
cioła są jednak ze sobą organicznie przewiązane i, jak już
wskazaliśmy, nie ma przesłanek by sądzić, że między ich
wzniesieniem doszło do dłuższej przerwy czy całościowej
wymiany warsztatu. Analiza stylu, jak pokażemy dalej,
11. Włocławek, katedra pw. Wniebowzięcia NMP, schemat elewa-
cji nawy głównej przed przebudową. Wg W. Łuszczkiewicz, Katedra
Włocławska i projekt p. Stryjeńskiego, fragment tabl. 1
zdaje się tę tezę potwierdzać. Przemawia za tym również
identyczność rozmiarów cegieł w obrębie całej katedry 34.
Spośród dotychczas sugerowanych wzorów najmniej
przekonująca wydaje się dawna teza Kutznera, wskazu-
jąca na katedry krzyżackie. Rzuty katedr we Włocławku
i Fromborku łączy właściwie tylko trójnawowa dyspo-
zycja i brak obejścia. Pewne podobieństwa do katedry
w Kwidzynie są natomiast niewątpliwe - oba kościoły
mają zamknięte wielobocznie, niższe od nawy głównej
chóry i wydłużone korpusy, jednak chór kwidzyński
został wyposażony w kryptę, przez co jego zasadnicza
przestrzeń jest znacznie wyniesiona ponad poziom nawy,
natomiast korpus ma formę długiej, przysadzistej pseu-
dobazyliki o niskiej kondygnacji nadarkadowej, różnej
34 P. Nowakowski, „Architektura katedry”, s. 44-45 (jakwprzyp. 6).