DOI Heft:
Recenzje
DOI Artikel:Olszewska, Anna: Joanna Walewska „Portret artysty jako inżyniera. Twórczość Edwarda Ihnatowicza”: [Rezension]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.32786#0125
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 14: 2016/PL ISSN 0071-6723
ANNA OLSZEWSKA
AGH w Krakowie
RECENZJA
JOANNA WALEWSKA, PORTRET ARTYSTY
JAKO INŻYNIERA.
TWÓRCZOŚĆ EDWARDA IHNATOWICZA
WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA, TORUŃ 2015,
ss. 242
Edward Ihnatowicz (1926-1988), artysta polskiego po-
chodzenia, który żył i pracował w Londynie, wymieniany
jest jako pionier rzeźby cybernetycznej w jednym rzędzie
z twórcami takimi jak Miklós Schóffer (1912-1992), Gor-
don Pask (1928-1996) czy James Seawright (ur. 1936).
Książka Joanny Walewskiej jest pierwszą wydaną dru-
kiem monografią artysty 1. Autorka podjęła się zaprezen-
towania jego dorobku w kontekście historycznym i kul-
turoznawczym, w odniesieniu do relacji pomiędzy sztuką
a technologicznymi fascynacjami środowisk twórczych
końca lat sześćdziesiątych.
Autorka zdecydowała się na przestudiowanie tych
dzieł Ihnatowicza, których realizacja wiązała się z wyko-
rzystaniem nowych mediów, technik eksperymentalnych.
Poza zakresem opracowania znalazły się między innymi
rzeźby portretowe i projekty wykonywane w ramach ko-
mercyjnych zamówień. Omówiono natomiast jego filmy
z czasów młodzieńczych, wybrane grafiki komputerowe,
dzieło The Bandit, a przede wszystkim najważniejsze
rzeźby, które powstawały w latach 1967-1969: Sound Acti-
vated Mobile (SAM) i Senster. Szczątkowo dziś zachowa-
ne oryginały tych dwóch realizacji były abstrakcyjnymi
konstrukcjami złożonymi z metalowych modułów. Ar-
tysta zaopatrywał je w czujniki Dopplera i mikrofony.
Serwomechanizmy hydrauliczne pozwalały na wprawia-
nie rzeźb w ruch w odpowiedzi na zarejestrowane przez
sensory dźwięki lub zmiany układu otoczenia. Program
1 W 2012 r. Autorka obroniła pracę doktorską pt.: „Związki po-
między sztuką a technologią we wczesnej sztuce komputerowej
(1960-1989)”, napisaną na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego, pod opieką prof. dr. hab. Michała Ostrowickiego
(Sidney Myoo); powstanie omawianej monografii jest powiązane
z pracami prowadzonymi na potrzeby doktoratu.
komputerowy regulował „reakcje” Senstera w ten sposób,
że gwałtowne ruchy lub hałas skutkowały „ucieczką” ma-
sywu rzeźby od ich źródła. Inaczej ukształtowano zasady
interakcji w trzeciej z wymienionych prac. The Bandit, za-
prezentowany publiczności w roku 1973, wyglądem przy-
pominał maszynę do gier losowych. Mechanizm dźwigni
poruszanej przez odbiorcę miał być skonstruowany na
tyle precyzyjnie, żeby na podstawie dynamiki i siły jej
przemieszczenia układ był w stanie przesłać na ekran mo-
nitora informację zwrotną o wieku, płci i temperamencie
osoby, która w danym momencie manipulowała rzeźbą.
Relacje pomiędzy eksperymentami rzeźbiarza a zja-
wiskiem adaptowania cybernetyki do działań środowisk
twórczych w drugiej połowie XX w. stanowią kluczowy
punkt omawianej monografii 2. Znalazło to wyraz w tytule
książki za sprawą zwrotu „portret artysty jako inżynie-
ra”, którym sam twórca zatytułował swoją niedokończoną
autobiografię 3.
2 Tym zagadnieniom poświęcone są także starsze publikacje
w dorobku Autorki por. J. Walewska, Pogmatwane relacje pomię-
dzy sztuka a technologią. Nurt autodestrukcyjny a potencjał kry-
tyczny użycia komputera na gruncie sztuki na przykładzie twór-
czości Gustava Metzgera, [w:] Digitalne dotknięcia, red. P. Zawojs-
ki, Szczecin 2010, s. 129-153; eadem, Uczyńmy maszynę na nasze
podobieństwo... SAM i Senster Edwarda Ihnatowicza - czyli dzieło
sztuki na skrzyżowanie sztuki, technologii ifilozofii, [w:] Materia sz-
tuki, red. M. Ostrowicki, Kraków 2011, s. 499-510; eadem, Rełation-
ship ofart and technology: Edward Ihnatowiczś philosophical inves-
tigation on the problem of perception, [w:] Relive: Media Art Histo-
ries, red. S. Cubitt, P. Thomas, Cambridge Mass. 2013, s. 309-324;
3 E. Ihnatowicz, Portrait ofthe artist as an engineer, manuskrypt
publikowany w: http://www.senster.com/ihnatowicz/articles/art-
ist_as_engineer.pdf (dostęp: 18.08.2015).
Jce)®©©
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 14: 2016/PL ISSN 0071-6723
ANNA OLSZEWSKA
AGH w Krakowie
RECENZJA
JOANNA WALEWSKA, PORTRET ARTYSTY
JAKO INŻYNIERA.
TWÓRCZOŚĆ EDWARDA IHNATOWICZA
WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA, TORUŃ 2015,
ss. 242
Edward Ihnatowicz (1926-1988), artysta polskiego po-
chodzenia, który żył i pracował w Londynie, wymieniany
jest jako pionier rzeźby cybernetycznej w jednym rzędzie
z twórcami takimi jak Miklós Schóffer (1912-1992), Gor-
don Pask (1928-1996) czy James Seawright (ur. 1936).
Książka Joanny Walewskiej jest pierwszą wydaną dru-
kiem monografią artysty 1. Autorka podjęła się zaprezen-
towania jego dorobku w kontekście historycznym i kul-
turoznawczym, w odniesieniu do relacji pomiędzy sztuką
a technologicznymi fascynacjami środowisk twórczych
końca lat sześćdziesiątych.
Autorka zdecydowała się na przestudiowanie tych
dzieł Ihnatowicza, których realizacja wiązała się z wyko-
rzystaniem nowych mediów, technik eksperymentalnych.
Poza zakresem opracowania znalazły się między innymi
rzeźby portretowe i projekty wykonywane w ramach ko-
mercyjnych zamówień. Omówiono natomiast jego filmy
z czasów młodzieńczych, wybrane grafiki komputerowe,
dzieło The Bandit, a przede wszystkim najważniejsze
rzeźby, które powstawały w latach 1967-1969: Sound Acti-
vated Mobile (SAM) i Senster. Szczątkowo dziś zachowa-
ne oryginały tych dwóch realizacji były abstrakcyjnymi
konstrukcjami złożonymi z metalowych modułów. Ar-
tysta zaopatrywał je w czujniki Dopplera i mikrofony.
Serwomechanizmy hydrauliczne pozwalały na wprawia-
nie rzeźb w ruch w odpowiedzi na zarejestrowane przez
sensory dźwięki lub zmiany układu otoczenia. Program
1 W 2012 r. Autorka obroniła pracę doktorską pt.: „Związki po-
między sztuką a technologią we wczesnej sztuce komputerowej
(1960-1989)”, napisaną na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego, pod opieką prof. dr. hab. Michała Ostrowickiego
(Sidney Myoo); powstanie omawianej monografii jest powiązane
z pracami prowadzonymi na potrzeby doktoratu.
komputerowy regulował „reakcje” Senstera w ten sposób,
że gwałtowne ruchy lub hałas skutkowały „ucieczką” ma-
sywu rzeźby od ich źródła. Inaczej ukształtowano zasady
interakcji w trzeciej z wymienionych prac. The Bandit, za-
prezentowany publiczności w roku 1973, wyglądem przy-
pominał maszynę do gier losowych. Mechanizm dźwigni
poruszanej przez odbiorcę miał być skonstruowany na
tyle precyzyjnie, żeby na podstawie dynamiki i siły jej
przemieszczenia układ był w stanie przesłać na ekran mo-
nitora informację zwrotną o wieku, płci i temperamencie
osoby, która w danym momencie manipulowała rzeźbą.
Relacje pomiędzy eksperymentami rzeźbiarza a zja-
wiskiem adaptowania cybernetyki do działań środowisk
twórczych w drugiej połowie XX w. stanowią kluczowy
punkt omawianej monografii 2. Znalazło to wyraz w tytule
książki za sprawą zwrotu „portret artysty jako inżynie-
ra”, którym sam twórca zatytułował swoją niedokończoną
autobiografię 3.
2 Tym zagadnieniom poświęcone są także starsze publikacje
w dorobku Autorki por. J. Walewska, Pogmatwane relacje pomię-
dzy sztuka a technologią. Nurt autodestrukcyjny a potencjał kry-
tyczny użycia komputera na gruncie sztuki na przykładzie twór-
czości Gustava Metzgera, [w:] Digitalne dotknięcia, red. P. Zawojs-
ki, Szczecin 2010, s. 129-153; eadem, Uczyńmy maszynę na nasze
podobieństwo... SAM i Senster Edwarda Ihnatowicza - czyli dzieło
sztuki na skrzyżowanie sztuki, technologii ifilozofii, [w:] Materia sz-
tuki, red. M. Ostrowicki, Kraków 2011, s. 499-510; eadem, Rełation-
ship ofart and technology: Edward Ihnatowiczś philosophical inves-
tigation on the problem of perception, [w:] Relive: Media Art Histo-
ries, red. S. Cubitt, P. Thomas, Cambridge Mass. 2013, s. 309-324;
3 E. Ihnatowicz, Portrait ofthe artist as an engineer, manuskrypt
publikowany w: http://www.senster.com/ihnatowicz/articles/art-
ist_as_engineer.pdf (dostęp: 18.08.2015).
Jce)®©©
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).