DOI Heft:
Artykuły
DOI Artikel:Krasny, Piotr: Księgi zapieczętowane, znaki Bożej obecności, środki na przypomnienie o Bożych dobrodziejstwach: o problemach Karola Boromeusza z określeniem miejsca obrazów w życiu Kościoła
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.32786#0045
Folia Historiae Artium
Seria Nowa, t. 14: 2016/PL ISSN 0071-6723
PIOTR KRASNY
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki
KSIĘGI ZAPIECZĘTOWANE,
ZNAKI BOŻEJ OBECNOŚCI,
ŚRODKI NA PRZYPOMNIENIE
O BOŻYCH DOBRODZIEJSTWACH
O PROBLEMACH KAROLA BOROMEUSZA
Z OKREŚLENIEM MIEJSCA OBRAZÓW W ŻYCIU KOŚCIOŁA
Instructiones fabricae et supellectiles ecclesiasticae, wydane
w 1577 r. przez arcybiskupa mediolańskiego, kardynała
Karola Boromeusza (właśc. Carlo Borromeo, 1538-1584),
były jednym z najwcześniejszych i najważniejszych wykła-
dów sztuki sakralnej, sformutowanych w okresie reformy
Kościoła katolickiego po Soborze Trydenckim (1545-1563).
Hierarcha ów przedstawił w swojej pracy w sposób bardzo
jasny i systematyczny zasady kształtowania kościołów i ich
otoczenia, a także urządzania wnętrz tych gmachów oraz
ich wyposażania w sprzęty potrzebne do sprawowania li-
turgii. Zaproponowane przez niego modele i rozwiązania
opierały się - jak zadeklarował - na odwiecznej tradycji
Kościoła, a zarazem byty trafnie dostosowane do potrzeb
potrydenckiej reformy liturgii, zmierzającej do silnego od-
działywania na wiernych za pomocą parateatralnych rytów
i ich artystycznej oprawy 1. Dzięki takim zaletom instrukcje
1 M.L. Gatti Perer, Prospettive nuove aperte da San Carlo nelle
sue norme per I’arte sacra, „Atti della Accademia di San Carlo”, 3,
1980, s. 15-33; I- Grassi, Prassi, socialtd e simbolo dell’architettura
nelle „Instructiones” di San Carlo, „Arte Christiana”, 73, 1985, nr
706, s. 3-16; E.C. Voelker, Borromeo’s Influence on Sacred Art
and Architecture, [w:] San Carlo Borromeo: Catholic Reform and
Ecclesiastical Politics in the Second Half of the Sixteenth Century,
red. J.M. Heandler, J.B. Tomaro, Washington 1988, s. 122-187;
M.A. Crippa, Carlo Borromeo e I’attuazione della riforma cattolica
nell’architettura e nell’arte per la liturgia, [w:] Trento. I tempi del
concilio. Societa, religione e cultura agli inizi dell’Europa moder-
na, Milano 1995, s. 229-236; J. Kofronova, Problematika sakrdl-
niho prostoru po Tridentskem konzilu ve svetle ndzoru cirkevnich
byty czytane nie tylko w archidiecezji mediolańskiej (gdzie
miaty one charakter normy prawnej ustanowionej przez
jej ordynariusza) 2, ale niemal w całym „katolickim świe-
cie”, w którym wpływały bardzo mocno zarówno na różne
przedsięwzięcia artystyczne, jak i na kolejne rozporządze-
nia i rozprawy, określające „doktrynę sztuki sakralnej” 3.
autorit, „Umeni”, 48, 2000, nr 1-2, s. 41-54; R. Schofield, Ar-
chitettura, dottrina e magnificenza nell’architettura ecclesiastica
dell’etd di Carlo e Federico Borromeo, [w:] F. Repishti, R. Scho-
field, Architettura e controriforma. I dibattiti per la facciata del
Duomo di Milano 1582-1682, Milano 2004, s. 125-249; P. Prodi, Ri-
cerche sulla teoria delle arti figurative nella riforma cattolica, [w:]
idem, Arte epietd nella Chiesa tridentina, Bologna 2014, s. 73-86.
2 G.B. Maderna, Per I’architettura religiosa nella diocesi di Mila-
no dopo S. Carlo. II catalogo delfondo Spedizioni Diverse. Parte
prima (1577-1690), „Arte Lombarda”, nuova serie, 70/71, 1984,
s- 47-53-
3 Zob. np. I. Aliaga, Los advertencias para los edificios y fdbricas
de los templos, wyd. F. Pingarrón, Valencia 1995; K. Thummel,
Der „Ornatus ecclasiasticus / Kirchlische Geschmuck” von Jakob
Muller. Untersuchungen zu einem Handbuch tiber nachtridenti-
sche Kirchenausstatung in der Diozese Regensburg, „Das Miinster”,
49, 1996, s. 62-65; F. Strecker, Augsburger Altdre zwischen Re-
formation (1537) und 1633. Bildkritik, Reprdsentation und Konfes-
sionalisiereng, Miinster 1998, s. 63-98; S. Selvaggini, L’arte della
Controriforma del vescovi di Viterbo tra XVI e XVII secolo, ,,Ri-
vista Storica del Lazio”, 10, 2002, nr 16, s. 29-42; P. Krasny, Epi-
stola pastoralis biskupa Bernarda Maciejowskiego z roku 1601. Za-
pomniany dokument recepcji potrydenckich zasad kształtowania
Jce)®©©
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).
Seria Nowa, t. 14: 2016/PL ISSN 0071-6723
PIOTR KRASNY
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Historii Sztuki
KSIĘGI ZAPIECZĘTOWANE,
ZNAKI BOŻEJ OBECNOŚCI,
ŚRODKI NA PRZYPOMNIENIE
O BOŻYCH DOBRODZIEJSTWACH
O PROBLEMACH KAROLA BOROMEUSZA
Z OKREŚLENIEM MIEJSCA OBRAZÓW W ŻYCIU KOŚCIOŁA
Instructiones fabricae et supellectiles ecclesiasticae, wydane
w 1577 r. przez arcybiskupa mediolańskiego, kardynała
Karola Boromeusza (właśc. Carlo Borromeo, 1538-1584),
były jednym z najwcześniejszych i najważniejszych wykła-
dów sztuki sakralnej, sformutowanych w okresie reformy
Kościoła katolickiego po Soborze Trydenckim (1545-1563).
Hierarcha ów przedstawił w swojej pracy w sposób bardzo
jasny i systematyczny zasady kształtowania kościołów i ich
otoczenia, a także urządzania wnętrz tych gmachów oraz
ich wyposażania w sprzęty potrzebne do sprawowania li-
turgii. Zaproponowane przez niego modele i rozwiązania
opierały się - jak zadeklarował - na odwiecznej tradycji
Kościoła, a zarazem byty trafnie dostosowane do potrzeb
potrydenckiej reformy liturgii, zmierzającej do silnego od-
działywania na wiernych za pomocą parateatralnych rytów
i ich artystycznej oprawy 1. Dzięki takim zaletom instrukcje
1 M.L. Gatti Perer, Prospettive nuove aperte da San Carlo nelle
sue norme per I’arte sacra, „Atti della Accademia di San Carlo”, 3,
1980, s. 15-33; I- Grassi, Prassi, socialtd e simbolo dell’architettura
nelle „Instructiones” di San Carlo, „Arte Christiana”, 73, 1985, nr
706, s. 3-16; E.C. Voelker, Borromeo’s Influence on Sacred Art
and Architecture, [w:] San Carlo Borromeo: Catholic Reform and
Ecclesiastical Politics in the Second Half of the Sixteenth Century,
red. J.M. Heandler, J.B. Tomaro, Washington 1988, s. 122-187;
M.A. Crippa, Carlo Borromeo e I’attuazione della riforma cattolica
nell’architettura e nell’arte per la liturgia, [w:] Trento. I tempi del
concilio. Societa, religione e cultura agli inizi dell’Europa moder-
na, Milano 1995, s. 229-236; J. Kofronova, Problematika sakrdl-
niho prostoru po Tridentskem konzilu ve svetle ndzoru cirkevnich
byty czytane nie tylko w archidiecezji mediolańskiej (gdzie
miaty one charakter normy prawnej ustanowionej przez
jej ordynariusza) 2, ale niemal w całym „katolickim świe-
cie”, w którym wpływały bardzo mocno zarówno na różne
przedsięwzięcia artystyczne, jak i na kolejne rozporządze-
nia i rozprawy, określające „doktrynę sztuki sakralnej” 3.
autorit, „Umeni”, 48, 2000, nr 1-2, s. 41-54; R. Schofield, Ar-
chitettura, dottrina e magnificenza nell’architettura ecclesiastica
dell’etd di Carlo e Federico Borromeo, [w:] F. Repishti, R. Scho-
field, Architettura e controriforma. I dibattiti per la facciata del
Duomo di Milano 1582-1682, Milano 2004, s. 125-249; P. Prodi, Ri-
cerche sulla teoria delle arti figurative nella riforma cattolica, [w:]
idem, Arte epietd nella Chiesa tridentina, Bologna 2014, s. 73-86.
2 G.B. Maderna, Per I’architettura religiosa nella diocesi di Mila-
no dopo S. Carlo. II catalogo delfondo Spedizioni Diverse. Parte
prima (1577-1690), „Arte Lombarda”, nuova serie, 70/71, 1984,
s- 47-53-
3 Zob. np. I. Aliaga, Los advertencias para los edificios y fdbricas
de los templos, wyd. F. Pingarrón, Valencia 1995; K. Thummel,
Der „Ornatus ecclasiasticus / Kirchlische Geschmuck” von Jakob
Muller. Untersuchungen zu einem Handbuch tiber nachtridenti-
sche Kirchenausstatung in der Diozese Regensburg, „Das Miinster”,
49, 1996, s. 62-65; F. Strecker, Augsburger Altdre zwischen Re-
formation (1537) und 1633. Bildkritik, Reprdsentation und Konfes-
sionalisiereng, Miinster 1998, s. 63-98; S. Selvaggini, L’arte della
Controriforma del vescovi di Viterbo tra XVI e XVII secolo, ,,Ri-
vista Storica del Lazio”, 10, 2002, nr 16, s. 29-42; P. Krasny, Epi-
stola pastoralis biskupa Bernarda Maciejowskiego z roku 1601. Za-
pomniany dokument recepcji potrydenckich zasad kształtowania
Jce)®©©
Publikacja jest udostępniona na licencji Creative Commons (CC BY-NC-ND 3.0 PL).