DOI issue:
Artykuły
DOI article:Walanus, Wojciech: Z dziejów fotograficznej dokumentacji polskiego dziedzictwa kulturowego: Kampanie inwentaryzacyjne Adolfa Szyszko-Bohusza i Stefana Zaborowskiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.32786#0072
72
drewniany kościół w Mnichowie 87. Ogółem w trakcie tej
wycieczki Zaborowski zrobił ponad 100 fotografii 88.
Od sierpnia tego samego roku ekipa inwentaryzatorów
(Kelles-Krauze, Szyszko-Bohusz i Zaborowski) przeby-
wała w Zamościu, by kontynuować prace rozpoczęte po-
przedniego lata [il. 12] 89. Po uzupełnieniu dokumentacji
rysunkowej i fotograficznej miasta 90, Szyszko-Bohusz
i Zaborowski zajęli się badaniem zabytków powiatu
zamojskiego. Podczas kilku wycieczek w teren, zakoń-
czonych krótko po 14 września, odwiedzili m.in. Goraj,
Szczebrzeszyn, Krasnobród [il. 24], Łabunie, Chmielnik
koło Puław, Mokrelipie i Frampol [il. 21], przy czym Za-
borowski wykonał ponad 100 zdjęć 91.
Chmielnikiem a Szydłowem). Kapliczka przydrożna fundacji »Si-
kory i jego żony Marcyanny«” i pochodzi z daru Komisji Historii
Sztuki, zob. Inwentarz Gabinetu, poz. 7441 (jak w przyp. 18), gdzie
jednak nazwę wsi prawidłowo zapisano jako „Składła”. Taką miej-
scowość w powiecie stopnickim, gmina Grabki, parafia Gnojno,
notuje bowiem Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych
krajów słowiańskich (t. 10, Warszawa 1889, s. 680) i niewątpbwie
chodzi tu o dzisiejszą Skadlę.
87 AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do Sokołowskiego z 27 X1909.
88 Ibidem.
89 Na posiedzeniu Komisji Historii Sztuki 7 VII1909 Sokołowski za-
powiedział, iż prace w Zamościu prowadzić będą bliżej niezna-
ny J. Smoleński, Stefan Zaborowski, Bohdan Krauze i Kazimierz
Skórewicz, ANPANiPAU, sygn. PAU W I-24, s. 233. Ostatecz-
nie zamiast Skórewicza do Zamościa pojechał Szyszko-Bohusz
(zob. AUJ, sygn. 98/1, listy Sokołowskiego do Szyszko-Bohusza
z 12, 14 i 20 VIII 1909), a o udziale Smoleńskiego nic nie wia-
domo. Kelles-Krauze przebywał w Zamościu do 7 września, zob.
ANPANiPAU, sygn. PAU W I-30, list Romualda Jaśkiewicza do
Sokołowskiego z 7 IX 1909; ogólnie o zamojskich pracach Krau-
zego zob. E. Błotnicka-Mazur, Między profesją, s. 22-23 (jak
wprzyp. 26).
90 Zob. AUJ, sygn. 98/1, list Sokołowskiego do Szyszko-Bohusza
z 20 VIII 1909. W Zamościu Zaborowski wykonał na pewno
31 uzupełniających zdjęć w kolegiacie; AUJ, sygn. 98/7, list Zabo-
rowskiego do Sokołowskiego z 12 XI1909.
91 ANPANiPAU, sygn. PAU W I-30, list Jaśkiewicza do Sokołow-
skiego z 7 IX 1909; AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do So-
kołowskiego z 14 IX 1909: „Badanie zabytków pow. zamojskiego
ma się ku końcowi. Z całego powiatu pozostają do zbadania Ła-
bunie z kościołem i pałacem” (tu także podana liczba wykona-
nych fotografii). O pobycie w Goraju, Szczebrzeszynie, Krasno-
brodzie i Chmielniku świadczą tekst i ilustracje pracy Szyszko-
-Bohusza o synagogach, zob. idem, Materiały do architektury,
passim (jak w przyp. 84); idem, Przyczynek do historyi, cz. 1, s.
31 (jak w przyp. 84). Z kolei wizytę we Frampolu potwierdza od-
bitka w zbiorach Fototeki IHSUJ, ukazująca późnogotycki kielich
z tamtejszego kościoła, sygnowana na odwrocie przez Zaborow-
skiego [il. 21], a w Mokrelipiu - rysunek Szyszko-Bohusza zacho-
wany w zbiorach Instytutu Sztuki PAN, zob. przyp. 186). Praca
Szyszko-Bohusza o inwentaryzacji powiatu zamojskiego została
streszczona na posiedzeniu 24 II 1910, ANPANiPAU, sygn. PAU
WI-24, s. 241.
12. Zamość, kolegiata, tabernakulum. Fot. S. Zaborowski, 1908 lub
1909. Fototeka IHS UJ
Wkrótce po zakończeniu tej kampanii Szyszko-Bohusz
i Zaborowski udali się do Tomaszowa Lubelskiego, by
pomierzyć i sfotografować tamtejszy drewniany kościół
parafialny 92, a następnie przekroczyli granicę rosyjsko-
-austriacką i około 20 września przybyli do Podhorzec
[il. 13] 93. Cel wyprawy do Podhorzec, zorganizowanej
przez Sokołowskiego dzięki wsparciu księżnej Konstancji
Sanguszkowej, ówczesnej właścicielki dóbr, był bardzo
ambitny: przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji pałacu
i zgromadzonych w nim zbiorów, a w przyszłości - wyda-
nie obszernej i bogato ilustrowanej monografii 94. Oprócz
Szyszko-Bohusza i Zaborowskiego w pracach wzięli udział
sam Sokołowski oraz dwójka jego uczniów: Konstancja
Stępowska i Stanisław Świerz-Zaleski 95. Ten ostatni miał
92 AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do Sokołowskiego z 14 IX
1909; sygn. 98/7, list Zaborowskiego do Sokołowskiego z 29 VI1909.
93 AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do Sokołowskiego z 14 IX
1909 (tu spodziewana data przyjazdu do Podhorzec - 20 IX).
94 Dzieje tego przedsięwzięcia omówiła Angela Sołtys (Klisze Stefa-
na Zaborowskiego. (Dokumentacjafotograficzna pałacu w Podhor-
cach w zbiorach Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie), „Religio-
ni et Litteris. Pismo Teologiczno-Kulturalne”, 1996, nr 9, s. 14-21;
eadem, Dokumentacja fotograficzna pałacu w Podhorcach w zbio-
rach tarnowskich, „Dagerotyp”, 10, 2001, s. 44-52); zob. także
J.K. Ostrowski, J.T. Petrus, Podhorce. Dzieje wnętrzpałacowych
i galerii obrazów, Kraków 2001, s. 7.
95 A. Sołtys, Klisze Stefana Zaborowskiego, s. 15-16, tu cytowane
odpowiednie źródła (jak w przyp. 94).
drewniany kościół w Mnichowie 87. Ogółem w trakcie tej
wycieczki Zaborowski zrobił ponad 100 fotografii 88.
Od sierpnia tego samego roku ekipa inwentaryzatorów
(Kelles-Krauze, Szyszko-Bohusz i Zaborowski) przeby-
wała w Zamościu, by kontynuować prace rozpoczęte po-
przedniego lata [il. 12] 89. Po uzupełnieniu dokumentacji
rysunkowej i fotograficznej miasta 90, Szyszko-Bohusz
i Zaborowski zajęli się badaniem zabytków powiatu
zamojskiego. Podczas kilku wycieczek w teren, zakoń-
czonych krótko po 14 września, odwiedzili m.in. Goraj,
Szczebrzeszyn, Krasnobród [il. 24], Łabunie, Chmielnik
koło Puław, Mokrelipie i Frampol [il. 21], przy czym Za-
borowski wykonał ponad 100 zdjęć 91.
Chmielnikiem a Szydłowem). Kapliczka przydrożna fundacji »Si-
kory i jego żony Marcyanny«” i pochodzi z daru Komisji Historii
Sztuki, zob. Inwentarz Gabinetu, poz. 7441 (jak w przyp. 18), gdzie
jednak nazwę wsi prawidłowo zapisano jako „Składła”. Taką miej-
scowość w powiecie stopnickim, gmina Grabki, parafia Gnojno,
notuje bowiem Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych
krajów słowiańskich (t. 10, Warszawa 1889, s. 680) i niewątpbwie
chodzi tu o dzisiejszą Skadlę.
87 AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do Sokołowskiego z 27 X1909.
88 Ibidem.
89 Na posiedzeniu Komisji Historii Sztuki 7 VII1909 Sokołowski za-
powiedział, iż prace w Zamościu prowadzić będą bliżej niezna-
ny J. Smoleński, Stefan Zaborowski, Bohdan Krauze i Kazimierz
Skórewicz, ANPANiPAU, sygn. PAU W I-24, s. 233. Ostatecz-
nie zamiast Skórewicza do Zamościa pojechał Szyszko-Bohusz
(zob. AUJ, sygn. 98/1, listy Sokołowskiego do Szyszko-Bohusza
z 12, 14 i 20 VIII 1909), a o udziale Smoleńskiego nic nie wia-
domo. Kelles-Krauze przebywał w Zamościu do 7 września, zob.
ANPANiPAU, sygn. PAU W I-30, list Romualda Jaśkiewicza do
Sokołowskiego z 7 IX 1909; ogólnie o zamojskich pracach Krau-
zego zob. E. Błotnicka-Mazur, Między profesją, s. 22-23 (jak
wprzyp. 26).
90 Zob. AUJ, sygn. 98/1, list Sokołowskiego do Szyszko-Bohusza
z 20 VIII 1909. W Zamościu Zaborowski wykonał na pewno
31 uzupełniających zdjęć w kolegiacie; AUJ, sygn. 98/7, list Zabo-
rowskiego do Sokołowskiego z 12 XI1909.
91 ANPANiPAU, sygn. PAU W I-30, list Jaśkiewicza do Sokołow-
skiego z 7 IX 1909; AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do So-
kołowskiego z 14 IX 1909: „Badanie zabytków pow. zamojskiego
ma się ku końcowi. Z całego powiatu pozostają do zbadania Ła-
bunie z kościołem i pałacem” (tu także podana liczba wykona-
nych fotografii). O pobycie w Goraju, Szczebrzeszynie, Krasno-
brodzie i Chmielniku świadczą tekst i ilustracje pracy Szyszko-
-Bohusza o synagogach, zob. idem, Materiały do architektury,
passim (jak w przyp. 84); idem, Przyczynek do historyi, cz. 1, s.
31 (jak w przyp. 84). Z kolei wizytę we Frampolu potwierdza od-
bitka w zbiorach Fototeki IHSUJ, ukazująca późnogotycki kielich
z tamtejszego kościoła, sygnowana na odwrocie przez Zaborow-
skiego [il. 21], a w Mokrelipiu - rysunek Szyszko-Bohusza zacho-
wany w zbiorach Instytutu Sztuki PAN, zob. przyp. 186). Praca
Szyszko-Bohusza o inwentaryzacji powiatu zamojskiego została
streszczona na posiedzeniu 24 II 1910, ANPANiPAU, sygn. PAU
WI-24, s. 241.
12. Zamość, kolegiata, tabernakulum. Fot. S. Zaborowski, 1908 lub
1909. Fototeka IHS UJ
Wkrótce po zakończeniu tej kampanii Szyszko-Bohusz
i Zaborowski udali się do Tomaszowa Lubelskiego, by
pomierzyć i sfotografować tamtejszy drewniany kościół
parafialny 92, a następnie przekroczyli granicę rosyjsko-
-austriacką i około 20 września przybyli do Podhorzec
[il. 13] 93. Cel wyprawy do Podhorzec, zorganizowanej
przez Sokołowskiego dzięki wsparciu księżnej Konstancji
Sanguszkowej, ówczesnej właścicielki dóbr, był bardzo
ambitny: przeprowadzenie pełnej inwentaryzacji pałacu
i zgromadzonych w nim zbiorów, a w przyszłości - wyda-
nie obszernej i bogato ilustrowanej monografii 94. Oprócz
Szyszko-Bohusza i Zaborowskiego w pracach wzięli udział
sam Sokołowski oraz dwójka jego uczniów: Konstancja
Stępowska i Stanisław Świerz-Zaleski 95. Ten ostatni miał
92 AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do Sokołowskiego z 14 IX
1909; sygn. 98/7, list Zaborowskiego do Sokołowskiego z 29 VI1909.
93 AUJ, sygn. 98/6, list Szyszko-Bohusza do Sokołowskiego z 14 IX
1909 (tu spodziewana data przyjazdu do Podhorzec - 20 IX).
94 Dzieje tego przedsięwzięcia omówiła Angela Sołtys (Klisze Stefa-
na Zaborowskiego. (Dokumentacjafotograficzna pałacu w Podhor-
cach w zbiorach Archiwum Diecezjalnego w Tarnowie), „Religio-
ni et Litteris. Pismo Teologiczno-Kulturalne”, 1996, nr 9, s. 14-21;
eadem, Dokumentacja fotograficzna pałacu w Podhorcach w zbio-
rach tarnowskich, „Dagerotyp”, 10, 2001, s. 44-52); zob. także
J.K. Ostrowski, J.T. Petrus, Podhorce. Dzieje wnętrzpałacowych
i galerii obrazów, Kraków 2001, s. 7.
95 A. Sołtys, Klisze Stefana Zaborowskiego, s. 15-16, tu cytowane
odpowiednie źródła (jak w przyp. 94).