DOI issue:
Artykuły
DOI article:Smolińska, Marta: (Przeciw)pomnik nomadyczny w konstelacji metafor: „Biała penetracja” przestrzeni (pamięci)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.32786#0099
99
6. Horst Hoheisel & Andreas Knitz, Klinker-Schiff, symulacja dla Berlin Regierungsviertel. Fot. dzięki uprzejmości Artystów
wzajemnie powiązanych węzłów, stanowiąca przy tym
strukturę otwartą i zdolną do rozpowszechniania się bez
ograniczeń 29. Ponadto oparta na sieci struktura społecz-
na jest dynamiczna i podatna na innowacje. Istnienie
i działanie tego rodzaju sieci społecznych jest wyjątkowo
silnie stymulowane przez pomniki typu nomadycznego,
które wymagają od odbiorców zaangażowania i interakcji.
Stworzywszy ideę monumentu tego rodzaju, nie można
spocząć na laurach: dopiero w tym momencie zaczyna się
właściwa aktywność, związana z jego przemieszczaniem
się i integrowaniem ludzi wokół idei. W wypadku Wan-
derboje Peschken i Pisarsky pracują z wolontariuszami,
którzy gromadzą opowieści przechodniów i mieszkań-
ców danego terenu. Tworzą się więc nowe dynamiczne
sieci społeczne, które ogniskuje wokół siebie nomadyczny
(przeciw)pomnik, cechujący się większą zdolnością akty-
wizowania odbiorców niż tradycyjny monument, osadzo-
ny na stałe i z biegiem czasu w zasadzie niezauważalny.
Wędrującą boję i Denkmal der Grauen Busse określiła-
bym również jako wehikuły pamięci, które znaczą konkret-
ne miejsca i dokonują „białej penetracji” przestrzeni. Po
jakimś czasie w danej lokalizacji pozostaje po nich puste
miejsce - w kondycję nomadycznych (przeciw)pomników
wpisana jest więc dialektyka obecności i nieobecności 30,
29 M. Castells, Społeczeństwo sieci, tłum. J. Stawiński, S. Szymań-
ski i in., wyd. 2, Warszawa 2010, s. 467-474.
30 F. Schwarzbauer, „[...] DASS IMMER IRGEND JEMAND AN
SIE DENKT“. Ein Betonsockel an der Strasse. Oder von der Prdsenz
co z kolei przypomina proces pamiętania i zapominania.
Miejsce, w którym nomadyczny (przeciw)pomnik przeby-
wał, nie będzie jednak już nigdy takie samo - jego obec-
ność zapisała się bowiem w pamięci odbiorców i zostawiła
w niej rysę.
W typ nomadycznych (przeciw)pomników, repre-
zentowany przez Denkmal der Grauen Busse, wpisują
się także dwa, niestety niezrealizowane, projekty duetu
Hoheisel&Knitz: Klinker-Schiff (2014) oraz The Floating
Towers (2003-2005). Z założenia oba monumenty pozo-
stają w nieustannym ruchu, a ich zadanie polega na upa-
miętnianiu jednego wybranego aspektu historii: śmierci
więźniów nazistowskich obozów pracy, którzy masowo
umierali w cegielniach, produkując cegły dla Berlina,
rozbudowującego się pod okiem Alberta Speera na stoli-
cę godną nowej panującej nad całym światem Germanii,
oraz ofiar terrorystycznego ataku na dwie wieże nowo-
jorskiego World Trade Center z 11 września 2001 r. Spe-
cyfika Klinker-Schiff oraz The Floating Towers polega na
tym, że obydwa pomniki są przeznaczone do unoszenia
się na wodzie: pierwszy do wahadłowego pływania okre-
ślonym szlakiem wodnym między cegielnią-obozem ze-
wnętrznym obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen
i Berlinem, drugi zaś do kontrolowanego przez pchacze
przemieszczania się po rzece Hudson.
des Abwesenden, [w:] Das Denkmal dergrauen Busse, s. 31-32 (jak
wprzyp. 10).
6. Horst Hoheisel & Andreas Knitz, Klinker-Schiff, symulacja dla Berlin Regierungsviertel. Fot. dzięki uprzejmości Artystów
wzajemnie powiązanych węzłów, stanowiąca przy tym
strukturę otwartą i zdolną do rozpowszechniania się bez
ograniczeń 29. Ponadto oparta na sieci struktura społecz-
na jest dynamiczna i podatna na innowacje. Istnienie
i działanie tego rodzaju sieci społecznych jest wyjątkowo
silnie stymulowane przez pomniki typu nomadycznego,
które wymagają od odbiorców zaangażowania i interakcji.
Stworzywszy ideę monumentu tego rodzaju, nie można
spocząć na laurach: dopiero w tym momencie zaczyna się
właściwa aktywność, związana z jego przemieszczaniem
się i integrowaniem ludzi wokół idei. W wypadku Wan-
derboje Peschken i Pisarsky pracują z wolontariuszami,
którzy gromadzą opowieści przechodniów i mieszkań-
ców danego terenu. Tworzą się więc nowe dynamiczne
sieci społeczne, które ogniskuje wokół siebie nomadyczny
(przeciw)pomnik, cechujący się większą zdolnością akty-
wizowania odbiorców niż tradycyjny monument, osadzo-
ny na stałe i z biegiem czasu w zasadzie niezauważalny.
Wędrującą boję i Denkmal der Grauen Busse określiła-
bym również jako wehikuły pamięci, które znaczą konkret-
ne miejsca i dokonują „białej penetracji” przestrzeni. Po
jakimś czasie w danej lokalizacji pozostaje po nich puste
miejsce - w kondycję nomadycznych (przeciw)pomników
wpisana jest więc dialektyka obecności i nieobecności 30,
29 M. Castells, Społeczeństwo sieci, tłum. J. Stawiński, S. Szymań-
ski i in., wyd. 2, Warszawa 2010, s. 467-474.
30 F. Schwarzbauer, „[...] DASS IMMER IRGEND JEMAND AN
SIE DENKT“. Ein Betonsockel an der Strasse. Oder von der Prdsenz
co z kolei przypomina proces pamiętania i zapominania.
Miejsce, w którym nomadyczny (przeciw)pomnik przeby-
wał, nie będzie jednak już nigdy takie samo - jego obec-
ność zapisała się bowiem w pamięci odbiorców i zostawiła
w niej rysę.
W typ nomadycznych (przeciw)pomników, repre-
zentowany przez Denkmal der Grauen Busse, wpisują
się także dwa, niestety niezrealizowane, projekty duetu
Hoheisel&Knitz: Klinker-Schiff (2014) oraz The Floating
Towers (2003-2005). Z założenia oba monumenty pozo-
stają w nieustannym ruchu, a ich zadanie polega na upa-
miętnianiu jednego wybranego aspektu historii: śmierci
więźniów nazistowskich obozów pracy, którzy masowo
umierali w cegielniach, produkując cegły dla Berlina,
rozbudowującego się pod okiem Alberta Speera na stoli-
cę godną nowej panującej nad całym światem Germanii,
oraz ofiar terrorystycznego ataku na dwie wieże nowo-
jorskiego World Trade Center z 11 września 2001 r. Spe-
cyfika Klinker-Schiff oraz The Floating Towers polega na
tym, że obydwa pomniki są przeznaczone do unoszenia
się na wodzie: pierwszy do wahadłowego pływania okre-
ślonym szlakiem wodnym między cegielnią-obozem ze-
wnętrznym obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen
i Berlinem, drugi zaś do kontrolowanego przez pchacze
przemieszczania się po rzece Hudson.
des Abwesenden, [w:] Das Denkmal dergrauen Busse, s. 31-32 (jak
wprzyp. 10).