Ga̜ssowski, Jerzy: Mitologia Celtów (Warszawa, 1979)

święty tej wyspy. Tak zaczął się ostatni rozdział mitu i łegendy
celtyckiej, w którym spłatają się w przedziwny, wzorzysty motyw
chrześcijaństwo i pogański połiteizm. Święci, królowie, herosi,
pogańskie bóstwa, magowie, wróżki i duchy podziemne tworzą
osnowę średniowiecznego mitu, w którym postacie historyczne
występują obok bohaterów mitów i starożytnych łegend celtyckich.
Zajmę sję tym zagadnieniem obszerniej w dałszych rozdziałach,
tutaj je tyłko sygnalizując. Sądzę, że proces chrystianizacji należy
uważać za zamknięcie cyklu romanizacji mitu i kultu celtyckiego.
W tej właśnie bowiem postaci wkroczył on do literatury europejs-
kiej i prawie wszystko, co naprawdę wiemy o mitologii Celtów,
zostało zapisane w tym okresie w skryptoriach chrześcijańskich
klasztorów Irlandii i Walii.
Najpóźniej romanizacja wierzeń celtyckich dokonywała się,
począwszy od V wieku, na terenie Irlandii i zachodniej Brytanii
i doprowadziła tam do pewnych paradoksalnych skutków, także
w zakresie ukształtowania języka. Na wcześniej zromanizowanych
terenach celtyckich w Galii i Hiszpanii, gdzie u progu średniowiecza
łacina była językiem codziennego użytku, ulegała ona przez to
gwarowemu zepsuciu, odchodząc coraz dalej od klasycznych
wzorów, co utrudniało posługiwanie się nią w liturgii. W Irlandii
i Brytanii, gdzie łacina nie stała się nigdy językiem ludu, chrześcijań-
stwo pozwoliło w zaciszu klasztornym zachować nieskażoną czys-
tość łaciny późnoantycznej. Kiedy Zachód Europy odczuł potrzebę
odnowienia klasycznej łaciny w czasach renesansu karolińskiego,
musiano zwrócić się do mnichów z iryjskich klasztorów, aby przy-
byli na kontynent nauczać tego martwego już wówczas języka.
Jednocześnie zaś kultywowana w klasztorach łacina (także i greka)
nie wyparła z literatury języka celtyckiego, który zapisany alfabetem
łacińskim, dał jedyne znane nam pomniki piśmiennictwa o wielkiej
wartości poznawczej dla kultury celtyckiej.