DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2603#0107
209
De manumiſſis vindicta.
. .2 .à . 2 2 1I. .. ...
Irogatus. CCASsvs Si minori viginti annis legem ſeruum hoc
acto vt manumittatdicitur quod eum debet manumittere in-
dubitanter ſed ſi ei legaſſem decem, & rogaui eum vt manumittat
ſeruum ſuum proprium:tunc eſt inſpiciendum ſi tant um vel plus
eſt in legato quantum valet ſeruus: vt tunc permittatur manumit-
ti: aliàs non. Vltimô
dicit quod dixi in ſer-
uo legato minori, idem
in donato hoc modo vt
manumittat. nam ma-
numittere debet: & ſi
non manumittat, con-
ſtitutio facit eum libe-
rum, nec decurretur, vel
ibitur ad conſulem.
MATRIMONII. Si
minor vult manumit-
tere ancillam cauſa ha-
* aliàs minor bendi eam in vxorem,
20. aunis: vtl poteſt: dum tamen ſit
2o ſuprà de talis quã poſſit iuſté
manu. in prin: habere, vt non ſit filia
vel ſoror domini, vel
ſimili modo ei cogna-
ta. Item dominus mi-
nor xx. annis poteſt
manumittere ſeruum
ſuum, ſi erat filius ſuus,
vel ſimili de cauſa qua
poſſet minor maſculus
manumittere. CON-
SVL.Minor xx. annis
exiſtens conſul poteſt
prœbere auctoritatem
manumittere volenti-
bus. Vel aliter, minor
exiſtens conſul habens
ſeruum:cauſa approba-
ta coram collega, po-
teſt ipſe manumittere.
FRANC.
a Quantitas vt & S.de
min.l, ſi minor. & arg. J.
de fideicom. lil. generali-
ter. S. ſi alienum. & C.ad
l. Falcidiam l.ſi ea. & S.
tit j.l. cauſami reſpon.
b Iudicio. id eſt,
voluntate.
cJ Eorumſaſeruorum.
d Cunctationem. i. a
pro mora. moram. Azo. cum b
bFruſtra à iu- enim conſtitutio facit
dice implora- liberum, non eſt recur-
tur quod de rendum ad conſulem.
iure concedi e J Matrimoni. Indi-
t Indigné y- gne c aſſumuntur quæ
xor adſumitur duci prohibentur: vt
qua duci pro¬ not. Inſtitut. de nupt.S. ſi
hibetur. aduerſus.
f Naturalem eum-
dem ſeruum.
gJ Supradictis.S eod l ſi
minor ann. xx. & laſeq.
& l fi & l.alumnos.
tita tamen ſi h J Minor xx ann ſit.
cauſam apud hic eſt contra.S de offic.
colegam pror con l, f conſules Sol.
bauerit d vni; expone hic. i. auctori-
ca, in fin, ſuprà
tatem manumittendi
deoſfieonſi. praſtare. Vel ſolue vt
d Minor an & ibi. qualiter minor d
uomodo cõ- poſſit conſul eſſe, dixi
ſul eſſe poſit- S. eo.l. apud filium.
Ater. CASVS.
Habebam filium
qui Romæ degebat
forté in ſtudio: & cõ
eo miſeram quoſdam
ſeruos, qui ei ſeruirent:
tandem epiſtolam mã-
daui ad filium, in qua
cõtinebatur quod poſ-
ſit manumittere quem
vult de illis ſeruis meis
qui ſecum ſunt. Ipſe fi-
lius manumiſit coram
pratore. Dicitur quod
a Cunctatio
* Qua.
Si quis minori legat ſeruum vt
manumittat, debet indubitanter eum
manumittere:ſed ſi quis legat x mino-
ri xxann. vt ſeruum proprium ma-
numittat:tunc debet inſpici ſi tantum
ſit in legato, quantum valet ſeruus, vt
tne mamnitaaallis ſecus adon in
ſeruo donato vt eum indubitanter
manumittat. FRANC.
XX. VLPIANVS libro ſecundo de
officio Conſulis *.
I rogatus ſit minor viginti-
quinque annis manumittere
per fideicommiſſum, incunctanter
debet ei permitti, niſi ſi proprium
ſeruum rogatus fuit manumitte-
re. hîc enim conferenda erit quan-
titas emolumenti que ad eum
peruenit ex iudicio eius qui ro-
gauit, cum pretio eorumf quos
rogatus eſt manumittere.
1. Sed & ſi hac lege ei ſeruus
fuerit donatus, vt manumittatur,
permittendum erit manumittere:
ne conſtitutio diui Marci ſuper-
ueniens cunctationem conſulis
dirimat.
Minor manumittens ancillam
cauſa habendi eam in vxorem, debet
talem ducere, qualem iuſté habere po-
teſt. FRANC.
2. Matrimonij cauſa manu-
mittere ſi quis velit, & is ſit, qui
non indignè huiuſmodi conditio-
nis vxorem ſortiturus ſit: erit ei
concedendum.
3. 5 Mulieri quoque volen-
ti ſuum filium naturalemf, vel
quem ex ſupradictis é manumit-
tere, permittendum eſſe Marcel-
lus ſcribit.
Conſul minor xx.annis poteſt præ-
bere auctoritatem manumittere vo-
lentibus. Vel ſic: Conſul minorpoteſt
ſeruum proprium cauſa approbata co-
ram collega manumittere. FRANc.
4. J Conſul apud ſe poteſt ma-
numittere , etiam ſi euenerit vt
minor annis viginti ſit h.
XxI. MODESTINVS libro primo
Pandectarum.
APud pripoſ-
t ſum ſeruum manumittere ex
conſtitutione diui Auguſti.
Si filius mandato vel permiſſione
patris manumittit ſeruum, liber erit:
& pater videtur manumittere.
XXII. PAVLVS libro decimo ſecundo
Queſtionum.
PAter er prouincia ad filiunm
ſciens Romæ agentẽ epiſtulã
fecit, qu permiſit eii quem vel-
let ex ſeruis quos in miniſterio ſe-
cum hic habebat l, vindicta libe-
rare, poſt quaml filius Stichum
manumiſit apud prætorem. quæ-
ro an fecerit liberum. Reſpondi,
210
hec manumiſſio tenet, & pater videtur manumittere, & filius qua-
ſi miniſterium prebet. FRANC.
i Ei ſcilicet filio.
Habebat. filius.
l Poſt quam. ſcilicet epiſtolam.
Quare non hoc conceſſum creda-
mus patri, vt permittere poſſit
filio, ex his quos in miniſterio ha-
beret, manumittere? Solam enim
electionem filio conceſſit: cæte-
rum ipſeP manumittit.
Quædam ſolemnitas quæ olim erat
neceſſaria in manumiſſionibus, hodie
remittitur.h.d.
XXIII. HERMOGENIANVS libro
primo Iuris epitomarum.
Anumiſſio per lictores9
hodie domino tacente ex-
pediri ſolet: & verba ſolemnia li-
cet non dicantur, vt dicta acci-
piuntur.
XXIV. PAVLVS libro ſecundo ad
Neratium.
Vpillus qui infansP non eſt,
apud conſilium rectè manu-
mittit. Paulus : Scilicet tutore
auctore: ita tamen, vt peculium
eum non ſequatur.
Pupillus non poteſt ſeruum ſu ma-
numittere, vt eam habeat tutore: quia
hoc eſſet ſibi tutorem eligere, quod ta-
men pupillo non permittitur, propter
infirmitatem iudicij ſui.h.d.
XXV. GAIVS libro primo de
manumiſſionibus.
Itutoris habendi cauſa pupil-
Slus mannmirtat, probationis
eſſe cauſam Fuſidius * ait. Nerua
filius contrà ſentit. quod verius
eſt:namque perabſurdums eſt, in
eligendo tutore firmum videri eſ-
ſe iudicium pupilli, cuius in omni-
bus rebus vr infirmum iudicium
tutore auctore regitur.
DEJMANVMISSIONI-
bus qu ſeruis ad vniuerſita-
tem pertinentibus im-
ponuntur.
TITVLVS III.
Et vindictam hoc titulo iure imponi do-
cet ſeruis vniuerſitatum, collegiorum puta
aut municipiorum aut decuriarum, quam-
uis incerta ſint corpora, per actores earum
forte ex lege Vettibilia , quod tamen pri-
uati per procuratores ſuos exequi non poſ-
ſunt. idque congruit ci tit. 3. lib.38. CVIAC.
Omne collegium licitum poteſt ſer-
uos manumittere, & ſuccedent isti de
collegio in bonis manumiſſi, prout pa-
troni libertis. FRANC.
I. VLPIANVS libro quinto ad
Sabinum.
Iuus Marcus o¬
collegiis
y quous coëundi
Vl ius eſtt, manu-
mittendi poteſta-
tem dedit.
m Permittere. a id
eſt mandare.
n Ipſe. ſc. pater: vt
S. tit.j. lſi conſentiente.
qui enim per alium
facit, &c. vt
S de admi-
niſtrat tut. lita autemS.
geſſiſſe.
AnumiſſioC A¬
SVS.
Manumiſ-
ſio poteſt fieri coram
lictoribus: & quadam
ſolemnitas
neceſſaria,
que erat
licet non
fiat, pro facta habetur.
FR.ACCVRS.
0 Per lictores. i.
per eos qui deferunt
inſignia m
Vel expone,
eo. l.ego.
agiſtratus.
vt dixi S
PpilulI Casvs.
Pupillus, maior ta-
men infant
e, poteſt
manumittere ſeruum
coram iudice, & pr-
ſente tutore: nec ma-
numiſſum ſequitur pe-
culium.FRANC.
p Infans. i. d minor
vij. annis: vt C. de iure
delibe. l ſi infanti. Si au-
tem eſſet infans, etiam
cum tutore
non poſ-
ſet, ſicut nec iudicium
ſubire: vt S. de admini.
tuto.l. j. S.ita
tamen.
q Paulus addendo,
non corrigendo.
r Eum ſ manumiſ-
ſum. & hoc eſt ſpeciale
in pupillo:ſecus in ma-
iore manumittente: vt
C. de pecu eius qui lime.
lj.& S de pec.l ſi Stieho.
& .tit.j l. iij. que ſunt
contra.
Itutoris.
JCASVS.
Pupillus vult ma-
numittere ſeruum ſuú
cauſa habendi eum in
tutorem. quæritur an
hæc ſit iuſta cauſa ma-
numittendi
dius dixit qu
: & Aufi-
uod ſic: ſed
Nerua filius dixit quod
nõ eſt iuſta
cauſa quo-
modo enim pupilli di-
cto ſtaretur
eligendum,
ad tutorem
cum pro-
pter infirmitatem eius
animi detur
pupile
tutor, vt nihil præſu-
matur rité
ſiue bene
gerere abſque tutore
propter animi infirmi-
tatem? FRANC.
ſ Perabſurdum. arg.
contra. S.eo.
l ſi collecta-
a Vide Tiraqu
ad leges connub
Ol 6 num. 186.
vbi tenet id
cenſeri factum
à teſtatore
quod eo man-
dante factum
eſt.
b Per alium
qui facit ipſe
facere vide-
tur.
J Stipulatio-
nis ſolemnitas
poteſt remitti
per conſuetu-
dinem. Aret.
& Socinl. 1.
inſrà de verbo-
rum obligat. &
dicunt ita e¬
aiſii l la-
ſenti Benel-
ctum de Plum.
t Lictores qui,
a dde Gl..8 ſu-
prà cod.
d Infans qui
minor ſeptem
annis.
* SicFl Grœci
tamen & vulg.
libri legunt
Aufidius. Fufi-
dij ſit mentio
in l. 5. de auro
& arg-leg.
Li. 48. aa
tit.3.
* Lex Vecti-
bulicia (nam
ita hic legen-
lum) quid, v.
qua ſcripſi in
notis legis vlt.
C de ſeruu Rei-
neus. vbi ſecus in pro¬ publ-manumit-
curatore dicit.
Item
arg. contra S. qui petãt
tut. lii. -fin.
& de tut. l.
qui habet. . ſi pupillus.
DE MANVMIS-
SIONI
BVS QVA
ſeruis ad vniuerſi-
tatem pertinentibus
imponuntur.
Iuus
Ius
lu
G5
Marcus.
eſt. omne
collegium
tendis.
e Manumitte-
re ſeruum
procuratoris
habendi cauſa,
minor poreſt.
De manumiſſis vindicta.
. .2 .à . 2 2 1I. .. ...
Irogatus. CCASsvs Si minori viginti annis legem ſeruum hoc
acto vt manumittatdicitur quod eum debet manumittere in-
dubitanter ſed ſi ei legaſſem decem, & rogaui eum vt manumittat
ſeruum ſuum proprium:tunc eſt inſpiciendum ſi tant um vel plus
eſt in legato quantum valet ſeruus: vt tunc permittatur manumit-
ti: aliàs non. Vltimô
dicit quod dixi in ſer-
uo legato minori, idem
in donato hoc modo vt
manumittat. nam ma-
numittere debet: & ſi
non manumittat, con-
ſtitutio facit eum libe-
rum, nec decurretur, vel
ibitur ad conſulem.
MATRIMONII. Si
minor vult manumit-
tere ancillam cauſa ha-
* aliàs minor bendi eam in vxorem,
20. aunis: vtl poteſt: dum tamen ſit
2o ſuprà de talis quã poſſit iuſté
manu. in prin: habere, vt non ſit filia
vel ſoror domini, vel
ſimili modo ei cogna-
ta. Item dominus mi-
nor xx. annis poteſt
manumittere ſeruum
ſuum, ſi erat filius ſuus,
vel ſimili de cauſa qua
poſſet minor maſculus
manumittere. CON-
SVL.Minor xx. annis
exiſtens conſul poteſt
prœbere auctoritatem
manumittere volenti-
bus. Vel aliter, minor
exiſtens conſul habens
ſeruum:cauſa approba-
ta coram collega, po-
teſt ipſe manumittere.
FRANC.
a Quantitas vt & S.de
min.l, ſi minor. & arg. J.
de fideicom. lil. generali-
ter. S. ſi alienum. & C.ad
l. Falcidiam l.ſi ea. & S.
tit j.l. cauſami reſpon.
b Iudicio. id eſt,
voluntate.
cJ Eorumſaſeruorum.
d Cunctationem. i. a
pro mora. moram. Azo. cum b
bFruſtra à iu- enim conſtitutio facit
dice implora- liberum, non eſt recur-
tur quod de rendum ad conſulem.
iure concedi e J Matrimoni. Indi-
t Indigné y- gne c aſſumuntur quæ
xor adſumitur duci prohibentur: vt
qua duci pro¬ not. Inſtitut. de nupt.S. ſi
hibetur. aduerſus.
f Naturalem eum-
dem ſeruum.
gJ Supradictis.S eod l ſi
minor ann. xx. & laſeq.
& l fi & l.alumnos.
tita tamen ſi h J Minor xx ann ſit.
cauſam apud hic eſt contra.S de offic.
colegam pror con l, f conſules Sol.
bauerit d vni; expone hic. i. auctori-
ca, in fin, ſuprà
tatem manumittendi
deoſfieonſi. praſtare. Vel ſolue vt
d Minor an & ibi. qualiter minor d
uomodo cõ- poſſit conſul eſſe, dixi
ſul eſſe poſit- S. eo.l. apud filium.
Ater. CASVS.
Habebam filium
qui Romæ degebat
forté in ſtudio: & cõ
eo miſeram quoſdam
ſeruos, qui ei ſeruirent:
tandem epiſtolam mã-
daui ad filium, in qua
cõtinebatur quod poſ-
ſit manumittere quem
vult de illis ſeruis meis
qui ſecum ſunt. Ipſe fi-
lius manumiſit coram
pratore. Dicitur quod
a Cunctatio
* Qua.
Si quis minori legat ſeruum vt
manumittat, debet indubitanter eum
manumittere:ſed ſi quis legat x mino-
ri xxann. vt ſeruum proprium ma-
numittat:tunc debet inſpici ſi tantum
ſit in legato, quantum valet ſeruus, vt
tne mamnitaaallis ſecus adon in
ſeruo donato vt eum indubitanter
manumittat. FRANC.
XX. VLPIANVS libro ſecundo de
officio Conſulis *.
I rogatus ſit minor viginti-
quinque annis manumittere
per fideicommiſſum, incunctanter
debet ei permitti, niſi ſi proprium
ſeruum rogatus fuit manumitte-
re. hîc enim conferenda erit quan-
titas emolumenti que ad eum
peruenit ex iudicio eius qui ro-
gauit, cum pretio eorumf quos
rogatus eſt manumittere.
1. Sed & ſi hac lege ei ſeruus
fuerit donatus, vt manumittatur,
permittendum erit manumittere:
ne conſtitutio diui Marci ſuper-
ueniens cunctationem conſulis
dirimat.
Minor manumittens ancillam
cauſa habendi eam in vxorem, debet
talem ducere, qualem iuſté habere po-
teſt. FRANC.
2. Matrimonij cauſa manu-
mittere ſi quis velit, & is ſit, qui
non indignè huiuſmodi conditio-
nis vxorem ſortiturus ſit: erit ei
concedendum.
3. 5 Mulieri quoque volen-
ti ſuum filium naturalemf, vel
quem ex ſupradictis é manumit-
tere, permittendum eſſe Marcel-
lus ſcribit.
Conſul minor xx.annis poteſt præ-
bere auctoritatem manumittere vo-
lentibus. Vel ſic: Conſul minorpoteſt
ſeruum proprium cauſa approbata co-
ram collega manumittere. FRANc.
4. J Conſul apud ſe poteſt ma-
numittere , etiam ſi euenerit vt
minor annis viginti ſit h.
XxI. MODESTINVS libro primo
Pandectarum.
APud pripoſ-
t ſum ſeruum manumittere ex
conſtitutione diui Auguſti.
Si filius mandato vel permiſſione
patris manumittit ſeruum, liber erit:
& pater videtur manumittere.
XXII. PAVLVS libro decimo ſecundo
Queſtionum.
PAter er prouincia ad filiunm
ſciens Romæ agentẽ epiſtulã
fecit, qu permiſit eii quem vel-
let ex ſeruis quos in miniſterio ſe-
cum hic habebat l, vindicta libe-
rare, poſt quaml filius Stichum
manumiſit apud prætorem. quæ-
ro an fecerit liberum. Reſpondi,
210
hec manumiſſio tenet, & pater videtur manumittere, & filius qua-
ſi miniſterium prebet. FRANC.
i Ei ſcilicet filio.
Habebat. filius.
l Poſt quam. ſcilicet epiſtolam.
Quare non hoc conceſſum creda-
mus patri, vt permittere poſſit
filio, ex his quos in miniſterio ha-
beret, manumittere? Solam enim
electionem filio conceſſit: cæte-
rum ipſeP manumittit.
Quædam ſolemnitas quæ olim erat
neceſſaria in manumiſſionibus, hodie
remittitur.h.d.
XXIII. HERMOGENIANVS libro
primo Iuris epitomarum.
Anumiſſio per lictores9
hodie domino tacente ex-
pediri ſolet: & verba ſolemnia li-
cet non dicantur, vt dicta acci-
piuntur.
XXIV. PAVLVS libro ſecundo ad
Neratium.
Vpillus qui infansP non eſt,
apud conſilium rectè manu-
mittit. Paulus : Scilicet tutore
auctore: ita tamen, vt peculium
eum non ſequatur.
Pupillus non poteſt ſeruum ſu ma-
numittere, vt eam habeat tutore: quia
hoc eſſet ſibi tutorem eligere, quod ta-
men pupillo non permittitur, propter
infirmitatem iudicij ſui.h.d.
XXV. GAIVS libro primo de
manumiſſionibus.
Itutoris habendi cauſa pupil-
Slus mannmirtat, probationis
eſſe cauſam Fuſidius * ait. Nerua
filius contrà ſentit. quod verius
eſt:namque perabſurdums eſt, in
eligendo tutore firmum videri eſ-
ſe iudicium pupilli, cuius in omni-
bus rebus vr infirmum iudicium
tutore auctore regitur.
DEJMANVMISSIONI-
bus qu ſeruis ad vniuerſita-
tem pertinentibus im-
ponuntur.
TITVLVS III.
Et vindictam hoc titulo iure imponi do-
cet ſeruis vniuerſitatum, collegiorum puta
aut municipiorum aut decuriarum, quam-
uis incerta ſint corpora, per actores earum
forte ex lege Vettibilia , quod tamen pri-
uati per procuratores ſuos exequi non poſ-
ſunt. idque congruit ci tit. 3. lib.38. CVIAC.
Omne collegium licitum poteſt ſer-
uos manumittere, & ſuccedent isti de
collegio in bonis manumiſſi, prout pa-
troni libertis. FRANC.
I. VLPIANVS libro quinto ad
Sabinum.
Iuus Marcus o¬
collegiis
y quous coëundi
Vl ius eſtt, manu-
mittendi poteſta-
tem dedit.
m Permittere. a id
eſt mandare.
n Ipſe. ſc. pater: vt
S. tit.j. lſi conſentiente.
qui enim per alium
facit, &c. vt
S de admi-
niſtrat tut. lita autemS.
geſſiſſe.
AnumiſſioC A¬
SVS.
Manumiſ-
ſio poteſt fieri coram
lictoribus: & quadam
ſolemnitas
neceſſaria,
que erat
licet non
fiat, pro facta habetur.
FR.ACCVRS.
0 Per lictores. i.
per eos qui deferunt
inſignia m
Vel expone,
eo. l.ego.
agiſtratus.
vt dixi S
PpilulI Casvs.
Pupillus, maior ta-
men infant
e, poteſt
manumittere ſeruum
coram iudice, & pr-
ſente tutore: nec ma-
numiſſum ſequitur pe-
culium.FRANC.
p Infans. i. d minor
vij. annis: vt C. de iure
delibe. l ſi infanti. Si au-
tem eſſet infans, etiam
cum tutore
non poſ-
ſet, ſicut nec iudicium
ſubire: vt S. de admini.
tuto.l. j. S.ita
tamen.
q Paulus addendo,
non corrigendo.
r Eum ſ manumiſ-
ſum. & hoc eſt ſpeciale
in pupillo:ſecus in ma-
iore manumittente: vt
C. de pecu eius qui lime.
lj.& S de pec.l ſi Stieho.
& .tit.j l. iij. que ſunt
contra.
Itutoris.
JCASVS.
Pupillus vult ma-
numittere ſeruum ſuú
cauſa habendi eum in
tutorem. quæritur an
hæc ſit iuſta cauſa ma-
numittendi
dius dixit qu
: & Aufi-
uod ſic: ſed
Nerua filius dixit quod
nõ eſt iuſta
cauſa quo-
modo enim pupilli di-
cto ſtaretur
eligendum,
ad tutorem
cum pro-
pter infirmitatem eius
animi detur
pupile
tutor, vt nihil præſu-
matur rité
ſiue bene
gerere abſque tutore
propter animi infirmi-
tatem? FRANC.
ſ Perabſurdum. arg.
contra. S.eo.
l ſi collecta-
a Vide Tiraqu
ad leges connub
Ol 6 num. 186.
vbi tenet id
cenſeri factum
à teſtatore
quod eo man-
dante factum
eſt.
b Per alium
qui facit ipſe
facere vide-
tur.
J Stipulatio-
nis ſolemnitas
poteſt remitti
per conſuetu-
dinem. Aret.
& Socinl. 1.
inſrà de verbo-
rum obligat. &
dicunt ita e¬
aiſii l la-
ſenti Benel-
ctum de Plum.
t Lictores qui,
a dde Gl..8 ſu-
prà cod.
d Infans qui
minor ſeptem
annis.
* SicFl Grœci
tamen & vulg.
libri legunt
Aufidius. Fufi-
dij ſit mentio
in l. 5. de auro
& arg-leg.
Li. 48. aa
tit.3.
* Lex Vecti-
bulicia (nam
ita hic legen-
lum) quid, v.
qua ſcripſi in
notis legis vlt.
C de ſeruu Rei-
neus. vbi ſecus in pro¬ publ-manumit-
curatore dicit.
Item
arg. contra S. qui petãt
tut. lii. -fin.
& de tut. l.
qui habet. . ſi pupillus.
DE MANVMIS-
SIONI
BVS QVA
ſeruis ad vniuerſi-
tatem pertinentibus
imponuntur.
Iuus
Ius
lu
G5
Marcus.
eſt. omne
collegium
tendis.
e Manumitte-
re ſeruum
procuratoris
habendi cauſa,
minor poreſt.