DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2603#0367
729
contrà, ſi bene intell
a Abeo. J Terrent
b LS Quod. ſaquo
occaſione quadam in-
iuſta, vel aſſumpta in-
iuſta occaſione ex cau-
ſa ſeruitutis: & ideo
non eſt permittendu
fieri niſi ab initio, &c.vt
ſubiicit, ſecúdûm Azo.
& H. vel niſi ſit maior
vtilitas cius cui debe-
tur ſeruitus, quã dam-
num domini. arg.S. l.
domni hoc ait Pop ſibi
beone:quia ſi fieret deter
De riuis.
ligatur ibi ſententia Põponij, ſecundum Azo-
um. & ſic coopertum..1.
d debeat aliquo modo fieri deterior cõditio
non placere & ſic conſonatPomp. cu La-
rior cõditio domini, non de iure fieret: ſed
1 1. PAVLVS libro ſexagenſimoſexto
ad Edictum.
Abeo non poſſe ait ex aperto
riuo terrenu? fieri: quia com-
modum domino ſoli auferetur
appellendi pecus, vel hauriendi
aquam. quod b ſibi non placere
Pomponius ait: quia id domino
proxi. in fin vel ſecun-
dum alios dic, quodſ.
vt non poſſit cooperi-
re apertum, & econtra.
ſecundûm hoc Pom-
o videtur contradice-
re Labeoni. q. de bene.
poterit riuum apert
cooperire: quod intel-
ligunt ſi maiorem vti-
litatem cõſequatur in-
de, quâm incommo-
dû inferatur domino:
vt S. l. prox, in fi & ſic
non contradicit, cum
alio caſu loquatur. ſed,
Pompo, intellexit La-
beonem ſimpliciter di-
xiſſe. & ſic reprehen-
debat eum in caſu quẽ
ponit Pompon. ſcilicet
quando vtilitatem ma-
gnam habet cui ſerui-
tus debetur. & ſecun-
dum hoc expone ſe-
quentia ſicquia, &c.q.
d. non eſt bona ratio
Labeonis:quia id com-
modum quod aufertur
domino, magis aufe-
retur ex occaſione ſci-
licet extrinſeca, hoc
eſt pactorum per qu
fuit ſeruitus conſtitu-
ta: quam iure, id eſt
occaſione damni dati
in fundo, pro quo dã-
no ageretur:hic autem
pon agitur. & ſecun-
dûm hoc dic iure, ſcili-
magis ex occaſione, quam ex iure
contingere: niſi ſi ab initio id in
imponenda ſeruitute actu t eſſet.
II1. VLPIANVS libro ſeptuagenſimoſexte
adEdictum.
Eruius autem ſcribitd, aliter
duci aquam qu anté per ſpe-
cus ducta eſt, ſi nunc per apertum
ducatur f. Nam ſi 8 operis aliquid
faciat quis quo magis aquam cõ-
ſeruet , vel contineat:non impu-
ne prohiberi. Ego & in ſpecu
contrà: ſi non maior vtilitas f
verſetur aduerſarijl.
1. J Seruius & Labeo ſcri-
bunt, ſi riuum qui ab initio terre-
nus fuit, qui aquam non contine-
bat, cementitium velit facere:
audiendum P eſſe. Sed & ſi eum
riuum qui ſtructilis fuit, poſtea
terrenum faciat, aut partem riui:
œque non eſſe prohibendum. Mihi
videtur vrguens & neceſſaria re-
fectio * eſſe admittenda.
2. Si quis nouum canalem,
vel fiſtulas in riuo velit colloca-
re, cûm id núquam habuerit: vti-
le Pei hoc interdictum futurum
Labeo ait. Nos & hic opinamur
vtilitatem eius qui ducit, ſine in-
commoditate eius cuius ager
eſt,ſpectandum. 3. 5 Si aqua in
cet quo proditum et vnum lacum conducatur, & inde
cuique damnõ ſuœ rei per plures ductus ducatur: hoc in-
emendari. vel dic ſe-
dûm intellectu M.quia id commodim a.d..¬:
cudum intellectu M.quia id commodum quod aufertur domino,
magis occaſione ſeruitutis impoſitæ contingit, quam ex iure i.
ſeruiture tali, vt non liceat ei domino in ſuo pecus ad aquam ap-
ellere.hc enim ſeruitus non valeret, niſi intereſſet vicinorum:
vtS. de ſeruitu quotiens. Vel dic ſecundûm eumdem, quia domino
daretur occaſio infeſtandi eum cui ſeruitus debetur ex qualibet
etiam leui cauſa, ſi nullo modo debet dominus damnificari.
c 5 Actum. facit S. de ſerui. ruſti. pra. l cum eſſent. Sfi.
SEraiu ocop pncipipi oortuatuir eſ caſu prace ienti, ſSen-
IVIvS.JSi riuum terreſtrem volo lapideum facere, quia aquam
non continebat prius:bene poſſum, & econtra poſſum facere: dum
tamen hoc ſit neceſſarium riui refectioni. Item nouum canalem
vel fiſtulam poſſum in riuo ponere, ſi hoc non nocet domino fun-
di. Itenr ſi aqua ex pluribus locis veniens in riuum latu colliga-
tur, & inde per plures riuos ducatur: ſi volo illum locum reficere,
audior. Vltim ſicit: hoc interdictum cõpetit volenti reficere ri-
uum per quen dueit aqua ſiue u priuato ſolo ſit ſiue in publ lte
ſiue ducatur aqua frigida ſiue calida. item ad cuniculos pertinet.
& quid ſit, dic vt in gl & iiſdem perſonis datur, & contra cos qui-
bus dantur ſuperiora interdicta in titulo ſuperiori poſita.S1
QVIS RIVVM. JReficienti riuum non poreſt nunciari nouum
opus: ſed contra eum poteſt agi in rem negatoria, pet quam ne-
getur ius ei non eſſe Item reficiens riuum tenetur de damno in
fecto cauere. Vltimô dicit: cûm vellem reficere riuum, prohibebas
me portare calcem, & lapides, & ſimilia quæ portabam cauſa re-
ficiendi riuum, competit mihi hoc interdictum. FRANc.
d Scribit. ſententiã Labeonis malà dicentis ſequens, ſecundûm
quoſdamimô non ſequens, ſecundûm Azo. quia Labeo bene di-
ſ5 Calida aqua. Ad quod S. de aqua quoti.
xit, & Pompo. ſecum conſonauit vnde cum Seruius ſtatim corri-
gatur, non fuit ſecutus bene dicentem.
e Per ſpecus. hic? accipitur pro ſubterraneo meatu. alias acci-
pitur ſupra l.j.Sſpecus. ſecudum H. Vel dic locum altum, opertum
tamen.
f y Ducatur. & ideo eſt
prohibendus, ſi maio-
rem vtilitatem ſuam
oſtendat dominus ſoli.
& ſecundum hoc non
corrigitur Seruius, vel
dic ſecdûm Azo. Ser-
uium loqui ſimplici-
ter: & ſic corrigitur vel
determinatur.
g 5 Nam ſi bene di-
co prohiberi ſuperiori
reſpon. nam, &c.
h 5 Conſeruet. ne de-
fluat vel ſpargatur ex-
tra ripas riui. AccvR.
i Non impune i non
ſine pœna. nam ténebi-
terdictum vtile erit volenti refice-
re ipſum lacum.
4. 5 Hoc interdictum ad om-
nes riuos pertinet, ſiue in publico,
ſiue in priuato ſint conſtituti.
5. J Sed & ſi calidæ aque?
riuus ſit, de hoc reficiendo com-
petit interdictum.
6. 4 Ariſto & de cuniculot
reſtituendo, per quem vapor tra-
hitur in balneariis vaporibus, pu-
tat vtilem actionem competere:
& erit dicẽdum, vtile interdictum
ex hac cauſa competere.
7. Iiſdem autem perſonis, &
in eaſdem interdictum hoc datut,
quibns & in quas & de aqua inter-
dicta * redduntur, que ſuprà ſunt
enumerata.
8. qSi quis riuu reficienti, opus
nouum nunciat: bellé dictum eſt,
poſſe contemni I operis noui nun-
ciationem. Cùm enim prætor ei
vim fieri vetet, abſurdum eſt per
operis noui nunciationem eu im-
pediri. Planè per in rem actionem
dicendum eſt poſſe aduerſus eum
vindicari *, ius ei non eſſe dubium
non eſt. 9. De damno quo-
que infecto cauere eum debere,
minimè dubitari oportet.
10. Si quis eum exportare?,
vehere P quæ refectioni neceſſa-
ria ſunt, prohibeat:hoc interdictû
ei competeres Ophilius putat.
quod eſt verum.
prohibere nõ debet. ſed
in ſuperiori caſu qui
aperit vel operit, hoc
nõ facit: & ideo prohi-
betur, ſecudum Seruiu.
Seruio ſentiens, & in
ſpecu, contra ſeilicet
proxi reſpõ nam ſi, &c.
& ſic nõ corrigitur ſe-
cundûmH. Vel ſecun-
dûm Az o. contrà quã
corrigo Seruium, hoc
caſu, cûm maior vtili-
tas, &c.vt hie, & ſuprà
eodem. lj. in fin.
l J Aduerſarij. i. do-
mini ſoli. Et noex
prædictis: quia aut eſt
actum in imponenda
ſeruitute vt liceat ope-
rire apertum, vel econ-
tra: aut vt non liceat,
& hoc ſeruabitur:vtS.
eol proxi in fin. aut ni-
hil eſt actum: & tunc
licebit operire apertu:
& econtra: ſi tamen
dominus ſoli nullum
habet damnum:vt S. e.
lj.S. proinde. verſic. eg0
cateros. ſi vero ſubeat
damnum:tunc ſi maius
eſt commodû vtentis,
permittitur:aliàs non:vt Seo-lj in fin. & hc ſecundûm Labeonẽ
& Pompo. intelliguntur. Opus autem quod fit cauſa conſeruandi
aquam, vel retinendi, neceſſariô forté, ſine prdicta diſtinctione
poteſt fieri:vt S proxi respon nam & ſi, &c.e. proxi5..AcVRS.
m Camentitium imurum de lapidibus ad latus riuivt aquam
contiueat. ACCVRS.
n Audiendum. contrà S. eod l.jS. ſi quis. Sol. vt ibi. AccVRS.
0 Structilis. i. arte hominis & manibus factus. Ac.
p Vtile. nam directum datur quando iam habuit. Acc.
q Eihoc interdictum non ſolûm in aliis caſibus: vt S. e0. l. j. in
fi. & l. ij & iij. in princ.
r J Incommoditate. facit S. titu. j. l. hoc iura. S. is qui. & S. de itine.
actuque priua. l. iij in fin. Acc.
IV. VENVLE IVS libro primo
Interdictorum.
E riuis reficiendis ita inter-
dicetur, vt non quœratur, an
aquam ducere actori liceret. Non
& aſtil.j. Sidé Labeo.
t J De cuniculo per quem aqua calida vbi poſuit immittitur: vel
in quo congeritur, vt inde ducatur. Ace.
u Vupor.i aqua calida. Acc.
x Interdicta quæ ſunt tria . de quotidiana, item eſtiua, itẽ ex
caſtello:vt Stit.jlj. in princ. & S. deinde. & S ait prator. ſc. heredi-
bus, & in heredes & emptores ut in ea. l.S. ait prator. AcC.
y Poſſe contemni, vt & S. de no. ope. nuncia.. de pupillo. S ſi quis
riuos. & infrà de cloacis. l.j. S. ſi quis purganti. niſi cauſa damni in-
fecti. vt S. de no. aper. nun.l.jjS. nunciatio verſic. quod ſi quis in mari.
& J. proxi.
Vindicari. per negatoriam.Acc.
Exportare. dorſo.ACCC.
Vehere. plauſtro vel aſino. AcC.
Ei competere, facit S. l. deinde.
5
5
5
5
730
tur hoc interdicto: quia
5 Ego puto. ſ. cum
quam ſit in ſuperiori
dixerat Seruius, & ſie
contrà, ſi bene intell
a Abeo. J Terrent
b LS Quod. ſaquo
occaſione quadam in-
iuſta, vel aſſumpta in-
iuſta occaſione ex cau-
ſa ſeruitutis: & ideo
non eſt permittendu
fieri niſi ab initio, &c.vt
ſubiicit, ſecúdûm Azo.
& H. vel niſi ſit maior
vtilitas cius cui debe-
tur ſeruitus, quã dam-
num domini. arg.S. l.
domni hoc ait Pop ſibi
beone:quia ſi fieret deter
De riuis.
ligatur ibi ſententia Põponij, ſecundum Azo-
um. & ſic coopertum..1.
d debeat aliquo modo fieri deterior cõditio
non placere & ſic conſonatPomp. cu La-
rior cõditio domini, non de iure fieret: ſed
1 1. PAVLVS libro ſexagenſimoſexto
ad Edictum.
Abeo non poſſe ait ex aperto
riuo terrenu? fieri: quia com-
modum domino ſoli auferetur
appellendi pecus, vel hauriendi
aquam. quod b ſibi non placere
Pomponius ait: quia id domino
proxi. in fin vel ſecun-
dum alios dic, quodſ.
vt non poſſit cooperi-
re apertum, & econtra.
ſecundûm hoc Pom-
o videtur contradice-
re Labeoni. q. de bene.
poterit riuum apert
cooperire: quod intel-
ligunt ſi maiorem vti-
litatem cõſequatur in-
de, quâm incommo-
dû inferatur domino:
vt S. l. prox, in fi & ſic
non contradicit, cum
alio caſu loquatur. ſed,
Pompo, intellexit La-
beonem ſimpliciter di-
xiſſe. & ſic reprehen-
debat eum in caſu quẽ
ponit Pompon. ſcilicet
quando vtilitatem ma-
gnam habet cui ſerui-
tus debetur. & ſecun-
dum hoc expone ſe-
quentia ſicquia, &c.q.
d. non eſt bona ratio
Labeonis:quia id com-
modum quod aufertur
domino, magis aufe-
retur ex occaſione ſci-
licet extrinſeca, hoc
eſt pactorum per qu
fuit ſeruitus conſtitu-
ta: quam iure, id eſt
occaſione damni dati
in fundo, pro quo dã-
no ageretur:hic autem
pon agitur. & ſecun-
dûm hoc dic iure, ſcili-
magis ex occaſione, quam ex iure
contingere: niſi ſi ab initio id in
imponenda ſeruitute actu t eſſet.
II1. VLPIANVS libro ſeptuagenſimoſexte
adEdictum.
Eruius autem ſcribitd, aliter
duci aquam qu anté per ſpe-
cus ducta eſt, ſi nunc per apertum
ducatur f. Nam ſi 8 operis aliquid
faciat quis quo magis aquam cõ-
ſeruet , vel contineat:non impu-
ne prohiberi. Ego & in ſpecu
contrà: ſi non maior vtilitas f
verſetur aduerſarijl.
1. J Seruius & Labeo ſcri-
bunt, ſi riuum qui ab initio terre-
nus fuit, qui aquam non contine-
bat, cementitium velit facere:
audiendum P eſſe. Sed & ſi eum
riuum qui ſtructilis fuit, poſtea
terrenum faciat, aut partem riui:
œque non eſſe prohibendum. Mihi
videtur vrguens & neceſſaria re-
fectio * eſſe admittenda.
2. Si quis nouum canalem,
vel fiſtulas in riuo velit colloca-
re, cûm id núquam habuerit: vti-
le Pei hoc interdictum futurum
Labeo ait. Nos & hic opinamur
vtilitatem eius qui ducit, ſine in-
commoditate eius cuius ager
eſt,ſpectandum. 3. 5 Si aqua in
cet quo proditum et vnum lacum conducatur, & inde
cuique damnõ ſuœ rei per plures ductus ducatur: hoc in-
emendari. vel dic ſe-
dûm intellectu M.quia id commodim a.d..¬:
cudum intellectu M.quia id commodum quod aufertur domino,
magis occaſione ſeruitutis impoſitæ contingit, quam ex iure i.
ſeruiture tali, vt non liceat ei domino in ſuo pecus ad aquam ap-
ellere.hc enim ſeruitus non valeret, niſi intereſſet vicinorum:
vtS. de ſeruitu quotiens. Vel dic ſecundûm eumdem, quia domino
daretur occaſio infeſtandi eum cui ſeruitus debetur ex qualibet
etiam leui cauſa, ſi nullo modo debet dominus damnificari.
c 5 Actum. facit S. de ſerui. ruſti. pra. l cum eſſent. Sfi.
SEraiu ocop pncipipi oortuatuir eſ caſu prace ienti, ſSen-
IVIvS.JSi riuum terreſtrem volo lapideum facere, quia aquam
non continebat prius:bene poſſum, & econtra poſſum facere: dum
tamen hoc ſit neceſſarium riui refectioni. Item nouum canalem
vel fiſtulam poſſum in riuo ponere, ſi hoc non nocet domino fun-
di. Itenr ſi aqua ex pluribus locis veniens in riuum latu colliga-
tur, & inde per plures riuos ducatur: ſi volo illum locum reficere,
audior. Vltim ſicit: hoc interdictum cõpetit volenti reficere ri-
uum per quen dueit aqua ſiue u priuato ſolo ſit ſiue in publ lte
ſiue ducatur aqua frigida ſiue calida. item ad cuniculos pertinet.
& quid ſit, dic vt in gl & iiſdem perſonis datur, & contra cos qui-
bus dantur ſuperiora interdicta in titulo ſuperiori poſita.S1
QVIS RIVVM. JReficienti riuum non poreſt nunciari nouum
opus: ſed contra eum poteſt agi in rem negatoria, pet quam ne-
getur ius ei non eſſe Item reficiens riuum tenetur de damno in
fecto cauere. Vltimô dicit: cûm vellem reficere riuum, prohibebas
me portare calcem, & lapides, & ſimilia quæ portabam cauſa re-
ficiendi riuum, competit mihi hoc interdictum. FRANc.
d Scribit. ſententiã Labeonis malà dicentis ſequens, ſecundûm
quoſdamimô non ſequens, ſecundûm Azo. quia Labeo bene di-
ſ5 Calida aqua. Ad quod S. de aqua quoti.
xit, & Pompo. ſecum conſonauit vnde cum Seruius ſtatim corri-
gatur, non fuit ſecutus bene dicentem.
e Per ſpecus. hic? accipitur pro ſubterraneo meatu. alias acci-
pitur ſupra l.j.Sſpecus. ſecudum H. Vel dic locum altum, opertum
tamen.
f y Ducatur. & ideo eſt
prohibendus, ſi maio-
rem vtilitatem ſuam
oſtendat dominus ſoli.
& ſecundum hoc non
corrigitur Seruius, vel
dic ſecdûm Azo. Ser-
uium loqui ſimplici-
ter: & ſic corrigitur vel
determinatur.
g 5 Nam ſi bene di-
co prohiberi ſuperiori
reſpon. nam, &c.
h 5 Conſeruet. ne de-
fluat vel ſpargatur ex-
tra ripas riui. AccvR.
i Non impune i non
ſine pœna. nam ténebi-
terdictum vtile erit volenti refice-
re ipſum lacum.
4. 5 Hoc interdictum ad om-
nes riuos pertinet, ſiue in publico,
ſiue in priuato ſint conſtituti.
5. J Sed & ſi calidæ aque?
riuus ſit, de hoc reficiendo com-
petit interdictum.
6. 4 Ariſto & de cuniculot
reſtituendo, per quem vapor tra-
hitur in balneariis vaporibus, pu-
tat vtilem actionem competere:
& erit dicẽdum, vtile interdictum
ex hac cauſa competere.
7. Iiſdem autem perſonis, &
in eaſdem interdictum hoc datut,
quibns & in quas & de aqua inter-
dicta * redduntur, que ſuprà ſunt
enumerata.
8. qSi quis riuu reficienti, opus
nouum nunciat: bellé dictum eſt,
poſſe contemni I operis noui nun-
ciationem. Cùm enim prætor ei
vim fieri vetet, abſurdum eſt per
operis noui nunciationem eu im-
pediri. Planè per in rem actionem
dicendum eſt poſſe aduerſus eum
vindicari *, ius ei non eſſe dubium
non eſt. 9. De damno quo-
que infecto cauere eum debere,
minimè dubitari oportet.
10. Si quis eum exportare?,
vehere P quæ refectioni neceſſa-
ria ſunt, prohibeat:hoc interdictû
ei competeres Ophilius putat.
quod eſt verum.
prohibere nõ debet. ſed
in ſuperiori caſu qui
aperit vel operit, hoc
nõ facit: & ideo prohi-
betur, ſecudum Seruiu.
Seruio ſentiens, & in
ſpecu, contra ſeilicet
proxi reſpõ nam ſi, &c.
& ſic nõ corrigitur ſe-
cundûmH. Vel ſecun-
dûm Az o. contrà quã
corrigo Seruium, hoc
caſu, cûm maior vtili-
tas, &c.vt hie, & ſuprà
eodem. lj. in fin.
l J Aduerſarij. i. do-
mini ſoli. Et noex
prædictis: quia aut eſt
actum in imponenda
ſeruitute vt liceat ope-
rire apertum, vel econ-
tra: aut vt non liceat,
& hoc ſeruabitur:vtS.
eol proxi in fin. aut ni-
hil eſt actum: & tunc
licebit operire apertu:
& econtra: ſi tamen
dominus ſoli nullum
habet damnum:vt S. e.
lj.S. proinde. verſic. eg0
cateros. ſi vero ſubeat
damnum:tunc ſi maius
eſt commodû vtentis,
permittitur:aliàs non:vt Seo-lj in fin. & hc ſecundûm Labeonẽ
& Pompo. intelliguntur. Opus autem quod fit cauſa conſeruandi
aquam, vel retinendi, neceſſariô forté, ſine prdicta diſtinctione
poteſt fieri:vt S proxi respon nam & ſi, &c.e. proxi5..AcVRS.
m Camentitium imurum de lapidibus ad latus riuivt aquam
contiueat. ACCVRS.
n Audiendum. contrà S. eod l.jS. ſi quis. Sol. vt ibi. AccVRS.
0 Structilis. i. arte hominis & manibus factus. Ac.
p Vtile. nam directum datur quando iam habuit. Acc.
q Eihoc interdictum non ſolûm in aliis caſibus: vt S. e0. l. j. in
fi. & l. ij & iij. in princ.
r J Incommoditate. facit S. titu. j. l. hoc iura. S. is qui. & S. de itine.
actuque priua. l. iij in fin. Acc.
IV. VENVLE IVS libro primo
Interdictorum.
E riuis reficiendis ita inter-
dicetur, vt non quœratur, an
aquam ducere actori liceret. Non
& aſtil.j. Sidé Labeo.
t J De cuniculo per quem aqua calida vbi poſuit immittitur: vel
in quo congeritur, vt inde ducatur. Ace.
u Vupor.i aqua calida. Acc.
x Interdicta quæ ſunt tria . de quotidiana, item eſtiua, itẽ ex
caſtello:vt Stit.jlj. in princ. & S. deinde. & S ait prator. ſc. heredi-
bus, & in heredes & emptores ut in ea. l.S. ait prator. AcC.
y Poſſe contemni, vt & S. de no. ope. nuncia.. de pupillo. S ſi quis
riuos. & infrà de cloacis. l.j. S. ſi quis purganti. niſi cauſa damni in-
fecti. vt S. de no. aper. nun.l.jjS. nunciatio verſic. quod ſi quis in mari.
& J. proxi.
Vindicari. per negatoriam.Acc.
Exportare. dorſo.ACCC.
Vehere. plauſtro vel aſino. AcC.
Ei competere, facit S. l. deinde.
5
5
5
5
730
tur hoc interdicto: quia
5 Ego puto. ſ. cum
quam ſit in ſuperiori
dixerat Seruius, & ſie