Ls^

'0

1,0t-d(.l



%,

'■>5S



s ir. .vtS.l.r,a<i,

'H,.



r. ' "evHtm t

larv

kJSvs ri •

si

^tnriJuS
t,0Prodest 7;-
JCtMl?^tiSo4
;»im Yldctlir . J
*■ causa 4tltl(
^uid itipuUturpatro.
ausnonaniinoWs,
J^scd vtlibcrcuscSm
uneat.&obtcmpcKt
ji. Fr, Accvrs.
xcep.l.sin.frHim,
M.lqMtomqit.Qtji
■utem econtralipjitt
urat filium darc non
(poitcrc ? Rcsp. fonc
latureiccptiofilio,»,
. de verbdlig. l.sii.
iique.'.siqtmiti,[tti.
'umH. lmosincW:
t 1, deiureimis»
»Jse.'.sifMer. Acc,
<$Simdea.hitbji
lcamb elTc ludii.sunt j^.
. cjuidamc cocelli.'dsi!



nim 4
ts.de'ttlen.Untfif
e.&si.miamm
oraictiturvinbasfoi-
un*:n6habcrlociiin
i aod hic dicitur dc ve- ^
[icioncd,sccuLid ■'

tem&cum

)nem:rion
hus-infif A
. Titianfc-
:ibiT«aiJi.*PKtl<

iclirf'
coiiiwt-.L
ictlimi-|,'a
vicciil P

principis

putarcrn

naleaf"«"fj
tmsfa
n R..YCnct» -

idoegolu'

cjtsoralt

mcu0 {<««'*
tdam,qu°

c. , b jndli

il«

Cvi

AC

nilso'



88t

De Iitigiosts.

8gz

DE LITIGIOSIS.
a s Id est , dc cxccptionc rci litigiofr. CviAC
ghtia & htc est exceptio : ideo iste titulus hicpomtur post aliot ex-
eeptiones.

m

ltigiosa.~\ Casvs.
Eo >pso quod de
nunrioTitioneScichu
* i.exceptione scruum quem possidet
litigioli. con- vcndatdicccpostca vc-
iunge K<mL Jat)n0n fit rcs illa siti-
11 *• giota. Sccundo dicit,
primuspetebat asecu-

DE LITIGIOSISt*.
TITVLVS VI.

Subiicitur adhuc tamen SpeeialU exce-
* Litigiosum ^o i"cTchum scra~um~& P*'» rei litigioftt. nam alienatio* velpigne-
ipsolure al>e- ,._cstde ho(. contcsta_ ratio rei limgiofr,valet ipsolure.lij.m pr

narivelpigno
rari pocest: ex ta. cmilltu Stichum a
zquitate vero quodam Titio c. cst
nonsuWrstit. m;m traditus:& postca
cu desij possidere:nunc
cu pcccrc vdlo a pos-
scisorc. Diciturcpnon
obstat raihi cxccptio
lipigiosi & rcddtur ra-
tio ia litcra. Tcitio di-
cit:c|ni Stichutnabco
cum cums tutorc vcl
curatorc vel procura-

I.iS. de rci v:ii'l.ye^ emptorivelcreditori
olstat exceptio litigioft. C v uc.
I. Vipiahvs libroseptuagensimo-
sexto ad Edicium.
Itigiosam $
rem nonfacitdenu-
tiatio * y qux im-
pediends vcnditio-
nis causa ht.


Lis dnorum primi &secundi non
toreagebacuraclillum sacit rtm Utigiofixm-.cjUte. venditnrab
$tichu;& cst mihi tra- eo qtii litem pro ea re non patiebatur.
dicus illc Srichus • & , * Siinter primsi6c SeCundu
postca dciij possiderc r .. •> „ . v _
cu. dicirurquod si vo- sit Ils contestata b, & ego aTertio
lo pcterc illum Scichu, emero,qui nul lam controuersiam
rcpcllarexcept.Iitjgio- patiebatur:videamusanexceptio-
si, si scicns litigiosum ^ e lOCUS sit.Er putg si,bucnicndu
cnmcmi.r r. ... . . .*..,. ,,.,. i
(8 s Litigiosam.CoU. nnhirquia isqui mihi vcdidir.nul-
alienatum 67. deverb. 1$ litem habuiticV^qiiod d sieri po-
J%.vidcscnptaad/.i8. te(\ vt duo in nece eiuslite inter
ilhtitule.Cvi a c. ^ ,ungant t„ui cum jpsQ litsgare
«Denunciatio a s Denuciatto.iactaa o Js r »
s»aa emptori fnitvenditori:vtte.& no" poterant *.Si tamcncum pro-
ne rem craat, Ceni„k idcm siem- curatore,tutore3curatoreve alicu-
ita vendicam, Pterl : vtC' de rescind. ms uidlClnm acceptum sit:conse-
lidgiolam. vead. l.si maior s Sed $ ^ _licer-e quasi cum jps0 g
ADenunciatio an b inducat malam n- .{ . . * r
«n kducat jj , Rcsp.sicsi cccpcnt htigctur , ita eum ^ ad exceptio-
malam fidcm. ^^.^ ma;am filicm)
■ " '"*" aliasnomvt s.^/e mino.l.tutor & s.quodsal.tut.auelo.l.Jiidinquit.Sc
sccundu hoc mtelligitur C.de rei vmd.l.sundum-ln casu forte prx-
t Prssumitur simitur cma\a.f\.\cs:vtsqu&insrau.creJ.aitpr&tor,§.itademum.
malafidescer- y s Nonsacit denunt:atio- Scd litis contestano. C v 1 a c.
b s S«>& contesiata.hoiiic no cst opus contcslacioneivt in Auth.
d Litigiosum delitiinprin.c9Kviij.1ni1 d in pcrsonali actionc forte : vtC. eo.l.ij.
£t in actione c s Exceptioni. exccptioncm e patitur qui rcm litigiosam cnut:
personali litis cjuialt ccciilic a polTcllionc , &pctitcaab aliquo:obstac cxccptio
coutestatione, rcilicisriosiE. & fa. s.quA resph.ob.poss.l.] <5. eamrem.
wfeQBidia d r ^.aUisqu.a.
rcah & mixta Z- r~ c< ri\ ^, -„,v.
vide zas. hic. c 3 7«»s«»^.torreetiam Iimulate. arg.s.de transaBio. l.cum hi.§.
t Litigioli ex- tranfaciionis. versi.sicitm lis. A c c v r s.
ceptio cuiop- f s Ar«» foW<J»fi.dinicilc crat.s Et nota hic quod vitiu f lici-
poiiatur. giosinonafficicrem.aliasnoc-rctcuilibct.vt furtum vitium.Acc.
Lm rem non ? J °'w ^' mlnorc ' vel domino, vcl furioso. A c c.
alficit. " s Pertinere. emi crgoab co cum cuius tutorcvcl curatorevcl
j v. fymtnnm procu. agcbatur.rcpellar cxceptionc si gscicns !l cmircm litigio-
/9^.746. sam:vt ~j.Lproxi.8c agam nunc contra aliquem poiTtdcntcm : & sic
h Litigiosum cst in 1 rem k cx parte opponentis hxc cxccptio : llcut cxccptio x
lcienter emen» , .• — jjii-J- J r
exceptione K. ^£h = vt s ■dt. d°L e™-lfH . .
pellitur. ^lseruus. j C a s vs. Scruus mcuscmitrem htigiosam:& ipse
» Litigiosi ex- )3stiebat rem litigiosam.cgo non:vcl ccontra.dicitur quod scic-
ceptio est in tia scrui inspicitur : non mca dominhvtsi sciuit: noceat mihi vi-
rem ex parte tium litigiosi.&haec sunt vcraquandosinc meo mandatoctnit.si
kExceptiones autcm mco mandato cmit: hoc casuinspicitur mcascicncia vcl
inrem. ignorantia , non scrui. F R. A c c.
/ Exccptio <s s Siseruusemerit.Sao nominc & pcculiari. Principali personae
«oliin cem. scientia alterius quam sua nop nocetdtemquc altcrius ignoratia
quamsuanon prodcst.vidc scripta ad l.^.s.deiur.&sac.ignor. Cv.
i s Cumemerit.icm litigiosam,& nomine peculiari.veldomini-
co sinc mandato domini. A c c.
• s Videndum estcuius. Eadcmdistindtio adhibctur in specic lc
gis , imo. & l.seq ~S.de liieralicaussa. cx qua plcniorc distinctionc
haec cst augcnda. addcnda cxccptio ad fin. lcgis,nisi tcmporc cm
pcionis praescus fucrit dominus,potucritque srruum cmcrc, pro-
hibcrc.Nam tunc ignorantia scruidomino scient:,necprohibcnti
non ptodesthoCjCum scruus suo nominc cdmparauit. nasi emit
nominc dominijV.dcudu cst vtiu dominus ccrtum homincm cmi
mandarit,vtTitiu.tuc cnim solius domiiuscientia,vel ignorantia
spectatur.Si inccrtu cmi madauit,co casu cmptionem vidctur po-
suisscu) scrui potcstacc.Itaquc in eo casu scicntiaserui,licet cmc-

k s Poenalitigiosi.i.zc-
pcllitur a exccptionc
quicmit.si a posscssio-
nc cadat,& vindicct.no
cnim erat illa pccna
statuta pcrlcgcs istas:
scd hodie statuitur : vt
C.eo.l.si.ic fac.s.depubl.
l.eti qui. §.i» hac.ins.&
s dec&trah.emp.l.in hu~
ittfmodi.t& s.de vsucap.

tt Litigtbsam
rcm ementi*
pccna.

tis madato domini ignorati domino noeet.Ide dicendu si pcr pro-
curatorcm cmcntj.nonsilum. S.vl.s.deUberaticausa.S-.d omnibut
distinftionib.his valdc obstat /. cum mancipw.s. detdil.edia. Vidc
solut.m not.add.l.cummanc. & scnptis ad/.5,s.deiur.& sac.ignor.
Eade dilhndio seruatur in vsucapionc in l.secunda.§.siseruus mew.
s. pro emptore. Cvi ac
nem pertinere h.
Ad hoc vt ressiatlitigiosa,infbid-
turfcientia fiue ignorantia eius qHt
ernit, dr non eitts cui adquiritur.
1 1.1 d e M libro sexto Videicommissorum.
Slseruuscum emerit J[ ' scit,
ignorauitautcmdominus, vel
conua:videndu est, cuius «potius
specStanda lit scientia.Et magis est
vt scientia inspicienda sit eius qui l-fiqtitur. §.Labeo.
comparauit,non eiuscuiadquire- lJsims»t*<»-lmo&
s ' /-t " mandatu interucmr,
tur. & ideo pcena litigiosi k com- debct inspiei scrui scic-
pctit:sic tamen,si non Miadatudo- tia:vt s.de&dil. ediB. I.
mini emit.nam d mandatu ' , etia c"m mmcipium. ibi, &
si scit seruus, dominus aute igno- T* incen™™, ^Ax
. r . o v cit contia. Sol. hicdc
raUIt.icientia non llOCCt. & ita Iu- certo emendd manda-
lianus in re litigiosa scribit. uit,puta Sacho :quo
Patiturposna dupli,c]uirelitigiosa c^a ipsc b dominus
eonfecrat,vel dedicarisacit. stequu
eft eum eommodurn perctpere posna
commijja^cjui damnum susiinuit.b.d.
1 n. G a 1 v s lib. 6.ad lig. duodecim tabularu.
REm de qua controuersia est,
prohibemur f £in saerum de-
dicareralioquin dupli pcena m pa-
timunnecimmerico n:neliceateo
modo duriorem aducrsarij condi-
tionem facere °.ScddupIu vtrum
fisco, an aducrsario prsltandu sit:
nihil exprimitur. Fortassis autem
magis * aduersario : vt id veluti
solatiumhabeatpro eoquodpo- «t.nscnpcio. Cv.ac. „•
.... r . 1 - n n n Y} Emde qua. I C a- ♦ Mt
teaori adueiTario traditus est ° «. ]^s v s. Sldc re ali- doque fiiii,
quacst tibimotalis a applicatut.
mc, & tucam dedisscs,tcnereris in duplum.naminiquum cssct pcr
tcficrrduriorcmmihi aducrsariura sinc paena. & hoc mihi du~
plum dabitur. & redditur ratio. F r. A c c. 1
m s Pcenam. non c inucnioin aliocasu poenam slatutam , nisi sPosnaremli-
quae stacuitur hodic. C.eo.l.si. quce cst contra. tigiosamdedi.
n s NecimmeritoS.Ritmmus poenam dupli:vt siwrrcantur ho- cantls» "P a%
mincs a ralibus. s Scdquacrirur.an fiat religiosa?Rcspo«d.rion. si
alicna crat:&hoc innuit infine huiuslegis , sicut ncc religiosam
facit quisrcm alicnam : vt Inft.de rerum diui.%. religiosam.
o s Tacere. fit ddcterior si siat religiosa,vcl sifiac sacra, quantu d Deteriorre*
in eo cst:sictiaadiungerctur aedibus,cum essct tignum:vt s. derei sit.si fiac sacr*
vindic.linrem.\A.tisnum. Item si fiat alicnatio m potcntiorcm, vel religiosa,
__-xc...... '.... f: c -._________l:.j.._i:__,„,!„,„„, U«k— perindc ac si

b Contractui
ceJebratus cu
, procuratore,
dauit in genere . puta Jutore&cusa.
cmasqucradam talcm tore, videtur
seruum ai talc opus celcbratus c5
facicndurn. l. Alij di- domino.pupil-
CUBt,hic domino prx- ^adulto , hi-
lcntc:ibi ablcnte.& ra-
cit 's. de iurii & sassi i- \ per leg. 1 2.
gno.l.iniquijsimum &s. tab. vt docet
quod vi aut dam. l.si hac inscriptio,
opus §.\.&^.detributo. Phot.usinNo-
./-///•/• • moc.tit 2 c. 1.
ac.l.sed&Jiseruus.tnpr. rationem rcd_
&§■ ].&s.delib. cau.l. dir, quia runc
imo. A c c. rem tradimus
$ s Trohibentur- Lcx aduersanopo-

duodccim tabul.vt do- ten,t'on'ncm"
,- . . „ peDcoaurre-
nfcnpcio. Cviac. sjgioni_
~T\ Emdequa. ] C a- «Mulsia qua-

arg.s siexnoxa.cau.l.) §.j non tamcn hicduplipcenalocum habct, j'"!'^
nisi in casu qucm hccc lcx ponit. A c c v R s. aliehetur : ve
p s Traditus esi. s. ador. Accvrs.
» s Totentioriaduerfariotradituse/?.Nempe sacro.C v 1 *c,

DE OBLIGATIONIBVS ET ACTIONIBVS.
s/3$£ B%«fio»M.]CASvs.Obligationcs quaedam nascuntur cx co-
*£&£$ cradtu.quaedam ex malcficio.-quajdam cx variis figuris cau-
ikiu quod vltimum cxpone vt in Glos hic posita quxincipit,^»^»
co»/}^«if,&c.Sccuclo dicit qu6d obliga.qucc nascuntur ex contra-
ttu,quxda fiuntrc:quaedam vcrbis:quacda litcris.qu^da conscnsu.
Dc oblig.quoe siunt rcdat quatuor cxcpla,s.in mutuo,irem in co-
modato.itcm in deposito,itcm in pignore quod datur crcditori.na
est obligatusad rcm rcddcndam soluto dcbito.Scquturdc oblig.
qux fit vcrbis:& primo qualiccr fiat.na ficcxintcrrogatione & rc-
sponsionc.cum quid dari ficrive nobis stipulamur .- & quandoque
quisobligatursuonominc,quandoque alicno,& istc vocatur fi-
dciussor.Vostca dicit qu6d cum stipulor a'iquid dari,quod dari no
potcst.vt libcrum homincm.vcl rcm sacram.non valccstipulatio.
Itcra sirc mcam stipulor mihi dari.idem si sub impossibili condit.
stipulormam a6 valct ftipulatio.Itc funosusnonpotest stipulari
vel promittere.ite pucr qui cst talis xtatis vt non intclligat quid
ao-at no potest stipulan vel promitterc.nisi sit talls cctatis vt possic
loqui.&habcat aliqucm intellcctu.itern mutus.item surdus non
possuntstipuianvel promittcre &rcdditur ratio inlitcra.Scqui-
tur dc oblig.qucc fiunt conscnsurvt cst vend:rio,locatio,& similcs:
& idco dicuntur conscnsu, quia non cst opus scriprura,ncque li-
tcris,ncquc vcrbis.hinc cstquod inccr absentes possunt ficri.item
in cis vcmiit ca dc quibus nou cst a£tum-'vt vsurae cx mora,& alia
EE 5 dc

&capite in
potentiore *-
lienatur, quo-
ties fit sacra
vel rc!igiQ&4