DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0352
599
qui in alterius.
de res ur DE PLVSPETI-
ane tam. &
lauſt de eoe tioribus.
Quia lite conteſtata
petitur quandoque plus,
ideo dicit de hoc in ſpe-
cie, ſcilicet quando plus
petitur in rem. nam &
aliis modis plus petitur.
vt Inſt. de actio. Splus
auté. de quibus hic tit.
non dicit. Adde c.j. cum
ſuis Gloſſ-extrà eodtit.
Dioſas. J Csvs.
Decem Titi: de-
bes. dolo te induxit vt
ei alia decem promit-
teres, & promiſiſti: &
de hoc inſtrumentum
* ſententiam. feciſti ſi te Titius vo-
a Penitere in-cauit, & xx petiit ſi an.
terdum licet, te lit. conte. pœnituit
b Pœna plus de quantitate falſa ad-
petentis poni- iecta, effugiet penam
tentis tamen plus perentis, qua eſt
triplum dam.
norum & ex¬ vt triplum ſoluat dam-
penſari à reo norum & expenſarum
factarum con-quas fecerat reus:vt In-
uicti, viri de¬ ſti. de act.S tripli. & hoc
biti amiſſio in prima. Si autem non
Id eſt, cauſa ar.
fuerit vt exe¬ pœnituit, ſed in lite
cutores litium perſeuerauerit, & per
amplioré ſum- teſtes falſos quantitaté
mam ſportula adiectam probauit, non
eigeret ntt ſolum à quantitate ad-
de act. S. tripli. iecta, ſed à toto cadet
debito, ſi de hoc per te-
ſtes conuincatur. Si au-
tem cum eo tranſegit,
vel cautione emiſſa to-
tum debere ſecundo
confeſſus eſt, tenebit
tranſactio & confeſſio.
Et quod dicit, de con-
feſſionibus, intellige
quod ex cautione ex-
torta facta fuit vna
confeſſio, & ca emiſſa
facta fuit alia.
Not. ex iſta l. contra
vſurarios qui exigunt
promiſſionem de duplo
vera ſortis, & poſtea
totum petunt, vt debeãt
cadere, etiã à vera ſor-
te, hoc probato, quod
ſit de duplb vere ſortis.
quod perpetuô tene
menti, ſecundûm Pau.
de Caſt. hic.
aQuantitate. idem
in alia re:vt ffde leg.ij.
l.quiſquis.
b Exegerit. extra iu-
dicium inducendo de-
bitorem dolo, ad pro-
mittendumff de leg. iij.
l. fideicommiſſa in princ.
& de ſer. cor. l. jS. per-
ſuadere.
c Vocauerit. ex dict a
cautione.
d’Inchoatam. per lit.
..n.tn conteſt. CVtS. l. proxi.
litem conteſt..
poteſt poenite- dicittu :.
re. & concord. e Diſpendio. ſ. iure
ca vnicum cum debiti:quia non petere,
Gloſſid est, ex ſed petere velle vide-
tra co-tit. tur:vt ff.rem ratam ha-
be. l.amplius.
Et in hoc eſt arg. cõ-
traff. de dil edic.l. quis
ſit fugitiuus. in princ.
Sed in expenſis factis
propter maiorem peti-
3. ſi minus.
Institede actio.
eEt ſie ante
Codicis Liber tertius.
damnum. 2. 5Qui f verô heredi-
tarias res petunt, aut rationes
tutelæ aut curæ exigunt, & qui
contra minores aut maiores de
negotiis geſtis, ſeu de geſtu in-
tendunt, aut depoſita ab aliis
data exigunt, vt eorum qui depo-
ſuerunt, ſucceſſores facti, nihil
ex plus petitione damnificentur,
veluti qui iuſtam habeant igno-
rantia cauſam. Tunc verô qui
plus petit damnificetur, quando
manifeſte conuictus fuerit per
auaritiam delinquere. Si vero
qui minus quam reuera ſit, taxa-
uerit ſuam litem, ne ad hoc re-
ſpiciat iudex, ſed in veram quan-
titatem * calculum ferat.
Sequitur aliud fragmentum Græ-
cum, quod quidem putat doctiſſimus
Cuiacius epitomen eſſe ſecundæ con-
ſtitutionis huius tituli à Iuſtiniano
factæ. & ſuperiores duas in vnam
Zenonis confundit. ego vero ſequens
fragmentum exiſtimo eſſe vltimam
partem ſeu vlt. S. ſuperioris Iuſtinia-
neæ conſtitutionis, moueor verô ipſa
Iuſtiniani integra coſtitutione quam
ex Graco olim verſam in vetuſto o¬
dice membraneo reperi, quam & poſt
ſubiiciam.
Ey vaõvvov v Siæ-
ero i8 relo-
v oTnve eeius, eiou
nuias Tii n iiieéli n¬
T vpircio didbro, Tnu rp
iiia n cuBd ii-
niav dnn u oõrns
cryuys vociu, is l Sugov
eupépe vuv ooy.
Iquis actor in miſſo à ſe li-
bello maiore quantitate in-
ſerta, maioris damni cauſa fue-
rit ei quem in ius prouocat, in
triplum reddat damnum, quod
propter eum paſſus fuerit aduer-
ſarius. vera auté quantitas actio-
nis intelligitur, in quam iudex
tulerit ſententiam.
Sequitur nunc tota ſuperior Iuſti-
niani conſtitutio Latinè olim conuer-
ſa, & in codice peruetuſto à me inuen-
ta. CONT.
Imp. IVSTINIAN. A. X.
Enonis diuæ memoriæ ve-
ſtigiis inſiſtentes, prſenti
lege decernimus, vt quicumque
ante tempus debitum exegerit,
tanto tempore vltra conſtitutum
tempus manifeſta plus petitio-
ne, ſine vſurarum acceptione ex-
pectet. nec tunc agere antè po-
teſt, quam omnia damna parti
diuerſa reſtituat. Tutores vel cu-
ratores talia perpetrantes, ipſi
damnabuntur. exceptis his qui
res hereditarias petunt, aut ra-
tiones tutel vel curæ, ſiue ne-
gotiorum geſtorum agunt con-
tra minores ſeu maiores, vel qui
depoſitum repetunt quaſi ex ſuc-
ceſſione. Qui autem minus pe-
tit in iudicio, in nullo lœditur. Si
quis verô maiorem quam ſibi
debetur, quantitatem in libello
conuentionis inſeruerit, in tri-
plum parti diuerſæ reſtituere
compellatur, quicquid ex hac
cauſa ſportularum nomine exe-
cutoribus amplius dedit.
Si cautio eſt per dolum extorta in
maioriſumma, ſequitur petitio, ante
litem conteſtatam eſt locus pœniten-
tiæ, poſtea non, per tranſactionem ve-
rô & confeſſionem ſponte ſubſecutam
purgatur dolus retro commiſſus, &
ceſſat pœna huius l. BALD. Vel ſic:
Qui per dolum cautionem pluris exi-
git: & plus petit, litem conteſtando
debitum perdit, niſi tranſactio vel ſe-
cunda cautio interuenerit. PAVL.
1. Imp. IVSTINIAN. A. Ioanni P.P.
Dioſas contrahentium cal-
Olittes amputare prope.
rantes cenſemus, vt ſi quis certa
quantitate? ſibimet debita ſu-
per ampliore pecunia per do-
lum & machinationem cautio-
nem exegerit , & ad iudicium
debitorem vocaueritS: ſi qui-
dem ante inchoaram d litem
calliditatis eum pœniteat , &
debiti veram quantitatem con-
feſſus fuerit: nullo eum diſpen-
dio pregrauari. Sin autem li-
ti prabuit exordium, & in cer-
taminibus negotij permanens ar-
guaturf de adiecta falſa quanti-
tate: non ſolûm ea, ſed etiam
toto debito S eum fraudari:trãſ-
actionibus h ſcilicet & ſecun-
dis confeſſionibus, ſiue inſinua-
tæ ſint, ſiue non, etiam in hoc
caſu ſuam obtinentibus firmit a¬
tem. Talibus etenim cautionibus
hoc obiicere non oportet.
Dat. XV. Ralend. Nouembr.
Lampadio & Oreſte VV. CC.
COSS.
DE DILATIONIBVS.
TITVL
VS XI.
POſt l’iten enteſtatan aut etian in lite ipſa conteſtanda ſapenumere petuntur
iudice dilationes instrumentorum aut perſonarum exhibendarum gratia in-
ſtruendi iudicis, inſtruendæ intentionis ſua gratia, vt ex prouincia codices
tionem damnatur in triplum: vt Inſtit. de act.S. tripli. licet P. di-
xerit in ſimplum.
i
DE DILATIONIBVS.
f Arguatur. per teſtes: ſecus ſi per iuramentum, vel confeſſio-¬Quia dilationes in iudiciis petuntur: ideo de eis poſt iudicia ponit. ctationee
600
nem :vt ff. de iureiur. l. a Plu.
eum qui in prin. & j. de ſi non cõueni-
non nu pecu. auth. contra ’,ſed poſt li-
S petens
tem conteſta.
tam, confite,.
tur ſe plus pe-
qui propriam.
g Debito. in plus er-
go punitur quam deli- tere, non puni-
querit..... uur pna plus
h Tranſactionib duos Pttentis.
caſus excipit, vbi hc
conſtitutio ceſſat.
Primus P eſt, ſi ante bTranſactie
ſententiam eſt tranſa¬ dolose inita
ctu ſuper cautione do. ſper dol, a
loſa etiam per dolun, aleat.
ſecundûm B. vt in fine
huius l. talib. enim hoc,
id eſt, dolû eſſe in tran-
ſigendo cõmiſſum, &c.
ſecus ſi ſuper re aliàs Tranſigere
tranſigatur per dolum: der doo
quia non valet tranſa- uol le.
ctio: vt ff.de condic. inde. tranſatio per-
l. in ſumma. 2. Vel dic eã miſſa, atnon
tranſactionẽ ita demi Poſterior.
tenere, ſi fiat bona fide.
Et quod dicit in fi.
hoc obiicere, &c. ſcilicer
dolum primô commiſ-
ſum in extorquenda
cautione & in plus pe-
titione facta, dolum
autem preſentem, i in
tranſactione commiſ-
ſum, poſſum obiicere:
vt S de tranſact. l. tran-
actione ij. & l. ſub pra-
textu inſtrumenti.
2. Secundus, quando
poſt extortam cautioné
per dolum reus ſponte
confitetur ſe totum de-
bere. & cautionem for-
te ei facit. Nam ſicut
debitum à ſciente ſo-
lutum non poteſt repe-
ti, ſic cautio d vel con debitoconf-
feſſio de indebito expor renti praiudi-
ſita reo præiudicat: vt cat.
J.ad leg. Fall. fin. &ff.
de reg.iur. l. cuius per. &
de condict. inde. I. fidei-
commiſſum Et ſimile eſt
S quod metus cau. ij. &
?
J. de praſcr.xxx.an. l ci
notiſſimi.S. ſed & ſi quis.
1. Nec ego exigo hic
curſum biẽnij poſt cau-
tionẽ primã:licèt aliàs
exigatur propter Vel-
leianû: vt j ad Vell l ſi
mulier. ij quia hic eſt
perſona quæ ſtatim po-
teſt ſibi priudicare. 2.
Alij etiam hîc exigunt
biennium. ſic ergo duo
ſunt caſus qui excipiu-
tur.3. Alij faciunt vnu,
& dicunt trãſactionem e hac parte
ex interuallo interue- Bart. hãc Glo.
niſſe, & poſtea ſecundã improbat.
zcm.. -A fDilationun
cõfeſſionem, qua cõfi ia expeta
tetur ſe non acturû fa- toris, alia di-
cta tranſactione:vt de tur adexcipié-
P Sa i i, ali adre-
tranſact latraſactione ye dis daaaie
sSed quid ſi reus abr pgendun,
.
ſoluitur actore nõ pro¬ ia ad re-
bãte de adiectione fal- probandu-
ſæ quãtitatis, nec cõfi- plura de dila
.hien, nec tionibus apll
tente de indebito, ne Lanfrancun
reo probate dol ReſpeLarri, itsi
adhuc habet locthec de diaiiuib-
lex, vt debito careat. enochium i¬
-... 11f de arb.iud. I¬
i Hoc obicere i. dol ſiya vi
cõmiſsu ſuper lite ma¬ ,a de di-
iori quãtitate expoſita. lationibus, e
pn1 prorogt
tione & coar-
d Confeſſio de
J v. Socinun
Regula 4.
7
Quoniam
qui in alterius.
de res ur DE PLVSPETI-
ane tam. &
lauſt de eoe tioribus.
Quia lite conteſtata
petitur quandoque plus,
ideo dicit de hoc in ſpe-
cie, ſcilicet quando plus
petitur in rem. nam &
aliis modis plus petitur.
vt Inſt. de actio. Splus
auté. de quibus hic tit.
non dicit. Adde c.j. cum
ſuis Gloſſ-extrà eodtit.
Dioſas. J Csvs.
Decem Titi: de-
bes. dolo te induxit vt
ei alia decem promit-
teres, & promiſiſti: &
de hoc inſtrumentum
* ſententiam. feciſti ſi te Titius vo-
a Penitere in-cauit, & xx petiit ſi an.
terdum licet, te lit. conte. pœnituit
b Pœna plus de quantitate falſa ad-
petentis poni- iecta, effugiet penam
tentis tamen plus perentis, qua eſt
triplum dam.
norum & ex¬ vt triplum ſoluat dam-
penſari à reo norum & expenſarum
factarum con-quas fecerat reus:vt In-
uicti, viri de¬ ſti. de act.S tripli. & hoc
biti amiſſio in prima. Si autem non
Id eſt, cauſa ar.
fuerit vt exe¬ pœnituit, ſed in lite
cutores litium perſeuerauerit, & per
amplioré ſum- teſtes falſos quantitaté
mam ſportula adiectam probauit, non
eigeret ntt ſolum à quantitate ad-
de act. S. tripli. iecta, ſed à toto cadet
debito, ſi de hoc per te-
ſtes conuincatur. Si au-
tem cum eo tranſegit,
vel cautione emiſſa to-
tum debere ſecundo
confeſſus eſt, tenebit
tranſactio & confeſſio.
Et quod dicit, de con-
feſſionibus, intellige
quod ex cautione ex-
torta facta fuit vna
confeſſio, & ca emiſſa
facta fuit alia.
Not. ex iſta l. contra
vſurarios qui exigunt
promiſſionem de duplo
vera ſortis, & poſtea
totum petunt, vt debeãt
cadere, etiã à vera ſor-
te, hoc probato, quod
ſit de duplb vere ſortis.
quod perpetuô tene
menti, ſecundûm Pau.
de Caſt. hic.
aQuantitate. idem
in alia re:vt ffde leg.ij.
l.quiſquis.
b Exegerit. extra iu-
dicium inducendo de-
bitorem dolo, ad pro-
mittendumff de leg. iij.
l. fideicommiſſa in princ.
& de ſer. cor. l. jS. per-
ſuadere.
c Vocauerit. ex dict a
cautione.
d’Inchoatam. per lit.
..n.tn conteſt. CVtS. l. proxi.
litem conteſt..
poteſt poenite- dicittu :.
re. & concord. e Diſpendio. ſ. iure
ca vnicum cum debiti:quia non petere,
Gloſſid est, ex ſed petere velle vide-
tra co-tit. tur:vt ff.rem ratam ha-
be. l.amplius.
Et in hoc eſt arg. cõ-
traff. de dil edic.l. quis
ſit fugitiuus. in princ.
Sed in expenſis factis
propter maiorem peti-
3. ſi minus.
Institede actio.
eEt ſie ante
Codicis Liber tertius.
damnum. 2. 5Qui f verô heredi-
tarias res petunt, aut rationes
tutelæ aut curæ exigunt, & qui
contra minores aut maiores de
negotiis geſtis, ſeu de geſtu in-
tendunt, aut depoſita ab aliis
data exigunt, vt eorum qui depo-
ſuerunt, ſucceſſores facti, nihil
ex plus petitione damnificentur,
veluti qui iuſtam habeant igno-
rantia cauſam. Tunc verô qui
plus petit damnificetur, quando
manifeſte conuictus fuerit per
auaritiam delinquere. Si vero
qui minus quam reuera ſit, taxa-
uerit ſuam litem, ne ad hoc re-
ſpiciat iudex, ſed in veram quan-
titatem * calculum ferat.
Sequitur aliud fragmentum Græ-
cum, quod quidem putat doctiſſimus
Cuiacius epitomen eſſe ſecundæ con-
ſtitutionis huius tituli à Iuſtiniano
factæ. & ſuperiores duas in vnam
Zenonis confundit. ego vero ſequens
fragmentum exiſtimo eſſe vltimam
partem ſeu vlt. S. ſuperioris Iuſtinia-
neæ conſtitutionis, moueor verô ipſa
Iuſtiniani integra coſtitutione quam
ex Graco olim verſam in vetuſto o¬
dice membraneo reperi, quam & poſt
ſubiiciam.
Ey vaõvvov v Siæ-
ero i8 relo-
v oTnve eeius, eiou
nuias Tii n iiieéli n¬
T vpircio didbro, Tnu rp
iiia n cuBd ii-
niav dnn u oõrns
cryuys vociu, is l Sugov
eupépe vuv ooy.
Iquis actor in miſſo à ſe li-
bello maiore quantitate in-
ſerta, maioris damni cauſa fue-
rit ei quem in ius prouocat, in
triplum reddat damnum, quod
propter eum paſſus fuerit aduer-
ſarius. vera auté quantitas actio-
nis intelligitur, in quam iudex
tulerit ſententiam.
Sequitur nunc tota ſuperior Iuſti-
niani conſtitutio Latinè olim conuer-
ſa, & in codice peruetuſto à me inuen-
ta. CONT.
Imp. IVSTINIAN. A. X.
Enonis diuæ memoriæ ve-
ſtigiis inſiſtentes, prſenti
lege decernimus, vt quicumque
ante tempus debitum exegerit,
tanto tempore vltra conſtitutum
tempus manifeſta plus petitio-
ne, ſine vſurarum acceptione ex-
pectet. nec tunc agere antè po-
teſt, quam omnia damna parti
diuerſa reſtituat. Tutores vel cu-
ratores talia perpetrantes, ipſi
damnabuntur. exceptis his qui
res hereditarias petunt, aut ra-
tiones tutel vel curæ, ſiue ne-
gotiorum geſtorum agunt con-
tra minores ſeu maiores, vel qui
depoſitum repetunt quaſi ex ſuc-
ceſſione. Qui autem minus pe-
tit in iudicio, in nullo lœditur. Si
quis verô maiorem quam ſibi
debetur, quantitatem in libello
conuentionis inſeruerit, in tri-
plum parti diuerſæ reſtituere
compellatur, quicquid ex hac
cauſa ſportularum nomine exe-
cutoribus amplius dedit.
Si cautio eſt per dolum extorta in
maioriſumma, ſequitur petitio, ante
litem conteſtatam eſt locus pœniten-
tiæ, poſtea non, per tranſactionem ve-
rô & confeſſionem ſponte ſubſecutam
purgatur dolus retro commiſſus, &
ceſſat pœna huius l. BALD. Vel ſic:
Qui per dolum cautionem pluris exi-
git: & plus petit, litem conteſtando
debitum perdit, niſi tranſactio vel ſe-
cunda cautio interuenerit. PAVL.
1. Imp. IVSTINIAN. A. Ioanni P.P.
Dioſas contrahentium cal-
Olittes amputare prope.
rantes cenſemus, vt ſi quis certa
quantitate? ſibimet debita ſu-
per ampliore pecunia per do-
lum & machinationem cautio-
nem exegerit , & ad iudicium
debitorem vocaueritS: ſi qui-
dem ante inchoaram d litem
calliditatis eum pœniteat , &
debiti veram quantitatem con-
feſſus fuerit: nullo eum diſpen-
dio pregrauari. Sin autem li-
ti prabuit exordium, & in cer-
taminibus negotij permanens ar-
guaturf de adiecta falſa quanti-
tate: non ſolûm ea, ſed etiam
toto debito S eum fraudari:trãſ-
actionibus h ſcilicet & ſecun-
dis confeſſionibus, ſiue inſinua-
tæ ſint, ſiue non, etiam in hoc
caſu ſuam obtinentibus firmit a¬
tem. Talibus etenim cautionibus
hoc obiicere non oportet.
Dat. XV. Ralend. Nouembr.
Lampadio & Oreſte VV. CC.
COSS.
DE DILATIONIBVS.
TITVL
VS XI.
POſt l’iten enteſtatan aut etian in lite ipſa conteſtanda ſapenumere petuntur
iudice dilationes instrumentorum aut perſonarum exhibendarum gratia in-
ſtruendi iudicis, inſtruendæ intentionis ſua gratia, vt ex prouincia codices
tionem damnatur in triplum: vt Inſtit. de act.S. tripli. licet P. di-
xerit in ſimplum.
i
DE DILATIONIBVS.
f Arguatur. per teſtes: ſecus ſi per iuramentum, vel confeſſio-¬Quia dilationes in iudiciis petuntur: ideo de eis poſt iudicia ponit. ctationee
600
nem :vt ff. de iureiur. l. a Plu.
eum qui in prin. & j. de ſi non cõueni-
non nu pecu. auth. contra ’,ſed poſt li-
S petens
tem conteſta.
tam, confite,.
tur ſe plus pe-
qui propriam.
g Debito. in plus er-
go punitur quam deli- tere, non puni-
querit..... uur pna plus
h Tranſactionib duos Pttentis.
caſus excipit, vbi hc
conſtitutio ceſſat.
Primus P eſt, ſi ante bTranſactie
ſententiam eſt tranſa¬ dolose inita
ctu ſuper cautione do. ſper dol, a
loſa etiam per dolun, aleat.
ſecundûm B. vt in fine
huius l. talib. enim hoc,
id eſt, dolû eſſe in tran-
ſigendo cõmiſſum, &c.
ſecus ſi ſuper re aliàs Tranſigere
tranſigatur per dolum: der doo
quia non valet tranſa- uol le.
ctio: vt ff.de condic. inde. tranſatio per-
l. in ſumma. 2. Vel dic eã miſſa, atnon
tranſactionẽ ita demi Poſterior.
tenere, ſi fiat bona fide.
Et quod dicit in fi.
hoc obiicere, &c. ſcilicer
dolum primô commiſ-
ſum in extorquenda
cautione & in plus pe-
titione facta, dolum
autem preſentem, i in
tranſactione commiſ-
ſum, poſſum obiicere:
vt S de tranſact. l. tran-
actione ij. & l. ſub pra-
textu inſtrumenti.
2. Secundus, quando
poſt extortam cautioné
per dolum reus ſponte
confitetur ſe totum de-
bere. & cautionem for-
te ei facit. Nam ſicut
debitum à ſciente ſo-
lutum non poteſt repe-
ti, ſic cautio d vel con debitoconf-
feſſio de indebito expor renti praiudi-
ſita reo præiudicat: vt cat.
J.ad leg. Fall. fin. &ff.
de reg.iur. l. cuius per. &
de condict. inde. I. fidei-
commiſſum Et ſimile eſt
S quod metus cau. ij. &
?
J. de praſcr.xxx.an. l ci
notiſſimi.S. ſed & ſi quis.
1. Nec ego exigo hic
curſum biẽnij poſt cau-
tionẽ primã:licèt aliàs
exigatur propter Vel-
leianû: vt j ad Vell l ſi
mulier. ij quia hic eſt
perſona quæ ſtatim po-
teſt ſibi priudicare. 2.
Alij etiam hîc exigunt
biennium. ſic ergo duo
ſunt caſus qui excipiu-
tur.3. Alij faciunt vnu,
& dicunt trãſactionem e hac parte
ex interuallo interue- Bart. hãc Glo.
niſſe, & poſtea ſecundã improbat.
zcm.. -A fDilationun
cõfeſſionem, qua cõfi ia expeta
tetur ſe non acturû fa- toris, alia di-
cta tranſactione:vt de tur adexcipié-
P Sa i i, ali adre-
tranſact latraſactione ye dis daaaie
sSed quid ſi reus abr pgendun,
.
ſoluitur actore nõ pro¬ ia ad re-
bãte de adiectione fal- probandu-
ſæ quãtitatis, nec cõfi- plura de dila
.hien, nec tionibus apll
tente de indebito, ne Lanfrancun
reo probate dol ReſpeLarri, itsi
adhuc habet locthec de diaiiuib-
lex, vt debito careat. enochium i¬
-... 11f de arb.iud. I¬
i Hoc obicere i. dol ſiya vi
cõmiſsu ſuper lite ma¬ ,a de di-
iori quãtitate expoſita. lationibus, e
pn1 prorogt
tione & coar-
d Confeſſio de
J v. Socinun
Regula 4.
7
Quoniam