DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0395
685
a Contra poſſeſſorem.
ſeilicet ſcriptum
aNon differri. Nihil
obſtat l. xxxvff. de iure
fiſci. propter fauorem
fiſſiiCVrac.
Petitorem, & ſic eſt
in electione agentis,
velit agere contra peti-
torem, vel contra poſ-
ſeſſorem. nam non ha-
bet neceſſe qurere do-
minum, vt aliàs: ff. de
damno infec. l. inter quos.
S.j.
cPetitor ei. qui de
proprio ſoluerat credi-
toribus heredirariis.
d Officio. vt ffde adil.
edict. l. adiles. S. item
ſciendum.
e Negotiorum geſtori.
cum nomine heredita-
rio fecit, ab initio fuit
nata ſibi hac actio. ſi
vero ſuo, tune videtur
negotiu eſſe veri here-
dis, cum obtinet: quia
tunc incipit ei exceptio
competere, & ſic tune
naſcitur actio negotio-
run geſtorun, eun-
dûm quoſdam. AccvRS.
f Cõdictione.ſc. ex le-
ge iſta.
Sed qualiter habet lo-
cu, cum obligatio erat
per veteres leges: & hîc
non datur niſi pro noua
obligatione:vt ff. de cõ-
dict ex leg.l.j. Reſpond.
condictio ex lege datur
tunc, quando iniuſté
amiſit petitor: ſivero iu-
ſté, tune habet locum
actio negotiorum ge-
ſtorum. Vel dic hãc eſ-
ſe nouamquia poſt le-
gem duodecim tabula-
rum. ACCVRS.
g Habeant. ſi pron-
cietur pro teſtamento.
ACCVRS.
h Vel euanoſcant. ſi
pronuncietur contra te-
ſtamentum. Et dic, id
eſt, euaneſcere vidẽtur
prima facie. non dico,
quod ex ſententia lata
inter alios fiat aliis pre
iudicium: vt ff.de except.
rei iudie.lj. & j. de fid.
inſtr.l.j, niſi ibi faceret
ius, vt in querela inoffi-
cioſi teſtamenti:vt ff.de
inoffic. teſta. l. Papinia-
nus in fin. & l. qui repu-
diantis. J. fin. Vel hie ſpe-
ciale.
I Dirocta. imô ne-
dum annus, ſed etiam
per quinquennium de-
bet expectari: vtff. de
inoffic. teſtl. Papinianus.
S.fin. & l. ſeq. que ſunt
contrà. Solu ibi dicitur
inofficioſum, hîc minus
ſolenne, vel ruptum per
poſthumi agnationem,
vel alia canſa reſcinde-
batur.
l Eripiãtur. huius le-
ps poreſtate.
Falſum teſtamen-
tum quia tûc non fiunt
liberi per legem iſtam, cûm non adſiſtat eis lex, ſed nec reſiſtat.
non dico, quod reuocentur in ſeruitutem illi, quibus directæ
competunt. Item intelligitur hic pronunciatum etiam falſum
Codex.
De rei vindicatione. Tit xxxij.
contra poſſeſſorem ? heredi-
tatis, vel eius rei, de qu agi-
tur: ſi quidem res ſint vel de-
poſitæ, vel commodatæ, vel
pignori datæ, vel aliæ, qu ex-
tant: non differri ſub prœtex-
tu hereditatis petitionis memo-
ratum iudicium: quemadmo-
dum ſi pro fenerata pecunia,
vel alia perſonali actione aga-
tur contra poſſeſſorem, vel pe-
titorem , non debet iudicium
differri, ſed exitum ſuum acci-
pere. Poſtquam etiam heredi-
tatis petitionis iudicium finem
accipiat f: tunc inter petitorem
hereditatis, & poſſeſſorem ra-
tionibus contractis, non aliter
poſſeſſor, ſi victus fuerit, here-
ditatem reſtituere compellitur*,
niſi pro omnibus, que ritè ab e0
geſta ſunt, petitor ei ſatisfa-
ciat. Quod ſi petitor victus fue-
rit, ſimili modo à poſſeſſore iu-
dicis officio d ei ſatisfiat: vel ſi
hoc fuerit prætermiſſum, nego
tiorum geſtorum, vel ex lege
condictione f. Sin aute liber-
tates vel à poieſore, vela peti
tore fideicommiſſariæ petantur,
vel directæ ipſo iure dicantur
p
competere: annale tantummo-
dô ſpatium expectetur à morte
teſtatoris numerandum. Et ſi
quidem hereditatis petitionis
iudicium intra id ſpatium ter-
minum accipiat: ſecundum euen-
tum iudicij, & libertates, vel
effectum habeant6, vel euane-
ſcant P. Sin autem tempus an-
nale emanauerit: tunc liberta-
tis fauore, & humanitatis intui-
tu competant quidem directi
libertates: ex fideicommiſſariis
autem in libertatem ſerui eri-
piantur : ita tamen ſi non fal-
ſum teſtamentum l approbe-
tur: ſub ea m ſcilicet conditione,
vt ſi actoresn ſinte, vel alias
ratiociniis ſuppoſiti, etiam poſt-
quam perueniant in libertatem,
neceſſitas eis imponatur res here-
ditarias, & rationes reddereP,
iure patronatus videlicet compe-
tente ei, qui ex legibus ad id poſ-
ſit vocari: il lo (ne in poſterum
dubitetur) obſeruando, vt &
ipſa hereditatis petitio omnimo-
dô bon fidei iudiciis connume-
retur d. Dat. Ralend. Septembr.
Conſtantinopoli, Lampadio, &
Oreſte Coss.
DE REIVINDICATIONE.
TITVLV
R
.. I. L.... 1.
Es non eſt in hoc titulo hereditas, ſed ſp.
ciali, qua quis ſpeciem, corpûſve certum ſuum eſſe adſerit hoc fere modo, Fun-
S XXXII.
ecies certa. Titulus ergo de petitione ſpe-
dus Tuſculanus, qui eſt in agro, qui Sabinus vocatur, meus eſt: nam fundi nomen, &
qu loci ſit, dicere oportet:l ſi in rem. in finff.eod. vel hoc modo. Hanc ego rem ex iu-
re Quiritium meam eſſe aio. Lis eſt de dominio certa rei, ſiue lis dominij, petitio do-
minij Superior eſt de ea, qua quis ſe vniuerſi iuris defuncti ſucceſſorem eſſe contendit.
Eſt autem hoc ſolenne vindicationibus, vt vindicias dicat iudex ab eo, qui rem poſ-
fidet, preſtita ſatiſdutione, vel etiam nõ praſtita, ſi petitor ſatiſdare noluerit: vt patet
ex lib. 1. ſentent. Pauli, tit.1r. vel ex cauſa res ſequeſtro deponatur: l.7. S. vItff.qui
ſatiſd. cog. Vindicias poſſeſſionem a ppello, vt Titus Liuius modô vindicias, modô
poſſeſſionem. & in antiquis legibus: Decernito, vt eis poſſeſſionem ſecundo eum,
heredémve eius det, quo ſortito is ager datus, adſignatúſve fuerit. Et videtur
nomen deductum à vi quadam ciuili, vt Gellius xplicat 2o. qua verbo dicebatur
correpta manu inicem vindicantis, & contrà vindicantis, ex quo ita legendum vi-
detur apud Feſtum. vindicia appellantur res ea, de quibus controuerſia eſt: quod po-
tias dicitur vis qua ſt inter eos, qui contendunt apud Celtiunm quoque ita legen-
di, mani conſerere eſt, de qua re diſceptabatur in re praſenti, ſiue ager, ſiue quid aliud
eſt, cum aduerſarium manu prenderit, in ea re ciuilibus verbis vindicare. Vindicia, id
eſt, correptio manus in re,atque in loco praſenti apud pratorem ex duodecim tabulis
fiebat: Ergo vt ad rem redeam, initio litis poſſeſſio ſtatim non trans fertur in petito-
rem, exceptis duobus caſibus, ſi poſſeſſor nolit ſatiſdare, & petitor ſatiſdare paratus
ſit, ſi reus à petitore eam rem, de qua agitur, vi poſſederit:que fuit olim eti Zeleuci
lex, vt Polibius ſcribit, .dde uertv y dupinr oulvs los vrs uplees vg’rdu
V yn vμ reB iye Sœt. At in liheralibus cauſis ex duodecim tabulis ſemper
vindicia dantur ſecundum libertatem, ſiue is homo, de quo agitur, in libertate, ſiue in
ſeruitute fuerit ſine dolo malo:l.lite. j. de lib. caul. ſi cui. Slicet.l ordinataff.eodI.
2. S. initiumade orig. iur. l. ſeruum. S. 1. ff. de procur. lis autem. ff ex quib.
blaior. l.1. j. qui da. tut. & pendente liberali iudiclo pro libero habetur.
VIAC.
ſum queritur poſſeſſori etiam do-
minium rerum quaſitarum ex re-
bus poſſeſſoris, vel opera poſſeſſo-
ris: mala fidei verô nihil qua-
ritur: ideô reſtituere tenetur. S A¬
LYCET.
Per ſeruum bona fide poſſeſ-
ſum profeſſus quaritur ex re ipſius
poſſidentis, & opera poſſeſſi; ma-
læ fidei verô poſſeſſor ex dictis
cauſis non acquirit. BALB. Vel
ſic: Per ſeruum bona fide poſſeſ-
prætereà. & ff.ſi ager vecti.l.j
686
cõtra legatarios, & ſer-
uos liberrate donatos.
nam non ſufficeret con-
tra ſcriptum tantum-
vt .l.de except rei iudi.
l.j.
Sed videtur? ex fal-
ſa ſcriptura libertatem
datam valere: vt j. de
fideicommiſſ. lib. l. quam-
uis. & ff. de ma. teſta.l.
cum ex falſis. in princip.
qu ſunt contrà. Solu.
hic non fuit data liber-
tas per hominem: ſed
nec lex dedit, cum falſa
eſſet ſcriptura. ibi data
fuit ab homine. 2. Vel
dic, ex falſo teſtamẽto
non valet, vt hiceſed ex
falſis codicillis ſie, vt
in contrariis. Et eſt ra-
tio, quia ſi teſtament
eſt falſum, ſcriptus he-
res nõ eſt dominus:vn-
de nec ipſe, nec lex pr
eo manumittere poreſt.
Sed codicillis falſis exi-
ſtentibus nihilominus
heres eſt dominus: &
ided per ſe, & per aliu,
cui dederit dominium,
manumittere poteſt.
Item videtur, quod
etiam ex teſtamento
falſo data libertas te-
neat: vt ſf de ma. teſtq,
l.cum ex falſis. in fin.
que eſt contrà. ſed ibl
ſeruus erat heredis, non
hereditarius. 2. Alij
dicunt, quod hec corri-
it illas.
m Sub ea redit ad ſu-
periotem, non ad proxi-
mum. ACCVRS.
n (Acttres. id eſt, ca-
ſtaldiones.
oJSint. id eſt, fuerint.
ACRs.
p qEt rationes reddere. Rationem
nota, manumiſſum b reddere manu
debere reddere ratio¬ miſſus tenetur
nem. & ſie eſt contrà ff.
de neggeſt l eum actum.
& l.qua vtiliter Sj &
S. de neg geſt. l ſi cognati.
& J an ſeruus ex fuo
facto.l. j. Solu, dicas hoc
ſpeciale: quia & aliud
pro eo ſpeciale induci-
tur, vt ſit liber etiam ex
teſtamento quod forte
nõ valebit:ſie ff de iure-
iur. l.eum qui in prine.
q Connumeretur. vt
Inſtit. de act. actio-
num.
aFalſa ſeriptu-
ra data liber-
tas an valeat.
e Vbi & huius
ſu conſtitu-
tionis mentio-
nẽ fecit, ent.
DE REIVIN-
dicatione.
Poſt ationem de vni-
uerſitate ſubiicit actio-
nem, per quã ſingularia
petuntur: vt ff eod.l. j.in
princ. Et dic, qud datur
directa ei, qui eſtdominus
de iure gentii, vel ciuili:
vt ff.eod. l. in rẽ actio.
in princip. vtilis datur
ſuperficiario, emphyteu-
ta, & ſimilib vt in eod.
tit l. ſuperficiario. &l.
& datur contra eum, qui poſſidet, dRei vindica-
vel dolo deſiit poſſidere: & ideo de hoc interrogatur ante litis conte- tio cõtra quem
ſtationem:vt ff eod.l.qui petitorio in princip.
detur.
4 Etiam.
a Contra poſſeſſorem.
ſeilicet ſcriptum
aNon differri. Nihil
obſtat l. xxxvff. de iure
fiſci. propter fauorem
fiſſiiCVrac.
Petitorem, & ſic eſt
in electione agentis,
velit agere contra peti-
torem, vel contra poſ-
ſeſſorem. nam non ha-
bet neceſſe qurere do-
minum, vt aliàs: ff. de
damno infec. l. inter quos.
S.j.
cPetitor ei. qui de
proprio ſoluerat credi-
toribus heredirariis.
d Officio. vt ffde adil.
edict. l. adiles. S. item
ſciendum.
e Negotiorum geſtori.
cum nomine heredita-
rio fecit, ab initio fuit
nata ſibi hac actio. ſi
vero ſuo, tune videtur
negotiu eſſe veri here-
dis, cum obtinet: quia
tunc incipit ei exceptio
competere, & ſic tune
naſcitur actio negotio-
run geſtorun, eun-
dûm quoſdam. AccvRS.
f Cõdictione.ſc. ex le-
ge iſta.
Sed qualiter habet lo-
cu, cum obligatio erat
per veteres leges: & hîc
non datur niſi pro noua
obligatione:vt ff. de cõ-
dict ex leg.l.j. Reſpond.
condictio ex lege datur
tunc, quando iniuſté
amiſit petitor: ſivero iu-
ſté, tune habet locum
actio negotiorum ge-
ſtorum. Vel dic hãc eſ-
ſe nouamquia poſt le-
gem duodecim tabula-
rum. ACCVRS.
g Habeant. ſi pron-
cietur pro teſtamento.
ACCVRS.
h Vel euanoſcant. ſi
pronuncietur contra te-
ſtamentum. Et dic, id
eſt, euaneſcere vidẽtur
prima facie. non dico,
quod ex ſententia lata
inter alios fiat aliis pre
iudicium: vt ff.de except.
rei iudie.lj. & j. de fid.
inſtr.l.j, niſi ibi faceret
ius, vt in querela inoffi-
cioſi teſtamenti:vt ff.de
inoffic. teſta. l. Papinia-
nus in fin. & l. qui repu-
diantis. J. fin. Vel hie ſpe-
ciale.
I Dirocta. imô ne-
dum annus, ſed etiam
per quinquennium de-
bet expectari: vtff. de
inoffic. teſtl. Papinianus.
S.fin. & l. ſeq. que ſunt
contrà. Solu ibi dicitur
inofficioſum, hîc minus
ſolenne, vel ruptum per
poſthumi agnationem,
vel alia canſa reſcinde-
batur.
l Eripiãtur. huius le-
ps poreſtate.
Falſum teſtamen-
tum quia tûc non fiunt
liberi per legem iſtam, cûm non adſiſtat eis lex, ſed nec reſiſtat.
non dico, quod reuocentur in ſeruitutem illi, quibus directæ
competunt. Item intelligitur hic pronunciatum etiam falſum
Codex.
De rei vindicatione. Tit xxxij.
contra poſſeſſorem ? heredi-
tatis, vel eius rei, de qu agi-
tur: ſi quidem res ſint vel de-
poſitæ, vel commodatæ, vel
pignori datæ, vel aliæ, qu ex-
tant: non differri ſub prœtex-
tu hereditatis petitionis memo-
ratum iudicium: quemadmo-
dum ſi pro fenerata pecunia,
vel alia perſonali actione aga-
tur contra poſſeſſorem, vel pe-
titorem , non debet iudicium
differri, ſed exitum ſuum acci-
pere. Poſtquam etiam heredi-
tatis petitionis iudicium finem
accipiat f: tunc inter petitorem
hereditatis, & poſſeſſorem ra-
tionibus contractis, non aliter
poſſeſſor, ſi victus fuerit, here-
ditatem reſtituere compellitur*,
niſi pro omnibus, que ritè ab e0
geſta ſunt, petitor ei ſatisfa-
ciat. Quod ſi petitor victus fue-
rit, ſimili modo à poſſeſſore iu-
dicis officio d ei ſatisfiat: vel ſi
hoc fuerit prætermiſſum, nego
tiorum geſtorum, vel ex lege
condictione f. Sin aute liber-
tates vel à poieſore, vela peti
tore fideicommiſſariæ petantur,
vel directæ ipſo iure dicantur
p
competere: annale tantummo-
dô ſpatium expectetur à morte
teſtatoris numerandum. Et ſi
quidem hereditatis petitionis
iudicium intra id ſpatium ter-
minum accipiat: ſecundum euen-
tum iudicij, & libertates, vel
effectum habeant6, vel euane-
ſcant P. Sin autem tempus an-
nale emanauerit: tunc liberta-
tis fauore, & humanitatis intui-
tu competant quidem directi
libertates: ex fideicommiſſariis
autem in libertatem ſerui eri-
piantur : ita tamen ſi non fal-
ſum teſtamentum l approbe-
tur: ſub ea m ſcilicet conditione,
vt ſi actoresn ſinte, vel alias
ratiociniis ſuppoſiti, etiam poſt-
quam perueniant in libertatem,
neceſſitas eis imponatur res here-
ditarias, & rationes reddereP,
iure patronatus videlicet compe-
tente ei, qui ex legibus ad id poſ-
ſit vocari: il lo (ne in poſterum
dubitetur) obſeruando, vt &
ipſa hereditatis petitio omnimo-
dô bon fidei iudiciis connume-
retur d. Dat. Ralend. Septembr.
Conſtantinopoli, Lampadio, &
Oreſte Coss.
DE REIVINDICATIONE.
TITVLV
R
.. I. L.... 1.
Es non eſt in hoc titulo hereditas, ſed ſp.
ciali, qua quis ſpeciem, corpûſve certum ſuum eſſe adſerit hoc fere modo, Fun-
S XXXII.
ecies certa. Titulus ergo de petitione ſpe-
dus Tuſculanus, qui eſt in agro, qui Sabinus vocatur, meus eſt: nam fundi nomen, &
qu loci ſit, dicere oportet:l ſi in rem. in finff.eod. vel hoc modo. Hanc ego rem ex iu-
re Quiritium meam eſſe aio. Lis eſt de dominio certa rei, ſiue lis dominij, petitio do-
minij Superior eſt de ea, qua quis ſe vniuerſi iuris defuncti ſucceſſorem eſſe contendit.
Eſt autem hoc ſolenne vindicationibus, vt vindicias dicat iudex ab eo, qui rem poſ-
fidet, preſtita ſatiſdutione, vel etiam nõ praſtita, ſi petitor ſatiſdare noluerit: vt patet
ex lib. 1. ſentent. Pauli, tit.1r. vel ex cauſa res ſequeſtro deponatur: l.7. S. vItff.qui
ſatiſd. cog. Vindicias poſſeſſionem a ppello, vt Titus Liuius modô vindicias, modô
poſſeſſionem. & in antiquis legibus: Decernito, vt eis poſſeſſionem ſecundo eum,
heredémve eius det, quo ſortito is ager datus, adſignatúſve fuerit. Et videtur
nomen deductum à vi quadam ciuili, vt Gellius xplicat 2o. qua verbo dicebatur
correpta manu inicem vindicantis, & contrà vindicantis, ex quo ita legendum vi-
detur apud Feſtum. vindicia appellantur res ea, de quibus controuerſia eſt: quod po-
tias dicitur vis qua ſt inter eos, qui contendunt apud Celtiunm quoque ita legen-
di, mani conſerere eſt, de qua re diſceptabatur in re praſenti, ſiue ager, ſiue quid aliud
eſt, cum aduerſarium manu prenderit, in ea re ciuilibus verbis vindicare. Vindicia, id
eſt, correptio manus in re,atque in loco praſenti apud pratorem ex duodecim tabulis
fiebat: Ergo vt ad rem redeam, initio litis poſſeſſio ſtatim non trans fertur in petito-
rem, exceptis duobus caſibus, ſi poſſeſſor nolit ſatiſdare, & petitor ſatiſdare paratus
ſit, ſi reus à petitore eam rem, de qua agitur, vi poſſederit:que fuit olim eti Zeleuci
lex, vt Polibius ſcribit, .dde uertv y dupinr oulvs los vrs uplees vg’rdu
V yn vμ reB iye Sœt. At in liheralibus cauſis ex duodecim tabulis ſemper
vindicia dantur ſecundum libertatem, ſiue is homo, de quo agitur, in libertate, ſiue in
ſeruitute fuerit ſine dolo malo:l.lite. j. de lib. caul. ſi cui. Slicet.l ordinataff.eodI.
2. S. initiumade orig. iur. l. ſeruum. S. 1. ff. de procur. lis autem. ff ex quib.
blaior. l.1. j. qui da. tut. & pendente liberali iudiclo pro libero habetur.
VIAC.
ſum queritur poſſeſſori etiam do-
minium rerum quaſitarum ex re-
bus poſſeſſoris, vel opera poſſeſſo-
ris: mala fidei verô nihil qua-
ritur: ideô reſtituere tenetur. S A¬
LYCET.
Per ſeruum bona fide poſſeſ-
ſum profeſſus quaritur ex re ipſius
poſſidentis, & opera poſſeſſi; ma-
læ fidei verô poſſeſſor ex dictis
cauſis non acquirit. BALB. Vel
ſic: Per ſeruum bona fide poſſeſ-
prætereà. & ff.ſi ager vecti.l.j
686
cõtra legatarios, & ſer-
uos liberrate donatos.
nam non ſufficeret con-
tra ſcriptum tantum-
vt .l.de except rei iudi.
l.j.
Sed videtur? ex fal-
ſa ſcriptura libertatem
datam valere: vt j. de
fideicommiſſ. lib. l. quam-
uis. & ff. de ma. teſta.l.
cum ex falſis. in princip.
qu ſunt contrà. Solu.
hic non fuit data liber-
tas per hominem: ſed
nec lex dedit, cum falſa
eſſet ſcriptura. ibi data
fuit ab homine. 2. Vel
dic, ex falſo teſtamẽto
non valet, vt hiceſed ex
falſis codicillis ſie, vt
in contrariis. Et eſt ra-
tio, quia ſi teſtament
eſt falſum, ſcriptus he-
res nõ eſt dominus:vn-
de nec ipſe, nec lex pr
eo manumittere poreſt.
Sed codicillis falſis exi-
ſtentibus nihilominus
heres eſt dominus: &
ided per ſe, & per aliu,
cui dederit dominium,
manumittere poteſt.
Item videtur, quod
etiam ex teſtamento
falſo data libertas te-
neat: vt ſf de ma. teſtq,
l.cum ex falſis. in fin.
que eſt contrà. ſed ibl
ſeruus erat heredis, non
hereditarius. 2. Alij
dicunt, quod hec corri-
it illas.
m Sub ea redit ad ſu-
periotem, non ad proxi-
mum. ACCVRS.
n (Acttres. id eſt, ca-
ſtaldiones.
oJSint. id eſt, fuerint.
ACRs.
p qEt rationes reddere. Rationem
nota, manumiſſum b reddere manu
debere reddere ratio¬ miſſus tenetur
nem. & ſie eſt contrà ff.
de neggeſt l eum actum.
& l.qua vtiliter Sj &
S. de neg geſt. l ſi cognati.
& J an ſeruus ex fuo
facto.l. j. Solu, dicas hoc
ſpeciale: quia & aliud
pro eo ſpeciale induci-
tur, vt ſit liber etiam ex
teſtamento quod forte
nõ valebit:ſie ff de iure-
iur. l.eum qui in prine.
q Connumeretur. vt
Inſtit. de act. actio-
num.
aFalſa ſeriptu-
ra data liber-
tas an valeat.
e Vbi & huius
ſu conſtitu-
tionis mentio-
nẽ fecit, ent.
DE REIVIN-
dicatione.
Poſt ationem de vni-
uerſitate ſubiicit actio-
nem, per quã ſingularia
petuntur: vt ff eod.l. j.in
princ. Et dic, qud datur
directa ei, qui eſtdominus
de iure gentii, vel ciuili:
vt ff.eod. l. in rẽ actio.
in princip. vtilis datur
ſuperficiario, emphyteu-
ta, & ſimilib vt in eod.
tit l. ſuperficiario. &l.
& datur contra eum, qui poſſidet, dRei vindica-
vel dolo deſiit poſſidere: & ideo de hoc interrogatur ante litis conte- tio cõtra quem
ſtationem:vt ff eod.l.qui petitorio in princip.
detur.
4 Etiam.