DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0425
745
a Conferre. niſi pater
expreſsé dixiſſet:vt j. de
colldj. Sed hodie haœc, &
illa corriguntur per au-
thenticam ibi poſitam,
ax teſtamento.
Peruenerunt. cum
alius dedit.
cCõputandas. aliàs eſt
in textu, cõputanda ſunt.
d( Conſequuti. nõ plus,
minus autem ſie, ſi ea-
rum dos, vel donatio
fuerat minor:arg. j. ead.
l.in fin.
e Scripti. ſcilicet cum
filia, cuius dos reuerſa
eſt ad patrem: & ſine
aliis fratribus, quorum
conſtat matrimonium.
Omnimodo & idem dic de filio.
Prcepuu ha f Omnimoo. a etiam
ere, quid. ſi in fratres nihil tale
collatum ſit. & in hoc
differt hic caſus à ſupe-
riore, ſecundûm quoſ-
dam: quod non placet:
vt j. proxi. Sddie, omni-
t Sic in meis: modo, ſcilicet etiam ſi ex-
alij notant in tranci nihil habeant vl-
ſuis leg. edixe- tra virilem. & hic para-
rit. graphus vſque in finem
non corrigitur per au-
thenticam dictam, ex
teſtamento.
Quid autem ſi hac
filia, & fratres extranei
ſint inſtituti? Reſpond.
idem eſſe ac ſi filiam, &
filios ſine extraneis in-
ſtituiſſet. AcCVRS.
g JIn fratres non inſti-
tutos. idem ſi inſtituti.
h Excepto. id eſt, pre-
cipuo adiudicato huic
fili, cuius dos eſt re-
uerſa: ſiue dicas inter
ipſam & fratres, quo-
rum matrimonia dura-
bant. ACCVRS.
iInſtitutionum. inter
ipſam & extraneum he-
redem.
R Proculdubio. nunc
dicit econtrà.
lJ In fratres. qui non
ſunt heredes. idem & ſi
eſſent. ACCVRS.
m Collata. quando re-
diit. ACCVRS.
ex patre.
* fata.
FINIVM RE-
gundorum
Sicut ſuperiores actio-
nes diuidunt, ſic & hac
dirimit finium quaſtio-
nem, vbi eſt quadã quaſi
communio: & ide merit
bic ponitur.
Egionem. J CAsvS
Vide Baldum iſtius legis poni-
in e cum cauſa. tur in gloſſ.j. ſed clarius
de probationibus. die, quod b quidam
vli tractat, qué fundum habebat, cu-
donodunr ius partes per nomina
teat in materia erant diſtincta, & vna
confinium. vocabatur Titiana, alia
Mutiana. dominus quo-
ue aliam volens am-
ſinium regun¬ pliare, aliam diſtrahere:
dorum vide in mutauit metam alte-
e. ex literisextr. rius, quam poſteà vẽdi-
de probat. & ibi dit, emptor vero aliam
ſeribentes petebat, licét venditio
* iraditione. le interueniſſet poſt mu-
gendun putat atonem finium. Dici-
doctiſſimus tatronem nnium. Dici-
Cuiacius tur, quod non poteſt.
Codex.
t Niciphoro.
J De materia
conferre : tunc filius, vel filia
eaſdem res, que ad patrem re-
uerſ ſunt, vel peruenerunt,
habeant præcipuas, ad ſimile ta-
men lucrum computandasS: vt
in præſenti caſu tantum habeat
ipſe, vel ipſa, quantum eius fra-
tres à patre ſunt conſequuti d,
ſecundumeos modos, quos ſu-
prà diximus, & quos conferre
propter teſtamentum non coar-
tantur. Sin autem nihil tale pe-
nitus in fratres eorum à patre
collatum eſt: neque ipſos ſibi
prœcipuè hanc partem vindica-
re, ſed quaſi paternæ facta * ſub-
ſtantiæ ſit, inter omnes ſecun-
dûm inſtitutionis tenorem diui-
di. & hec quidem, ſi inter fratres
patris elogium compoſitum ſit.
Sin autem extranei ſint ſcripti
heredes, & nihil in teſtamento
ſuo, neque in hac parte teſtator
dixerit f: tunc omnimodôf
præcipuum habeat filius, vel
Finium regundorum. Titxxxix.
filia, quod ad patrem reuertitur,
vel peruenit. Si tamen minus in
fratres s collatum eſt, amplius
autem ex huiuſmodi cauſa ad
patrem peruenit:illo, quod ad
ſimilem quantitatem concurrit,
exceptoP, cætera quaſi paternæ
ſubſtantiæ facta, ſecundûm mo-
dum inſtitutionumi diuidan-
tur. Illo proculdubiô l obſer-
uando, quod ſi minus ſit id,
quod pater ex huiſmodi cauſa
habuit, ea quãtitate, que in fra-
tres! collata eſt: tota huiuſ-
modi portio ad cas perſonas
perueniat, quari occaſione res
ad patrem reuertitur. Ea igitur,
qu in paterna perſona dixi-
mus, obtinere volumus etiã in
auo, & proauo paterno, vel
materno: & in matre, & in auia,
& proauia paterna, vel mater-
na. Dat. XI. Ralend. Aug. Con-
ſtantinopoli, Lampadio, & Ore-
ſte VV.CC. Coss.
FINIVM RE
TITVLVS
GVNDORVM.
XXXIX.
Nter iudicia diuiſionis pono etiam actionẽ de finibus, qui forte confuſi, vel obſcu-
rati, vel occupati ſunt, dirigendis, dirimendis, diſterminandis inter adfines, quam
veteres Galli interpretãtur, Plet de bonnes, actionem arbitrari, vt rei vindicatio-
nem, nõ bona fidei: & dicere poſſim, de finibus erciſcundis, vt Apuleius in Metamor-
phoſi, via erciſcunda. Nec ambigitur, quin ſit miſta actio in rem, & in perſonam. Eſt
igitur quadriga miſtarum actionum hac, Petitio hereditatis, Familiæ erciſcundæ,
Communi diuidundo, Finium regundorum: quas tamen omnes exiſtimandum eſt
plerumque magis eſſe inrem, quam in perſonaml. ſi quis cumaff. comm. diuidl.
furioſus ff.de obl. & act.id eſt, principaliter eſſe in rem: nec enim ſunt ex contra-
ctu: & hereditatem potiſſimum vindicant: vel id, quod cuique competit in here-
ditate, aut re communi:vel etiam fines. vt Nouell. 69. Sed & rationem admittit
actio finium regundorum eius, quod adfinem adfini dare facere oportet: S. ſi finium.
Inſtit. de ofmie iudi ſt ſn reg qua detio perſonales
etiam e actiones ſunt:ide neque vſucapio eis obſtat, neque praſcriptio longi tempo-
ris, id eſt, decẽ, aut viginti annorü: qua tam alio reſpectu, quà reales magis ſunt, vi-
deretur obiicienda: ſed placuit exigi triginta annorum ſpatium Quia igitur actio fi-
nium regundorum datur, ſi lis conſiſtat intra pedes quinque: (hic enim eſt finis fini-
um)actio in rem ſi amplioris terra controuerſia ſit, hac perimitur praſcriptione lon-
gi temporis: illa non item. & quod ait lex penultima huius tituli, quinque pedum
praſcriptionem eſſe ſummotam, hoc eſt, de quinque pedum controuerſia, arbitros tres
ex duodecim: (ſicut in vindicationibus ex lege ſi vindiciam falſam tulit) vel arbi-
tros ſingulos ex lege Manilia iudicare, non obſeruata praſcriptione longi temporis.l.
vlt. Cod. Theodo.eod. & vt additur in eodem Codice, hac ſola praſcriptione acto-
rẽ repelli, ſi veteribus finem ci ſignis limes incluſus congruũ erudita arte praſtiterit,
in concilio Spalenſi 2. Si veteribus ſignis limes prafixus monſtrauerit reotus eſſe re-
tentionis. Et ſignis, vt Poëta ait, ſignare campum. Et Arcadius Auguſtus apud
Gromaticos, Cum ſignis, & ſigillis terminos conſtituimus. Ex lege 12. & lege
Manilia non erat vſucapio intra quinque pedes: quoniam hanc latitudinem iter ad
culturas acdontium oceupat, vel eiremaſua artri u Agenus Vrbieus ait&
iter quidem ad eundum, ambulandum, d eſt, ſeruitus itineris cum pradio vſucapi
poteſt, iter ad culturas, vel, vtoquitur Varro, iter limitare vſucapi non poteſt, ſed
neque longo tempore adquiri: l. penult. & vlt. CVIAC.
Non inſpiciuntur fines antiqui,
ſed fines in venditione deſignati:
quia licitum eſt mutare torminos
in propriis agris. BALD. Vel ſic:
Dominus certã partẽ fundi von-
dens, poteſt terminos ſecũdum con-
uentionẽ vẽditionis apponere, vltra
quos non licet emptoriagere.SAL.
1. Impp. DIOCLET. & MAXIMIAN.
AA. & CC. Nicephoro*.
M Egionem nr certa fundi,
R
N
tatis, dominus eius diſtra-
here, ac reſiduú retinere nõ pro-
hibetur. Nec amplius emptor,
quam quod ratione o* ſecudûm
propriis finibus eius mu-
venditionis fidé ad ſe peruenit,
vindicare poteſt prœtextu ter-
minorum temporis antecedentis
venditionẽ. Dat. Id. Decembr.
Nicomedie AA. Coss.
Varietate ſucçeſſorum, & con-
ſenſu dominorum poſſunt agrorum
termini mutari. BAR. BALD. &
PAVE CA.
11. Iidem AA. & CC. Tatiane.
Vcceſſionum varietas,
& vicinorum noui conſen-
ſus, additis, vel detractis agris
alterutro, determinationis ve-
746
& facit ad hanc poſitio-
nem ff eod. l.eos.
n Regionem. pone.
Habeo fnndum termi-
natum in duas partes:
muto terminos, & alte-
ram partem vendo, pu-
ta minorem. emptor
credens primos termi-
nos non poſſe mutari.
ingreditur vſque ad pri-
mos terminos in poſſeſ-
ſionem: cogetur quidem
hoc iudicio ſtare illis
finibus, qui fuerunt ſibi
demonſtrati in vendi-
tione. nam porui agrum
meum terminare, prout
volui, vt hic, & jl proxi.
& ffeod. l. in finalibus. &
leos. & de leg. jl quod in
rerum natura.S. ſi quis &
de leg.ijl. Gaius. in fin.
0 JRatione. id eſt, ra-
tionabiliter. 2. Vel die,
ratione conuentionis:vt
ſubiicit.
Veceſſionum.J C a¬
SVS. Cûm habe-
remus agros confines
antiquis terminis di-
ſtinctos, placuit alios
ponere, & à veteribus
recedere: ſi forte poſteà
his mutatis moueatur
queſtio, iudex nouos
fines ſequetur:cum aliàs
termini ſucceſſionum
varietate, & nouo con-
ſenſu mutari poſſint.
VIVIAN.
a Hac lex ſumpta eſt
ab Imperatoribus, ex
reſcripto Papiniani:qua
re recte coniungentur.
Reſcriptum eſt in l xjff-
fin. regund, refertur hæc
lex vlt. à Frontino, & l.
v. vj. hoc tit. Vide ſeri-
pta ad l. j. j. de accuſa.
CVIAC.
py Varietas. ſcilicet quia
vni ſuccedunt duohere-
des, qui terminant in-
ter ſe aliter, quam ter-
minatum habuit teſta-
n eſt, parti-
bus agrorum.
r JAlterutro. hodie di-
cimus, alterutri: ſieut
olim alio, hodie alij.
ſMonumenta.id ’ eſt,
terminos à moneo, quia
monent, & docent quo-
uſque protendantur fi-
nes. 2. Vel per ſimilitu-
dinem: quia ſieur ſe-
ulchrum eſt memoria
omioum, ſe per ter-
minos finium memoria
retinetur.3. Vel appellat
monumenta inſtrumẽ-
ta, qu continent alios
fines, qui modô immu-
tantur.
Statur ergo antiquis
terminis, niſi noui pro-
bentur: vt hie, & S. l.
proxi, & ff eod. l. eos. &
l. in finalibus. & ff. de a¬
qua plu. arcendl. quod
principis.
8 Sape permutant.
Itaque hoc caſu
teris monumentas ſœpe permutant . Dat. IX. Ra-
lend, Ianuar. Niçomediæ AA. Coss.
Aa 3
In
a Conferre. niſi pater
expreſsé dixiſſet:vt j. de
colldj. Sed hodie haœc, &
illa corriguntur per au-
thenticam ibi poſitam,
ax teſtamento.
Peruenerunt. cum
alius dedit.
cCõputandas. aliàs eſt
in textu, cõputanda ſunt.
d( Conſequuti. nõ plus,
minus autem ſie, ſi ea-
rum dos, vel donatio
fuerat minor:arg. j. ead.
l.in fin.
e Scripti. ſcilicet cum
filia, cuius dos reuerſa
eſt ad patrem: & ſine
aliis fratribus, quorum
conſtat matrimonium.
Omnimodo & idem dic de filio.
Prcepuu ha f Omnimoo. a etiam
ere, quid. ſi in fratres nihil tale
collatum ſit. & in hoc
differt hic caſus à ſupe-
riore, ſecundûm quoſ-
dam: quod non placet:
vt j. proxi. Sddie, omni-
t Sic in meis: modo, ſcilicet etiam ſi ex-
alij notant in tranci nihil habeant vl-
ſuis leg. edixe- tra virilem. & hic para-
rit. graphus vſque in finem
non corrigitur per au-
thenticam dictam, ex
teſtamento.
Quid autem ſi hac
filia, & fratres extranei
ſint inſtituti? Reſpond.
idem eſſe ac ſi filiam, &
filios ſine extraneis in-
ſtituiſſet. AcCVRS.
g JIn fratres non inſti-
tutos. idem ſi inſtituti.
h Excepto. id eſt, pre-
cipuo adiudicato huic
fili, cuius dos eſt re-
uerſa: ſiue dicas inter
ipſam & fratres, quo-
rum matrimonia dura-
bant. ACCVRS.
iInſtitutionum. inter
ipſam & extraneum he-
redem.
R Proculdubio. nunc
dicit econtrà.
lJ In fratres. qui non
ſunt heredes. idem & ſi
eſſent. ACCVRS.
m Collata. quando re-
diit. ACCVRS.
ex patre.
* fata.
FINIVM RE-
gundorum
Sicut ſuperiores actio-
nes diuidunt, ſic & hac
dirimit finium quaſtio-
nem, vbi eſt quadã quaſi
communio: & ide merit
bic ponitur.
Egionem. J CAsvS
Vide Baldum iſtius legis poni-
in e cum cauſa. tur in gloſſ.j. ſed clarius
de probationibus. die, quod b quidam
vli tractat, qué fundum habebat, cu-
donodunr ius partes per nomina
teat in materia erant diſtincta, & vna
confinium. vocabatur Titiana, alia
Mutiana. dominus quo-
ue aliam volens am-
ſinium regun¬ pliare, aliam diſtrahere:
dorum vide in mutauit metam alte-
e. ex literisextr. rius, quam poſteà vẽdi-
de probat. & ibi dit, emptor vero aliam
ſeribentes petebat, licét venditio
* iraditione. le interueniſſet poſt mu-
gendun putat atonem finium. Dici-
doctiſſimus tatronem nnium. Dici-
Cuiacius tur, quod non poteſt.
Codex.
t Niciphoro.
J De materia
conferre : tunc filius, vel filia
eaſdem res, que ad patrem re-
uerſ ſunt, vel peruenerunt,
habeant præcipuas, ad ſimile ta-
men lucrum computandasS: vt
in præſenti caſu tantum habeat
ipſe, vel ipſa, quantum eius fra-
tres à patre ſunt conſequuti d,
ſecundumeos modos, quos ſu-
prà diximus, & quos conferre
propter teſtamentum non coar-
tantur. Sin autem nihil tale pe-
nitus in fratres eorum à patre
collatum eſt: neque ipſos ſibi
prœcipuè hanc partem vindica-
re, ſed quaſi paternæ facta * ſub-
ſtantiæ ſit, inter omnes ſecun-
dûm inſtitutionis tenorem diui-
di. & hec quidem, ſi inter fratres
patris elogium compoſitum ſit.
Sin autem extranei ſint ſcripti
heredes, & nihil in teſtamento
ſuo, neque in hac parte teſtator
dixerit f: tunc omnimodôf
præcipuum habeat filius, vel
Finium regundorum. Titxxxix.
filia, quod ad patrem reuertitur,
vel peruenit. Si tamen minus in
fratres s collatum eſt, amplius
autem ex huiuſmodi cauſa ad
patrem peruenit:illo, quod ad
ſimilem quantitatem concurrit,
exceptoP, cætera quaſi paternæ
ſubſtantiæ facta, ſecundûm mo-
dum inſtitutionumi diuidan-
tur. Illo proculdubiô l obſer-
uando, quod ſi minus ſit id,
quod pater ex huiſmodi cauſa
habuit, ea quãtitate, que in fra-
tres! collata eſt: tota huiuſ-
modi portio ad cas perſonas
perueniat, quari occaſione res
ad patrem reuertitur. Ea igitur,
qu in paterna perſona dixi-
mus, obtinere volumus etiã in
auo, & proauo paterno, vel
materno: & in matre, & in auia,
& proauia paterna, vel mater-
na. Dat. XI. Ralend. Aug. Con-
ſtantinopoli, Lampadio, & Ore-
ſte VV.CC. Coss.
FINIVM RE
TITVLVS
GVNDORVM.
XXXIX.
Nter iudicia diuiſionis pono etiam actionẽ de finibus, qui forte confuſi, vel obſcu-
rati, vel occupati ſunt, dirigendis, dirimendis, diſterminandis inter adfines, quam
veteres Galli interpretãtur, Plet de bonnes, actionem arbitrari, vt rei vindicatio-
nem, nõ bona fidei: & dicere poſſim, de finibus erciſcundis, vt Apuleius in Metamor-
phoſi, via erciſcunda. Nec ambigitur, quin ſit miſta actio in rem, & in perſonam. Eſt
igitur quadriga miſtarum actionum hac, Petitio hereditatis, Familiæ erciſcundæ,
Communi diuidundo, Finium regundorum: quas tamen omnes exiſtimandum eſt
plerumque magis eſſe inrem, quam in perſonaml. ſi quis cumaff. comm. diuidl.
furioſus ff.de obl. & act.id eſt, principaliter eſſe in rem: nec enim ſunt ex contra-
ctu: & hereditatem potiſſimum vindicant: vel id, quod cuique competit in here-
ditate, aut re communi:vel etiam fines. vt Nouell. 69. Sed & rationem admittit
actio finium regundorum eius, quod adfinem adfini dare facere oportet: S. ſi finium.
Inſtit. de ofmie iudi ſt ſn reg qua detio perſonales
etiam e actiones ſunt:ide neque vſucapio eis obſtat, neque praſcriptio longi tempo-
ris, id eſt, decẽ, aut viginti annorü: qua tam alio reſpectu, quà reales magis ſunt, vi-
deretur obiicienda: ſed placuit exigi triginta annorum ſpatium Quia igitur actio fi-
nium regundorum datur, ſi lis conſiſtat intra pedes quinque: (hic enim eſt finis fini-
um)actio in rem ſi amplioris terra controuerſia ſit, hac perimitur praſcriptione lon-
gi temporis: illa non item. & quod ait lex penultima huius tituli, quinque pedum
praſcriptionem eſſe ſummotam, hoc eſt, de quinque pedum controuerſia, arbitros tres
ex duodecim: (ſicut in vindicationibus ex lege ſi vindiciam falſam tulit) vel arbi-
tros ſingulos ex lege Manilia iudicare, non obſeruata praſcriptione longi temporis.l.
vlt. Cod. Theodo.eod. & vt additur in eodem Codice, hac ſola praſcriptione acto-
rẽ repelli, ſi veteribus finem ci ſignis limes incluſus congruũ erudita arte praſtiterit,
in concilio Spalenſi 2. Si veteribus ſignis limes prafixus monſtrauerit reotus eſſe re-
tentionis. Et ſignis, vt Poëta ait, ſignare campum. Et Arcadius Auguſtus apud
Gromaticos, Cum ſignis, & ſigillis terminos conſtituimus. Ex lege 12. & lege
Manilia non erat vſucapio intra quinque pedes: quoniam hanc latitudinem iter ad
culturas acdontium oceupat, vel eiremaſua artri u Agenus Vrbieus ait&
iter quidem ad eundum, ambulandum, d eſt, ſeruitus itineris cum pradio vſucapi
poteſt, iter ad culturas, vel, vtoquitur Varro, iter limitare vſucapi non poteſt, ſed
neque longo tempore adquiri: l. penult. & vlt. CVIAC.
Non inſpiciuntur fines antiqui,
ſed fines in venditione deſignati:
quia licitum eſt mutare torminos
in propriis agris. BALD. Vel ſic:
Dominus certã partẽ fundi von-
dens, poteſt terminos ſecũdum con-
uentionẽ vẽditionis apponere, vltra
quos non licet emptoriagere.SAL.
1. Impp. DIOCLET. & MAXIMIAN.
AA. & CC. Nicephoro*.
M Egionem nr certa fundi,
R
N
tatis, dominus eius diſtra-
here, ac reſiduú retinere nõ pro-
hibetur. Nec amplius emptor,
quam quod ratione o* ſecudûm
propriis finibus eius mu-
venditionis fidé ad ſe peruenit,
vindicare poteſt prœtextu ter-
minorum temporis antecedentis
venditionẽ. Dat. Id. Decembr.
Nicomedie AA. Coss.
Varietate ſucçeſſorum, & con-
ſenſu dominorum poſſunt agrorum
termini mutari. BAR. BALD. &
PAVE CA.
11. Iidem AA. & CC. Tatiane.
Vcceſſionum varietas,
& vicinorum noui conſen-
ſus, additis, vel detractis agris
alterutro, determinationis ve-
746
& facit ad hanc poſitio-
nem ff eod. l.eos.
n Regionem. pone.
Habeo fnndum termi-
natum in duas partes:
muto terminos, & alte-
ram partem vendo, pu-
ta minorem. emptor
credens primos termi-
nos non poſſe mutari.
ingreditur vſque ad pri-
mos terminos in poſſeſ-
ſionem: cogetur quidem
hoc iudicio ſtare illis
finibus, qui fuerunt ſibi
demonſtrati in vendi-
tione. nam porui agrum
meum terminare, prout
volui, vt hic, & jl proxi.
& ffeod. l. in finalibus. &
leos. & de leg. jl quod in
rerum natura.S. ſi quis &
de leg.ijl. Gaius. in fin.
0 JRatione. id eſt, ra-
tionabiliter. 2. Vel die,
ratione conuentionis:vt
ſubiicit.
Veceſſionum.J C a¬
SVS. Cûm habe-
remus agros confines
antiquis terminis di-
ſtinctos, placuit alios
ponere, & à veteribus
recedere: ſi forte poſteà
his mutatis moueatur
queſtio, iudex nouos
fines ſequetur:cum aliàs
termini ſucceſſionum
varietate, & nouo con-
ſenſu mutari poſſint.
VIVIAN.
a Hac lex ſumpta eſt
ab Imperatoribus, ex
reſcripto Papiniani:qua
re recte coniungentur.
Reſcriptum eſt in l xjff-
fin. regund, refertur hæc
lex vlt. à Frontino, & l.
v. vj. hoc tit. Vide ſeri-
pta ad l. j. j. de accuſa.
CVIAC.
py Varietas. ſcilicet quia
vni ſuccedunt duohere-
des, qui terminant in-
ter ſe aliter, quam ter-
minatum habuit teſta-
n eſt, parti-
bus agrorum.
r JAlterutro. hodie di-
cimus, alterutri: ſieut
olim alio, hodie alij.
ſMonumenta.id ’ eſt,
terminos à moneo, quia
monent, & docent quo-
uſque protendantur fi-
nes. 2. Vel per ſimilitu-
dinem: quia ſieur ſe-
ulchrum eſt memoria
omioum, ſe per ter-
minos finium memoria
retinetur.3. Vel appellat
monumenta inſtrumẽ-
ta, qu continent alios
fines, qui modô immu-
tantur.
Statur ergo antiquis
terminis, niſi noui pro-
bentur: vt hie, & S. l.
proxi, & ff eod. l. eos. &
l. in finalibus. & ff. de a¬
qua plu. arcendl. quod
principis.
8 Sape permutant.
Itaque hoc caſu
teris monumentas ſœpe permutant . Dat. IX. Ra-
lend, Ianuar. Niçomediæ AA. Coss.
Aa 3
In