DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0432
759
quibus huiuſmodi equis ligneis luſum fuerir, publi-
centur, & ſoluta huius ludi occaſione, repetantur: vel
ſi repetere nolent qui perdiderunt, repetitio fier per
præfectum & præſides prouinciarum, & applicabitur
r .
huiuſmodi pecunia publicis operibus. prohibeãt etiam
cærera qua in huiuſmodi ludis fiunt illicita, vt bla-
ſphemias, & ſi qua talia. Balſamon notat de equi li-
gnei ſignificatione incidiſſe apud Imperatorem gra-
uem quondam diſpurationem, quibuſdam aſſerenti-
bus illum ludum ſignificari, quo pueri extra circum
aurigando pro equis vtuntur hominibus. Aliis verd
contrà contendentibus, ligneam eſſe fabricam per
ſcalas ligneas exaltatam, habentem in medio diuerſa
foramina nam qui hoc genere ludebant, quatuor glo-
bulos diuerſorum colorum ſuperiiciebant ex ſuperio-
ri parte: & qui primus globulorum per foramina ex
vltimo foramine egrediebatur, hic victoriam dabat ei
qui proiecerat.
Nunc veterem harum legum tranſlationem à nobis, quoad
fieri potuit, ex libris manuſcriptis emendatam
ſubiiciemus. CONT.
I11. Imp. IVSTINIANVS A. Ioanni P.P.
Learum vſus antiqua res eſt, & extra operas pu-
Alaroras eooceeas verim pro rempore abit
in lacrymas, multa millia extranearum nationum ſu-
ſcipiens. Quidam enim(nec ludentes, nec ludum
ſcientes, ſed numeratione tantum proprias ſubſtantias
perdiderunt die noctûque ludendo, argento, appara-
tu lapidum, & auro. Conſequenter autem ex hac in-
ordinatione blaſphemare (Deum conantur, & inſtru-
menta conficiunt. Commodis igitur ſubiectorum pro-
ſpicientes, hac generali lege decernimus, vt nulli liceat
in publicis vel priuatis domibus vel locis ludere, ne-
que in genere, neque in ſpecie; & ſi contra factum
fuerit nula ſe quatue conemnaio, ſed ſolutun red-
datur, & competentibus actionibus repetatur ab his
qui dederint, vel eorum heredibus aut his negligenti-
bus à patre aur defenſoribus illius ciuitatis: vel reci-
piat fiſcus non obſtante niſi quinquaginta annorum
præſcriptione. Epiſcopis verô locorum hoc proui-
dentibus, & praſidum auxilio vtentibus. Deinceps
verô ordine quinque ludos, Monobolon, Contomo-
nobolon, Quintanum contaçem ſine fibula, & peri-
chyten, & hippicen, quibus ſine doloatque callidis ma-
chinationbus ludere permitinus, ſet nec permiti.
mus etiam in his ludere vltra vnum ſolidum, ſi mul-
tum diues ſitt vt ſi quem vinci contigerit caſum gra-
uem non ſuſtineat. Non enim ſolûm bella bené or-
dinamus, ſed & res ſſacras) ludicras. Sed iſtam inter-
minantes pnam tranſgreſſoribus, poteſtatem dando
tant quiſcopis hoc inquirendi, & praſidum auxilio ſedan-
dam hie di di *. Prohibemus etiam ne ſint equi ſſeu equeſtres)
ti gui deoere lignei & vt ſi quis ex hac occaſione vincatur, hoc ipſe
dam. recuperet domibus eorum publicatis vbi hæc repe-
riuntur. Si autem noluerit recipere is qui dedit, pro-
curator noſter hoc inquirat, & in opus publicum con-
uertat. Similiter & iudices prohibeant, vt à blaſphe-
miis & periuriis, qu ipſorum inhibitionibus debent
comprimi, omnes homines penitus conquieſcant.
DE RELIGIOSIS ET SVMPTI-
BVS PVNERV M,E T
ale luſu, & aleatoribus.
TITVLVS XLIV.
Oſſit hic titulus referri ad vindicationes, de quibus agitur in hoc
libro, vt in eas intelligamus non cadere res religioſas. Pro certo
conſtabat ſacras aut ſanctas vindicare non poſſe quaſi noſtras. Non
poſſunt etiam iure dominij quaſi noſtra vindicari res aut loca reli-
gioſa, veluti monumenta aut ſepulchra in que mortuus illatus eſt.
lL.hos tit. aut ambitus horum, vel qui his lapides adharent, non
in anteriore conſtitutione permiſimus. Loca verô in
Codicis Liber tertius.
vſucapi, non permutari, non pignorari,
non venas ſpecialiter, nec niſi modica ſint
loca venditioni pradi accedunt.5. 5de
ſep. viol. l.in modicis.ff de cont, empt.
nec enim mauſoleo accedunt. De ſum-
ptibus funerum qui eos fecit, ſi alia ei
actio non ſit, & ſi ad eum non rediit res
defuncti, datur ei actio funeraria ſimilis
actioni negotiorum geſtorum aduersus
heredem, aut bonorum poſſeſſorem, aut
patrem ad quem pramortua filia dos re-
diit, & datur ante priuilegia, l, penult.
ff. eodem. & agitur etiam extra ordi-
nem porum nomine, qua quis pio functus
officio conſumpſit in morbum defuncti.
l’3hoc tit. CVIAC.
Corpus humanum ſepultum in
vno loco, poteſt in alium locum
transferri ſubſiſtente iuſta cauſa,
& interueniente ſuperioris aucto-
ritate. Paul de Caſtr.
1. Imp. ANTONINVS A.
Doritæ.
Ivi fluminis reliquie
l filij tui contingutur,
vel alia iuſta & ne-
ceſſaria cauſa inter-
uenit: exiſtimatione rectoris
prouincie? transferre eas in a¬
lium locum poteris. PP. VIII.
Ral. Nouembr. Antonino AIV.
& Balbino Coss.
Locus in quo ſepolitur corpus
humanum de voluntate domini ef-
ficitur religioſus: & ſic deſinit eſſe
in commercio, vt non poſſit vendi,
nec obligari, quia in nullius bonis
eſt: ſecus ſi cõtradicente domino, vel
etiam ignorante. Paul. de Caſt.
I1. Idem A. Hilariano .
Nuito vel ignorante te ab
alio illatum corpus in puram
poſſeſſionem tuam, vel lapidem,
locum religioſum facere non
poteſt b. Sin autem voluntate
tua mortuum aliquis in locum
tuum intulerit: religioſus iſte
efficitur. Quo facto monumen-
tume neque venire, neque
obligari a à quoquam prohi-
bente iuris religione poſſed,
in dubium non venit. PP. Ral.
Maij, Aquilino II. & Anulino
Coss.
Legatarius non tantum lega-
tum, ſed etiam id quod expen-
dit in infirmitate & funere teſta-
toris, poteſt repetere. SALY C.
us ſepulturam. Paul. de Caſt.
L
III. Imp. ALEXANDE
Coss.
ſepulchrum, impropri
Vel ſic: Legatarius non prohibetur vna
etiam impenſas quas fecit in perſonam defuncti, vel in
760
DE RELIGILO-
ſis, & ſumptibus
funerum.
De rebus corporalibns
qua vindicantur, & di-
uiduntur, quia in bont
ſunt, dixit: nunc de his
qua in bonis non ſunt, &
ſie nec vindicantur, ſed
nec diuiduntur, ſed alie
iure defenduntur, vt pet
actionem in factum, &
interdicti de mortuo in-
ferndo, & ſic ponit de re-
ligioſis. Sed quia in mo-
numentis faciẽdis, & ca-
daueribus inferendis fiüe
ſumptus: ideo de his di-
cit. Et quia extrema lu-
ctus gaudia occupãt quã-
doque, ſicut econtrà: ideo
ſubiicit de aleæ luſu, &c.
de quo nihil dicit hic ti-
tulus. Et eſt ſic infrà tit.
1. nam ibi nihil dicit de
rebus creditis. quidam ta-
men habent vnam legem
Gracam pro vltima hu-
ius tituli, qua tractat de
iſta materia.
a I vi. I Rectoris
’e prouinci. Si ve-
rô non eſſer iuſta cau-
ſa, exigeretur Auguſtus:
vt jool fin. Item hoc ſi
erat datus perpetuæ ſe-
pulturæ, aliàs contrà.
infr.eodl ſi necdum, & eis
tranſlatis deſinit prior
locus eſſe religioſus: vt
ffeol.cum in diuerſis.
bJNuito. Non poteſt.
vt Inſti.de rerum di-
ui, S. religioſum AcvRS.
c Monumẽtum id eſta,
enim accipitur: vt infià
eo. l. ſi ſepulohrum. nam
in monumento eſſet
ſecus, cum res eſſet pro-
fana:vt j. eol. locum.
æ 5 Neque obligari. In
eandem ſententiam ab
codem Antonino Ca-
racalla ante reſcriptum
erat l.3. j. qua res pigne
oblig poſſunt. CVIAC.
d Poſſe, inferendi ius
tamen legatur:vt j. de
lega. l monumenta.
e Egatum. hoc a¬
ctione ex teſta-
mento.
f In funus, hoc venit
in funeraria actione.
gJVel morbum. hoc a¬
ctione neg. geſt vtffeo.
Iimpenſa & lin ume
S. de poti, heredi. liii &
de neg geſt.ll quod in vxo-
rem.
t
cum legato petere
R A. Rimo.
Egatum à defuncto tibi relictum, & quod in
funus f vel morbum s eius erogaſſe te boni
viri arbitratu probaueris, præſes prouinciæ ſolui ti-
bi iubebit. PP. V. Non. Iul. Maximo II. & Æliane
Locus religioſus vindicari non poteſt, quia nullus eſt do-
minus eius, & vindicatio non cõpetit niſi domino hoc dicit
primo. Itẽ in ſepulchro familiari quod quis fecit ſibi & fu-
milia
l al. Donne,
a Monumentſ
impropriè pre
lepu chro.
t Hilr.
quibus huiuſmodi equis ligneis luſum fuerir, publi-
centur, & ſoluta huius ludi occaſione, repetantur: vel
ſi repetere nolent qui perdiderunt, repetitio fier per
præfectum & præſides prouinciarum, & applicabitur
r .
huiuſmodi pecunia publicis operibus. prohibeãt etiam
cærera qua in huiuſmodi ludis fiunt illicita, vt bla-
ſphemias, & ſi qua talia. Balſamon notat de equi li-
gnei ſignificatione incidiſſe apud Imperatorem gra-
uem quondam diſpurationem, quibuſdam aſſerenti-
bus illum ludum ſignificari, quo pueri extra circum
aurigando pro equis vtuntur hominibus. Aliis verd
contrà contendentibus, ligneam eſſe fabricam per
ſcalas ligneas exaltatam, habentem in medio diuerſa
foramina nam qui hoc genere ludebant, quatuor glo-
bulos diuerſorum colorum ſuperiiciebant ex ſuperio-
ri parte: & qui primus globulorum per foramina ex
vltimo foramine egrediebatur, hic victoriam dabat ei
qui proiecerat.
Nunc veterem harum legum tranſlationem à nobis, quoad
fieri potuit, ex libris manuſcriptis emendatam
ſubiiciemus. CONT.
I11. Imp. IVSTINIANVS A. Ioanni P.P.
Learum vſus antiqua res eſt, & extra operas pu-
Alaroras eooceeas verim pro rempore abit
in lacrymas, multa millia extranearum nationum ſu-
ſcipiens. Quidam enim(nec ludentes, nec ludum
ſcientes, ſed numeratione tantum proprias ſubſtantias
perdiderunt die noctûque ludendo, argento, appara-
tu lapidum, & auro. Conſequenter autem ex hac in-
ordinatione blaſphemare (Deum conantur, & inſtru-
menta conficiunt. Commodis igitur ſubiectorum pro-
ſpicientes, hac generali lege decernimus, vt nulli liceat
in publicis vel priuatis domibus vel locis ludere, ne-
que in genere, neque in ſpecie; & ſi contra factum
fuerit nula ſe quatue conemnaio, ſed ſolutun red-
datur, & competentibus actionibus repetatur ab his
qui dederint, vel eorum heredibus aut his negligenti-
bus à patre aur defenſoribus illius ciuitatis: vel reci-
piat fiſcus non obſtante niſi quinquaginta annorum
præſcriptione. Epiſcopis verô locorum hoc proui-
dentibus, & praſidum auxilio vtentibus. Deinceps
verô ordine quinque ludos, Monobolon, Contomo-
nobolon, Quintanum contaçem ſine fibula, & peri-
chyten, & hippicen, quibus ſine doloatque callidis ma-
chinationbus ludere permitinus, ſet nec permiti.
mus etiam in his ludere vltra vnum ſolidum, ſi mul-
tum diues ſitt vt ſi quem vinci contigerit caſum gra-
uem non ſuſtineat. Non enim ſolûm bella bené or-
dinamus, ſed & res ſſacras) ludicras. Sed iſtam inter-
minantes pnam tranſgreſſoribus, poteſtatem dando
tant quiſcopis hoc inquirendi, & praſidum auxilio ſedan-
dam hie di di *. Prohibemus etiam ne ſint equi ſſeu equeſtres)
ti gui deoere lignei & vt ſi quis ex hac occaſione vincatur, hoc ipſe
dam. recuperet domibus eorum publicatis vbi hæc repe-
riuntur. Si autem noluerit recipere is qui dedit, pro-
curator noſter hoc inquirat, & in opus publicum con-
uertat. Similiter & iudices prohibeant, vt à blaſphe-
miis & periuriis, qu ipſorum inhibitionibus debent
comprimi, omnes homines penitus conquieſcant.
DE RELIGIOSIS ET SVMPTI-
BVS PVNERV M,E T
ale luſu, & aleatoribus.
TITVLVS XLIV.
Oſſit hic titulus referri ad vindicationes, de quibus agitur in hoc
libro, vt in eas intelligamus non cadere res religioſas. Pro certo
conſtabat ſacras aut ſanctas vindicare non poſſe quaſi noſtras. Non
poſſunt etiam iure dominij quaſi noſtra vindicari res aut loca reli-
gioſa, veluti monumenta aut ſepulchra in que mortuus illatus eſt.
lL.hos tit. aut ambitus horum, vel qui his lapides adharent, non
in anteriore conſtitutione permiſimus. Loca verô in
Codicis Liber tertius.
vſucapi, non permutari, non pignorari,
non venas ſpecialiter, nec niſi modica ſint
loca venditioni pradi accedunt.5. 5de
ſep. viol. l.in modicis.ff de cont, empt.
nec enim mauſoleo accedunt. De ſum-
ptibus funerum qui eos fecit, ſi alia ei
actio non ſit, & ſi ad eum non rediit res
defuncti, datur ei actio funeraria ſimilis
actioni negotiorum geſtorum aduersus
heredem, aut bonorum poſſeſſorem, aut
patrem ad quem pramortua filia dos re-
diit, & datur ante priuilegia, l, penult.
ff. eodem. & agitur etiam extra ordi-
nem porum nomine, qua quis pio functus
officio conſumpſit in morbum defuncti.
l’3hoc tit. CVIAC.
Corpus humanum ſepultum in
vno loco, poteſt in alium locum
transferri ſubſiſtente iuſta cauſa,
& interueniente ſuperioris aucto-
ritate. Paul de Caſtr.
1. Imp. ANTONINVS A.
Doritæ.
Ivi fluminis reliquie
l filij tui contingutur,
vel alia iuſta & ne-
ceſſaria cauſa inter-
uenit: exiſtimatione rectoris
prouincie? transferre eas in a¬
lium locum poteris. PP. VIII.
Ral. Nouembr. Antonino AIV.
& Balbino Coss.
Locus in quo ſepolitur corpus
humanum de voluntate domini ef-
ficitur religioſus: & ſic deſinit eſſe
in commercio, vt non poſſit vendi,
nec obligari, quia in nullius bonis
eſt: ſecus ſi cõtradicente domino, vel
etiam ignorante. Paul. de Caſt.
I1. Idem A. Hilariano .
Nuito vel ignorante te ab
alio illatum corpus in puram
poſſeſſionem tuam, vel lapidem,
locum religioſum facere non
poteſt b. Sin autem voluntate
tua mortuum aliquis in locum
tuum intulerit: religioſus iſte
efficitur. Quo facto monumen-
tume neque venire, neque
obligari a à quoquam prohi-
bente iuris religione poſſed,
in dubium non venit. PP. Ral.
Maij, Aquilino II. & Anulino
Coss.
Legatarius non tantum lega-
tum, ſed etiam id quod expen-
dit in infirmitate & funere teſta-
toris, poteſt repetere. SALY C.
us ſepulturam. Paul. de Caſt.
L
III. Imp. ALEXANDE
Coss.
ſepulchrum, impropri
Vel ſic: Legatarius non prohibetur vna
etiam impenſas quas fecit in perſonam defuncti, vel in
760
DE RELIGILO-
ſis, & ſumptibus
funerum.
De rebus corporalibns
qua vindicantur, & di-
uiduntur, quia in bont
ſunt, dixit: nunc de his
qua in bonis non ſunt, &
ſie nec vindicantur, ſed
nec diuiduntur, ſed alie
iure defenduntur, vt pet
actionem in factum, &
interdicti de mortuo in-
ferndo, & ſic ponit de re-
ligioſis. Sed quia in mo-
numentis faciẽdis, & ca-
daueribus inferendis fiüe
ſumptus: ideo de his di-
cit. Et quia extrema lu-
ctus gaudia occupãt quã-
doque, ſicut econtrà: ideo
ſubiicit de aleæ luſu, &c.
de quo nihil dicit hic ti-
tulus. Et eſt ſic infrà tit.
1. nam ibi nihil dicit de
rebus creditis. quidam ta-
men habent vnam legem
Gracam pro vltima hu-
ius tituli, qua tractat de
iſta materia.
a I vi. I Rectoris
’e prouinci. Si ve-
rô non eſſer iuſta cau-
ſa, exigeretur Auguſtus:
vt jool fin. Item hoc ſi
erat datus perpetuæ ſe-
pulturæ, aliàs contrà.
infr.eodl ſi necdum, & eis
tranſlatis deſinit prior
locus eſſe religioſus: vt
ffeol.cum in diuerſis.
bJNuito. Non poteſt.
vt Inſti.de rerum di-
ui, S. religioſum AcvRS.
c Monumẽtum id eſta,
enim accipitur: vt infià
eo. l. ſi ſepulohrum. nam
in monumento eſſet
ſecus, cum res eſſet pro-
fana:vt j. eol. locum.
æ 5 Neque obligari. In
eandem ſententiam ab
codem Antonino Ca-
racalla ante reſcriptum
erat l.3. j. qua res pigne
oblig poſſunt. CVIAC.
d Poſſe, inferendi ius
tamen legatur:vt j. de
lega. l monumenta.
e Egatum. hoc a¬
ctione ex teſta-
mento.
f In funus, hoc venit
in funeraria actione.
gJVel morbum. hoc a¬
ctione neg. geſt vtffeo.
Iimpenſa & lin ume
S. de poti, heredi. liii &
de neg geſt.ll quod in vxo-
rem.
t
cum legato petere
R A. Rimo.
Egatum à defuncto tibi relictum, & quod in
funus f vel morbum s eius erogaſſe te boni
viri arbitratu probaueris, præſes prouinciæ ſolui ti-
bi iubebit. PP. V. Non. Iul. Maximo II. & Æliane
Locus religioſus vindicari non poteſt, quia nullus eſt do-
minus eius, & vindicatio non cõpetit niſi domino hoc dicit
primo. Itẽ in ſepulchro familiari quod quis fecit ſibi & fu-
milia
l al. Donne,
a Monumentſ
impropriè pre
lepu chro.
t Hilr.