DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0441
777
Vm quis.J CASV
aIuramentum ab herede petij:
iudiciale pra- apparente
textu teſtamẽ- ritur, an relti-
ti retractatur hil mihi fuiſſe relictum?
vt bie Ade, Reſpond. quod ſie. &
qua ſenth in hoc in prima. Si ver
S. penuttl aliquid fuerit mihi re-
verbis, teſtam aliquid tuert
queadn te¬ lictum, ſed erat quaeſtio
lam aperiantur inter me, & heredes: an
Adde oom detrahere poſſent Fal-
ſgg97 cidiam, & delato mihi
iuramento iuraui Fal-
cidie locum non eſſe. ſi
poſteà autem iuramen-
tum retractando poſſet
heres Falcidiam detra-
here, quæritur? Dicitur,
quod ſic: vt non ex per-
iurio meo lucrum con-
ſequar, & hoc in ſecúda.
Cum quis. Vide ſcrip-
ta ad l.j. S eod. & notata
ad l. vj. ff de tranſact.
CVIAC..1.
a Exigeret. in iudicio.
bPro eo. ſcilicet le-
gato.
c qManifestum eſſet.
non per teſtes, ſed per
ſcripturam teſtamenti,
ſecundûm P. vel dic
etiam per teſtes.
d5 Accepiſſet. hoc pri-
mum ſoluit infrà, nobis
itaque, &c. aliam quæ-
ſtionem ſoluit ibi, ſed
& ſi verum, &c.
e Legatum. J Contrà
ſde dolo l quid ſi defe,
b Traſactio de rente. Solu, tranſactio b
rebus teſta¬ non valet in rebus teſta-
ne cpte menti, antequam ape-
enſis nõ va-
let ante tabu riatur: vt ffde tranſact.
las teſtamenti lde his controuerſiis, & ſic
apertas. fuit hic.
B J Nullüque. Hæc cauſa
latiſſime patet, eamque
ſi ſequamur, nulla erit
cauſa, quam non poſſu-
mus retractare. Itaque
vera ratio hc eſt, hic
non videtur delatum iu-
ſiurandum tranſigendi
animo, ſed coactè, non
extento teſtamento:
ideôque emergente te-
ſtamento, omnia de in-
tegro reſolui oportet.
Cvrac.
f Lucrum. imô vide-
tur ſtari delationi: vt
ff de dolo. l quod ſi defe-
rente. & l ſeq. vel ſi iu-
ratum eſt ſine delatio-
ne tune detur de dolo:vt
in eod. tit. l. ſi legatarius.
quæ ſunt contrà. non
condictio indebiti, de
qua hic dicit. Solu. Hæc
corrigit illas, quoad
hunc caſum. & erit ra-
c Iuramentum tio, quia ſacramentum
obtinet vim obtinet vim tranſactio-
tranſactionis. nis: vt ffeodlj & ij. ſed
d Tranſactio rranſactio d non poteſt
non poueſt fier feri niſi cognitis verbi
ri, niſi cogni¬ hert nil cognitis verbis
tis verbis te¬ teſtamenti. ergo nec iu-
namnd. ramentun deferi: veſ-
de tranſat. l. de his. &
quemadmo. teſtam. aper.
l.j. Vel ibi erant cognita
verba teſtamenti ahic non.
Item nota hîc ſpeciale, e vt retractetur iuramentum: vt ff.
e Iuramentum
regulariter nõ
eod l. admonendi.
re tractatur. Aamonen.
Codex.
5. Teſtamentum feciſti, heredem inſti-
tuiſti: ex codem teſtamento fundum mihi quaſi relictum
heres negauit fuiſſe mihi aliquid relictum non
a teſtamento, detulit mihi heres iuramentum:que
ſtituere debeam quod accepi cum appareat poſt ni-
ſic: Heredes tenentur ad onera
S Detentionem introduci. Et ſic dabitur condictio incerti, ta-
men ratione poſſeſſionis.
Si certum petatur. Tit ij
commiſſum derelictum eſſe, &
ex huiuſmodi teſtamento id,
quod petebat f, conſequutus
eſſet, poſtea autem manifeſtum
eſſet cfactum, nihil ei penitus
fuiſſe derelictum; apud anti-
quos quœrebatur, vtrum iuri-
iurando ſtandum eſſet, an reſti-
tuere deberet quod * accepiſ-
ſetd: vel ſi re vera ei dere-
lictum fuiſſet legatume, vel
fideicommiſſum, an daremus
licentiam heredi Falcidiam, ſi
competat, ex hoc retinere? No-
bis itaque melius viſum eſt, re-
peti ab eo legatum, vel fidei-
commiſſum; nullumque ex
huiuſmodi periurio lucrum f
ei accedere. Sed ſi verum fuerit
inuentum: quartæ detentio-
nem introduci y (ſi tamen lo-
cum habeat) ne cui * ex de-
licto impium ſibi lucrum af-
ferre noſtris legibus conceda-
tur. Dat. XV. Ralend. No-
uembr. Conſtantinopoli, poſt
conſulatum Lampadij, & Ore-
ſtæ VVCC.
ſi quid deeſſe eis videatur, hoc
repleatur. Recitata ſepties in
nouo conſiſtorio palatij Iuſti-
niani. Dat. III. Ralend. No-
uembr. Decio V. Cos.
Iſta eſt notabilis, & facilis lex,
& hoc intẽdit: Cauſa vltimæ volu-
tatis falſo iuramento deciſa retra
ctatur veritate reperta: & in cau-
ſa executionis teſtamenti poteſt
obiici legis Falcidiæ beneficiũ. hoc
dicit notabiliter. BALD. Vel ſie:
Iuramẽtum ſuper vltima volun-
tate preſtitum retractatur, ſi con-
trariũ posleà probetur: & ſi Fal-
cidia immineat, illa detrahitur,
iuramẽto non obſtante. SALYCET.
111. Iidem A. IoanniPF. P.
CVn quis a legaen, vel
fideicommiſſum, vtpotë
ſibi relictum exigeret a, & te-
ſtamento fortè non apparente,
pro eo ſacramentum ei ab
herede delatum eſſet, & is reli-
gionem ſuam praeſtaſſet, affir-
mans ſibi legatum, vel fidei-
SI CERTVM PETATVR he f.
TITVLVS II.
Ctio, ſi certum petetur, de rebus creditis proprie datur ex mutuo, vel ex ſti-
pulatione que mutationem praredit, aut ſequitur. & hic titulus agitur de mu,
tuo. Mutuum eſt alienatio pecunia, qua fit ſub lege reddenda quantitatis eiuſdem.
conſistit enim in his rebus, qua quantitate valent, non corpore. Fateor creditum
dici ate, obligationem omnem: iile, obligationem ex contractu: ſed iuré-
vos, obligationem ex mutuo: & creditorem eum, qui mutuum pecuniam dedit,
cateros haberi creditorum loco:l. 1o0. & I1.de verb. ſignifi. ac ſimiliter debitorem,
qui mutuam pecuniam accepit: l.hoc tit.l.4.Sis quoque. ffde oblig. & act.
& ita actio in perſonam, qua ei, qui mutuam pecuniam dedit, in debitorem com-
petit, proprie dicitur certi condictio, vel actio ſi certum petetur de rebus creditis, &
tamen ſicut creditoris, & crediti nomen accommodatur ad omnes cauſas, ex qui-
bus certum petitur, & ei aduerſa conditio incerti etiam generalis actio eſt. Sio au-
tem illa verba edicti, ſiue tituli huius accipienda ſunt, Si certum petetur, dari.
Contrà in titulis, Si vſusfructus petetur, Si ager vectigalis petetur. hoc modo, Si
petetur reſtitui quaſi ſuus. vel, Si ſuus eſſe petetur, quia qua in hoc titulo propo-
nitur actio, condictio eſt, qua in illis, vindicationes. Neque ver noſtri, ſed etiã alieni
autores plerumque rem creditam referunt ad ſolam mutui cauſam, vt cum Fa-
bius rem certam creditam ſeparat à locato, & conducto: lib. 4. & Seneca. 3. de
benef. Pars optima beneficij perit, ſi actio, Sicut certe pecunia, aut ex con-
ducto, & locato datur. & alio loco: Dies beneficio reddendo non dicitur, ſicut
creditæ pecuniæ. & apud Feſtum, Lex de pecunia credita fœnebris. CVIAC.
Onera hereditaria inter here-
des pro heréditariis portionibus
diuiduntur, etiam ſi in prælega-
tis ſit inæqualitas. BALD. Vel
uee
ſe Eque aquami, neque
e vſitataml rem deſide-
ras, vt es alienuml patris tui nõ
pro portionibus hereditariis
exoluatis, tu, & frater coheres
tuus! ſed pro eſtimatione re-
rum prælegatarum: cum ſit
explorati iuris, hereditaria one-
ra ad ſcriptos heredes pro por-
tionibus hereditariis, non pro
modo emolumenti pertinerem.
hereditaria non pro modo præle-
gatorum, ſed pro hereditatis rata.
SALYCET.
1. Impp. SEVE RVS, ANT o¬
NINVS AA. Modeſtino.
rem. l.jjff.de inter in iur fac. CVIAC.
l.j.2.Et eſt alia ratio, quia perſonalis
CVIAC. fundum etiam prlegatum: vt ff.
m JPertinere.vtS de pact.ll pacto. & famil erciſcun l-licet, & l ea.
qua & j. de heredi.act.l. creditores & l. pro hereditariis. & j.de exc.
ad Trebellia. lj.S. ſi heres.
gSNe cui potes intelligere, vt de Falcidia non fuerit facta qua-
ſtio: & ideô ipſo iure in ca non obſtat iuramentum.2. Vel ſecun-
dô dic, quod de ea fuerit facta queſtio, & ſacramentum dela-
tum, & iuratum, quod Falcidia non habebat locum- nam dicit,
ex hoc delicto. ſed poteſt intelligi de alio priuato delicto.
Ex delicto. Opponi-
tur l. ſi legatarius. ff. de
als vV de ſolurtionen ad
cam legem, & ſcripta ad
l. j.SodCVIA. tplaccba
SICERTVM
petatur.
h J De actionibus per- aContinuao.
ſonalibus dicturus, de con-
dictionibus pramittit: &
primo de illa, qua petitur thc quod ar-
certum, qua eſt generalis: cepit.
vi ff eod. l. certi. ſpecia-
liter etiam dicit hic titu-
lus de condictione certi ex t ſi demus.
mutuo, in qua ſeruan-
tur quadam ſpecialia: vt
ff. eod. l. ſingularia. &
quod hic dicit, ſi certum
petatur. id eſt, mutuum.
nam reſtringitur éius ſi-
gnificatio. alij dicunt eſſe
actionis nomen, vt ff. de
trit.l.j.
t SSub hoc titulo tra-
ctatur de rebus credi-
tis, vt docet titulus ffde
reb.cred. ſi cert pet. vnde * que
collige & ſic legendum,
petetur, non petatur. Si
certum petetur, eſt certi
condictio, qua non tan-
tum pecunia numerata
creditur, ſed & alia que-
libet res certa credita.
CVIAC.
Eque. J CASVS.
Teſtamentum fe¬ al petetur.
ciſti, duos heredes in-
ſtituiſti, alteri fundum
prlegaſti: qualiter in-
ter eos ris alieni fa-
cienda eſt diuiſio: an
pro portionibus heredi-
tariis tantûm non habi-
ta ratione praælegati, an
habita? Reſpond. quod
ius inſtitutionis nõ præ-
legati inſpiciendum eſt:
& qui aliud deſiderat,
neque rem vſitatam, ne-
que æquam deſiderat,
Sicque dirigit ſermonẽ
ad eum, cui nihil erat
prelegatu, volentem ha-
bere rationem prælega-
ti, qui non videtur hoc
ignoraſſe, quod pro
portione hereditaria fa-
cienda ſit diuiſio ris
alieni:cum ipſe credito-
ribus pro portione ſua
cauiſſet. VIVIAN.
i Neque aquam. quo-
ad ius ſcriptum. A o¬
CVRSIVS.
e Neque vſitatam.
quoad conſuetudinem.
lJEs alienum. quod
pater tuus debuit: vt ff.
de verbor. ſignifi. l.cedere.
S.as alienum.
Pro portionibus he-
redit. Hoc ita, ſi heredes
conueniantur certi con-
dictione, non incerti: ſi
in perſonam, non in
b Vlde Socinii
reg. 277. Perſo-
nalis obliga-
tio fundû non
ſequitur.
b obligatio non ſequitur
Bb 3 3Item
Vm quis.J CASV
aIuramentum ab herede petij:
iudiciale pra- apparente
textu teſtamẽ- ritur, an relti-
ti retractatur hil mihi fuiſſe relictum?
vt bie Ade, Reſpond. quod ſie. &
qua ſenth in hoc in prima. Si ver
S. penuttl aliquid fuerit mihi re-
verbis, teſtam aliquid tuert
queadn te¬ lictum, ſed erat quaeſtio
lam aperiantur inter me, & heredes: an
Adde oom detrahere poſſent Fal-
ſgg97 cidiam, & delato mihi
iuramento iuraui Fal-
cidie locum non eſſe. ſi
poſteà autem iuramen-
tum retractando poſſet
heres Falcidiam detra-
here, quæritur? Dicitur,
quod ſic: vt non ex per-
iurio meo lucrum con-
ſequar, & hoc in ſecúda.
Cum quis. Vide ſcrip-
ta ad l.j. S eod. & notata
ad l. vj. ff de tranſact.
CVIAC..1.
a Exigeret. in iudicio.
bPro eo. ſcilicet le-
gato.
c qManifestum eſſet.
non per teſtes, ſed per
ſcripturam teſtamenti,
ſecundûm P. vel dic
etiam per teſtes.
d5 Accepiſſet. hoc pri-
mum ſoluit infrà, nobis
itaque, &c. aliam quæ-
ſtionem ſoluit ibi, ſed
& ſi verum, &c.
e Legatum. J Contrà
ſde dolo l quid ſi defe,
b Traſactio de rente. Solu, tranſactio b
rebus teſta¬ non valet in rebus teſta-
ne cpte menti, antequam ape-
enſis nõ va-
let ante tabu riatur: vt ffde tranſact.
las teſtamenti lde his controuerſiis, & ſic
apertas. fuit hic.
B J Nullüque. Hæc cauſa
latiſſime patet, eamque
ſi ſequamur, nulla erit
cauſa, quam non poſſu-
mus retractare. Itaque
vera ratio hc eſt, hic
non videtur delatum iu-
ſiurandum tranſigendi
animo, ſed coactè, non
extento teſtamento:
ideôque emergente te-
ſtamento, omnia de in-
tegro reſolui oportet.
Cvrac.
f Lucrum. imô vide-
tur ſtari delationi: vt
ff de dolo. l quod ſi defe-
rente. & l ſeq. vel ſi iu-
ratum eſt ſine delatio-
ne tune detur de dolo:vt
in eod. tit. l. ſi legatarius.
quæ ſunt contrà. non
condictio indebiti, de
qua hic dicit. Solu. Hæc
corrigit illas, quoad
hunc caſum. & erit ra-
c Iuramentum tio, quia ſacramentum
obtinet vim obtinet vim tranſactio-
tranſactionis. nis: vt ffeodlj & ij. ſed
d Tranſactio rranſactio d non poteſt
non poueſt fier feri niſi cognitis verbi
ri, niſi cogni¬ hert nil cognitis verbis
tis verbis te¬ teſtamenti. ergo nec iu-
namnd. ramentun deferi: veſ-
de tranſat. l. de his. &
quemadmo. teſtam. aper.
l.j. Vel ibi erant cognita
verba teſtamenti ahic non.
Item nota hîc ſpeciale, e vt retractetur iuramentum: vt ff.
e Iuramentum
regulariter nõ
eod l. admonendi.
re tractatur. Aamonen.
Codex.
5. Teſtamentum feciſti, heredem inſti-
tuiſti: ex codem teſtamento fundum mihi quaſi relictum
heres negauit fuiſſe mihi aliquid relictum non
a teſtamento, detulit mihi heres iuramentum:que
ſtituere debeam quod accepi cum appareat poſt ni-
ſic: Heredes tenentur ad onera
S Detentionem introduci. Et ſic dabitur condictio incerti, ta-
men ratione poſſeſſionis.
Si certum petatur. Tit ij
commiſſum derelictum eſſe, &
ex huiuſmodi teſtamento id,
quod petebat f, conſequutus
eſſet, poſtea autem manifeſtum
eſſet cfactum, nihil ei penitus
fuiſſe derelictum; apud anti-
quos quœrebatur, vtrum iuri-
iurando ſtandum eſſet, an reſti-
tuere deberet quod * accepiſ-
ſetd: vel ſi re vera ei dere-
lictum fuiſſet legatume, vel
fideicommiſſum, an daremus
licentiam heredi Falcidiam, ſi
competat, ex hoc retinere? No-
bis itaque melius viſum eſt, re-
peti ab eo legatum, vel fidei-
commiſſum; nullumque ex
huiuſmodi periurio lucrum f
ei accedere. Sed ſi verum fuerit
inuentum: quartæ detentio-
nem introduci y (ſi tamen lo-
cum habeat) ne cui * ex de-
licto impium ſibi lucrum af-
ferre noſtris legibus conceda-
tur. Dat. XV. Ralend. No-
uembr. Conſtantinopoli, poſt
conſulatum Lampadij, & Ore-
ſtæ VVCC.
ſi quid deeſſe eis videatur, hoc
repleatur. Recitata ſepties in
nouo conſiſtorio palatij Iuſti-
niani. Dat. III. Ralend. No-
uembr. Decio V. Cos.
Iſta eſt notabilis, & facilis lex,
& hoc intẽdit: Cauſa vltimæ volu-
tatis falſo iuramento deciſa retra
ctatur veritate reperta: & in cau-
ſa executionis teſtamenti poteſt
obiici legis Falcidiæ beneficiũ. hoc
dicit notabiliter. BALD. Vel ſie:
Iuramẽtum ſuper vltima volun-
tate preſtitum retractatur, ſi con-
trariũ posleà probetur: & ſi Fal-
cidia immineat, illa detrahitur,
iuramẽto non obſtante. SALYCET.
111. Iidem A. IoanniPF. P.
CVn quis a legaen, vel
fideicommiſſum, vtpotë
ſibi relictum exigeret a, & te-
ſtamento fortè non apparente,
pro eo ſacramentum ei ab
herede delatum eſſet, & is reli-
gionem ſuam praeſtaſſet, affir-
mans ſibi legatum, vel fidei-
SI CERTVM PETATVR he f.
TITVLVS II.
Ctio, ſi certum petetur, de rebus creditis proprie datur ex mutuo, vel ex ſti-
pulatione que mutationem praredit, aut ſequitur. & hic titulus agitur de mu,
tuo. Mutuum eſt alienatio pecunia, qua fit ſub lege reddenda quantitatis eiuſdem.
conſistit enim in his rebus, qua quantitate valent, non corpore. Fateor creditum
dici ate, obligationem omnem: iile, obligationem ex contractu: ſed iuré-
vos, obligationem ex mutuo: & creditorem eum, qui mutuum pecuniam dedit,
cateros haberi creditorum loco:l. 1o0. & I1.de verb. ſignifi. ac ſimiliter debitorem,
qui mutuam pecuniam accepit: l.hoc tit.l.4.Sis quoque. ffde oblig. & act.
& ita actio in perſonam, qua ei, qui mutuam pecuniam dedit, in debitorem com-
petit, proprie dicitur certi condictio, vel actio ſi certum petetur de rebus creditis, &
tamen ſicut creditoris, & crediti nomen accommodatur ad omnes cauſas, ex qui-
bus certum petitur, & ei aduerſa conditio incerti etiam generalis actio eſt. Sio au-
tem illa verba edicti, ſiue tituli huius accipienda ſunt, Si certum petetur, dari.
Contrà in titulis, Si vſusfructus petetur, Si ager vectigalis petetur. hoc modo, Si
petetur reſtitui quaſi ſuus. vel, Si ſuus eſſe petetur, quia qua in hoc titulo propo-
nitur actio, condictio eſt, qua in illis, vindicationes. Neque ver noſtri, ſed etiã alieni
autores plerumque rem creditam referunt ad ſolam mutui cauſam, vt cum Fa-
bius rem certam creditam ſeparat à locato, & conducto: lib. 4. & Seneca. 3. de
benef. Pars optima beneficij perit, ſi actio, Sicut certe pecunia, aut ex con-
ducto, & locato datur. & alio loco: Dies beneficio reddendo non dicitur, ſicut
creditæ pecuniæ. & apud Feſtum, Lex de pecunia credita fœnebris. CVIAC.
Onera hereditaria inter here-
des pro heréditariis portionibus
diuiduntur, etiam ſi in prælega-
tis ſit inæqualitas. BALD. Vel
uee
ſe Eque aquami, neque
e vſitataml rem deſide-
ras, vt es alienuml patris tui nõ
pro portionibus hereditariis
exoluatis, tu, & frater coheres
tuus! ſed pro eſtimatione re-
rum prælegatarum: cum ſit
explorati iuris, hereditaria one-
ra ad ſcriptos heredes pro por-
tionibus hereditariis, non pro
modo emolumenti pertinerem.
hereditaria non pro modo præle-
gatorum, ſed pro hereditatis rata.
SALYCET.
1. Impp. SEVE RVS, ANT o¬
NINVS AA. Modeſtino.
rem. l.jjff.de inter in iur fac. CVIAC.
l.j.2.Et eſt alia ratio, quia perſonalis
CVIAC. fundum etiam prlegatum: vt ff.
m JPertinere.vtS de pact.ll pacto. & famil erciſcun l-licet, & l ea.
qua & j. de heredi.act.l. creditores & l. pro hereditariis. & j.de exc.
ad Trebellia. lj.S. ſi heres.
gSNe cui potes intelligere, vt de Falcidia non fuerit facta qua-
ſtio: & ideô ipſo iure in ca non obſtat iuramentum.2. Vel ſecun-
dô dic, quod de ea fuerit facta queſtio, & ſacramentum dela-
tum, & iuratum, quod Falcidia non habebat locum- nam dicit,
ex hoc delicto. ſed poteſt intelligi de alio priuato delicto.
Ex delicto. Opponi-
tur l. ſi legatarius. ff. de
als vV de ſolurtionen ad
cam legem, & ſcripta ad
l. j.SodCVIA. tplaccba
SICERTVM
petatur.
h J De actionibus per- aContinuao.
ſonalibus dicturus, de con-
dictionibus pramittit: &
primo de illa, qua petitur thc quod ar-
certum, qua eſt generalis: cepit.
vi ff eod. l. certi. ſpecia-
liter etiam dicit hic titu-
lus de condictione certi ex t ſi demus.
mutuo, in qua ſeruan-
tur quadam ſpecialia: vt
ff. eod. l. ſingularia. &
quod hic dicit, ſi certum
petatur. id eſt, mutuum.
nam reſtringitur éius ſi-
gnificatio. alij dicunt eſſe
actionis nomen, vt ff. de
trit.l.j.
t SSub hoc titulo tra-
ctatur de rebus credi-
tis, vt docet titulus ffde
reb.cred. ſi cert pet. vnde * que
collige & ſic legendum,
petetur, non petatur. Si
certum petetur, eſt certi
condictio, qua non tan-
tum pecunia numerata
creditur, ſed & alia que-
libet res certa credita.
CVIAC.
Eque. J CASVS.
Teſtamentum fe¬ al petetur.
ciſti, duos heredes in-
ſtituiſti, alteri fundum
prlegaſti: qualiter in-
ter eos ris alieni fa-
cienda eſt diuiſio: an
pro portionibus heredi-
tariis tantûm non habi-
ta ratione praælegati, an
habita? Reſpond. quod
ius inſtitutionis nõ præ-
legati inſpiciendum eſt:
& qui aliud deſiderat,
neque rem vſitatam, ne-
que æquam deſiderat,
Sicque dirigit ſermonẽ
ad eum, cui nihil erat
prelegatu, volentem ha-
bere rationem prælega-
ti, qui non videtur hoc
ignoraſſe, quod pro
portione hereditaria fa-
cienda ſit diuiſio ris
alieni:cum ipſe credito-
ribus pro portione ſua
cauiſſet. VIVIAN.
i Neque aquam. quo-
ad ius ſcriptum. A o¬
CVRSIVS.
e Neque vſitatam.
quoad conſuetudinem.
lJEs alienum. quod
pater tuus debuit: vt ff.
de verbor. ſignifi. l.cedere.
S.as alienum.
Pro portionibus he-
redit. Hoc ita, ſi heredes
conueniantur certi con-
dictione, non incerti: ſi
in perſonam, non in
b Vlde Socinii
reg. 277. Perſo-
nalis obliga-
tio fundû non
ſequitur.
b obligatio non ſequitur
Bb 3 3Item