DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0767
1429
a Vtrum rati- non
nem tollat.
Vrrum hîc
titulus locum
habeat in fi- vtilis: vt ff.eod l.fin. A c¬
lio, in cuius CVRs.
fraudem ahie a Factum. id eſt, rati-
nat. vt e Pl habitionem.
uer legitima E.C...-
v plenius hie b Eius. ſpatroni.
Bald.
DE OBSEQVIIS
patrono praæſtandis.
Dixit ſuprà de iure pa-
tro. circa pecuniariu com-
modum: nunc de gratia
honoris, & reuerentiæ. Et
nota quod ſemper debet
ſancta videri perſona pa-
troni liberto:vt ff. de ob-
ſeq. antepen.
c i Ontra patronum.
etian uomine
alieno, ſecundûm quoſ-
dam: vt S. ſi tutor non geſ.
lj. Sed contra eſt: quia
ibi in accuſatione lo-
quitur; ſcilicet ſuſpecti
rutoris: & ſie aliud erit
in actione, & aliud in
accuſatione: vt ff. de in
ius vocan.l. quaſitum. ni-
ſi in caſu: vbi etiam nec
alieno nomine poteſt a¬
gere: vt ff de iureiur. l.
non ſolum. S. quanquam.
ibi, ſi autem cum liberto.
ADDITI0. Tu dicas
e Alieno no quod agere alieno no-
mine duplici- mine poteſt dupliciter
ter agitur. intelligi. Vno modo no-
mine alieno: hoc eſt, ex
facto, quod ex alterius
perſona dependet, licet
quis in iudicio agat ſuo
nomine: & iſto modo
libertus non poteſt in-
tentare famoſam actio-
nem contra patronum:
vt ſuprà ſi tutor non geſ.
l.j. & ff de iniur. l. non
ſolum. quanquam. Alio
modo alieno nomine
intelligitur: quia alieno
J al.Acanthe. nomine eſt in iudicio,
vt procurator, vel vf cu-
rator: & túe poreſt alie-
no nomine: vt l. quaſi-
Id eſt, mera tum ff de in ius vocan.
interpretatio- d Tuum putà ſurri-
ne lvvelſrela puit terminos.
. ue me.
iibertate fde e Famoſam d. vt fur-
ſubtilitate, ti:ſed nec etiam turpem,
veritate, pœ¬ vt condictionem furti-
na de mero uam: vt ffeod. l. honori.
imperio vide & lparens. & llicet &
d Liberti ad- de dolol non debet. (niſi
uerſus patro- in cauſa: vt ffde in ius
nos quaſdam vocan l. ſed ſi hac. S pra-
actiones non tor. & queſtionem ibi in
mouent: quaſ-fi, ſfactam hic repete.)
dant unve Item nec honeſtam, niſi
cum venia:vt ſuprà de in
ius vocan l venia. & cum
honeſtate verborum: vt
J.eod. liiij.
Ibertæ.
* al. Leontego-
nio.
De obſequiis patrono, &c. Tit vj.
bene merentibus donat:aliàs nõ eſt neceſſe habere ratam a:
habitio patro vt ffeod.l. viuus. S Sed nunquid hic titulus habet locuin filio
ni hanc actie emancipato alienante in fraudem patris? Reſp. non: vt ff ſi quis
à palnon vſque. Sed argu contrà Instit. quibus modis ius pat.
pote ſol.S pratereà. ſed filio arrogato, cui debetur quarta, datur
AcCVRS.
ueras: manumiſſoris factum a
infamare ſucceſſores eius b mi-
nime poſſunt. Dat.VIIl. Ralend.
Ian. Sirmij, CC.
DE OBSEQVIIS PATRONO PRESTANDIS.
VI.
On eſt ſemper eadem ratio parentum, & patronorum, nam qua datur patronis
None atri muma it ſuperiorenon datur etian parentid manu-
miſſoribus, l.2ff.ſi à par man fu, & qua patronis debentur officia; id eſt, opera offi-
ciales, non debentur etiam parentibus, l. pen ff. de obſ-par. & pat.pr. At obſequia,
de quibus in hoc tit agitur, iure naturaliaque debentur patronis, & parentibus. Of-
ficia, ſiue opera ſeparantur ab obſequis: & quod de officio eſt in l.2. ne id praſtet pa-
trono liberta, qua voluntate patroni iure alij nupſit, licet de operis ſit, nõ de obſequis:
tamen argumentum titulus prabet, vt exiſtimem eam eſſe trahendam ad obſequia,
& quod tam in obſequio, quam in officio ſolius mariti conueniat eſſe mulieré Ali-
quando officia appellantur obſequia: vt l. 6. S. tit.3. Imô vere dici poteſt, officia eſſe ob-
ſequia operari: obſequia autem, officia pietatis, honoris, reuerentiæ, officia grati ani-
mi, & obnixi, qua liberi parentibus, liberti patronis debent, etiã tacitis, nec petenti-
bus, cum tamen officia non debeantur, niſi petentibus & indicentibus. ac pratereà
operarum actio eſt, non obſequiorum: ſed ob violata obſequia ingrati eſt actio de qua
tit ſeq. Item opera non debentur patroni heredibus extraneis, lliberti. S. tit.3obſe-
quia debentur, atque etiam priuignis,l pen hoc tit-lpen. tit. ſeq. Nou.78. qua in
re etiam patroni à patribus diſtant nam patribus ſolis debentur obſequianon cate-
ris liberis, aut heredibus patrum. CVIAC.
TITVLVS
I. Imp. ALEXAND. A. Zotico.
Imanumiſſori ltuo vim, &
audaciaml obieciſti, ei qui
.1
te beneficio ſu ex ſeruitute li-
berando, vt aduerſarium te ha-
beret , fecit p:præſes prouin-
Ontra patronu c tuú d
Oqu
frmoſin actione in
ſtituere non potes. PP.
Il Id. Maij, Maximo Il & Elia-
n
no Coss.
Liberta patroni volũtate nupta
vel de iure non tenetur ei obſequia
praſtare.h. d.cum l. ſe.SALYC.
Ir. Idem A. Leontogono .
Ibertæ, qu voluntatel pa-
troni, aut s iure nuptæ ſunt,
non coguntur officium patronis
ſuis preſtare . Dat. XIV. Ra-
lend. Auguſt. Maximo II. &
Æliano Coss.
II1.Idem A. Xantho .
1. Tiam qui pactione da-
Et s l lominis manumit
tuntur, mero r iure omne eis
obſequium debenti.
Libertus non debet contra pa-
tronum vim, vel audaciam exer-
cere: ſed ſine atrocitate verborum
æquitatem ſuæ petitionis exponere
ius dicenti. BALD. Vel ſic: Liber-
tus patronum non vocat ad iudi-
cium ſine venia: & reuorentiam ei
vocato tenetur præſtare ſine atroci-
ate verborum:alias pro motu iu-
dicis puniendus. SALYC.
IV. Idem A. Victorino.
JCASvS. Si liberta tua volente te alicui nupſit: tibi
ad operas non tenebitur, propter ſuſpicionem ſiniſtram.
e Diſiunctiua f Voluntate. aliter non præiudicat liberta patrono: vt de oper.
ponitur quã-lib.l. ſieut. AccvRs.
doque pro co-
pulatiua.
gJAutproe & f: vt & ffde verbſignific. l. ſape. aliter ſibi non
f Aut dictio- prœiudicat patronus:vt ffde operis lib l ſicut. Vel poteſt legi diſ-
nis, propria na lun
ctiuë, vt ponas caſum quando compulit eam urare non nu-
tura eſt,vt po- bere: vt ff.de iur. patrol. qui contra legem. & tunc iure:id eſt, iure
natur diſiun- permittente eam nubere. AccVRSIvS.
ctiuë: nõ con-
iunctiuë.
h J Praſtare. adhuc tamen ei deber reuerentiam.ffade iniur. l non
ſolum. S. quanquam. & S. de operis li. quod ex liberta. in fine. quæ
ci quatenus coërcere eiuſmodi
temerariam licentiam debeat,
eſtimabit n. Nam ſi qua tibi pe-
cunia debebatur e, ſiue de rebus
aduerſus patronum diſceptatio
fueratmon protinus ad litigã-
dum currere debueras: maxime
autem ſi hoc facere auderes :
ſine atrocitate certè verborum
æquitatem petitionis tuæ com-
mendare iudici potuiſti, om-
ni honore patrono debito re-
ſeruato. PP. Ral. Octob. Iulia-
no Il. & Criſpino Coss.
Patrono damnato, tenetur liber-
tus praſtare reuerentiam liberis
eiu.SALYC.
V.Imp. GORDIA.A. Sulpitiæ.
2. Tiam liberis damnato-
Ern, onſueranm obſe-
quiumt libertos paternos præ-
ſtare debere, in dubium non ve-
nit. Proinde ſi non agnoſcunt
reuerentiæ debitæ munus, non
immeritô videntur ipſi aduer-
ſus ſe prouocare ſeueritatemV.
PP.Non. Septemb. SabinoII. &
Venuſto Coss.
Auderes. cum venia, vel ſine venia.
1430
ſunt contrà. adeo vt poſſit in ſeruitutem reuocari, & ſie deſinit
matrimoniumevt in authentic de nupt. i ſi vero decretum coll iiij.
etiam ſi ſibi eſt nupta: veff. de ritu nupt.l in eo. in fine l. Dic er-
go officium: id eſt, operas. ſic enim dicitur
ff de oper lib. l.j.
Eriaml Casvs. Cum
ſeruus tuus dedit ti-
bi pecuniã, vt ip ſum ma-
numitteres, manumiſi-
ſti: omne obſequium
tibi preſtitit, quod con-
ſueuit libertus preſtare
patrono: quia ipſo iure
videris manumiſiſſe Vr-
VIAN.
Pactione data. Pactio,
vt & pact hic ſumitur
proeo, quod datur ex
pacto. Vide ſcripta ad
tit de ſuffrag. CVIAc.
i Debent. vt S. de bon.
libl.j. & de ope. lib. l qui
nummis. hc enim pa-
ctio dominum non ad-
ſtringit: vt j. de libera.
cau. l. cum affirmes. & l.
poſt certi, & ſi non manu-
mittit, non ideô repeti-
tur, quod de peculio de-
dit ſeruus:vt S de condic.
ob cau da l ſi liber. & fa-
cit S. de tranſact. l inter-
poſitas.
SImanumiſoriTCA.
SVS. Seruum tuum ſi
manumiſiſti, & debitor
eius factus fueris: ſed
quia ei non ſoluit, tibi
cõuicia dixerit, vel con-
tumelia te affecerit: à
præſide coërcebitur. Nõ
enim ſtatim ad litigan-
dum currere debuerat:
& ſi hoc tibi facere vel-
let, non conuitia dicere:
ſed honore debito re-
ſeruato corã iudice pe-
cuniã petere debuit. VIV.
E Si manumiſſori. id
eſt, patrono: loquitur
enim liberto.
l Vim & audaciam. ſ.
quod violentus erat, vel
ccontrà quod tu faceres
eum verberari.
m J Haberet. conſecuti-
uè: non cauſatiuë: vt S.
de iudl properãdi. S. & ſi
quidem. & Inſti. de actio.
S.tripli. Vel dic haberet:
id eſt, habere poſſet.
n Estimabit. quod
qualiter fiat, plené di-
ces j. l’ij
oJ Debebatur. ſcilicet à
patrono.
p Non protinus vt & j.
ad leg. Cor. de fal.l. & ſi ad
te. nam prcedere debet
admonitiob: vt jde pig.
l.debitores. & in decre. xij.
q.j.c ſindignë. & i q- jac ſi
peccauerit. & xlv diſt. ca.
ſed illud. & in auth. vt li-
ce m. & aui. his illud.
coll viij. & arg.S. de epiſc.
& cler. l ſi quis curialis.
r Potuiſti.hoc quilibet debet facere: ſed maxime liberti:vt hie,
& S de poſtul. l. quiſquis.
E ian. l Casvs Si te condemnato
ob crimen aliquod, liber-
tus tuus liberis tuis reuerentiam preſtare non vult: meritô
erit puniendus.
ſJDamnatorum. ſcilicet patronorum.
t J Obſequium. quod conſiſtit in alendo, & aſſurgendo, & ſimili-
bus:vt diximus S de ope lib. l libertiItem videtur contrà ffde in-
ter dict. & releg. l.ij Sed ſolttS. de bo lib.l. j.
u Seueritatem quod plene dic:vt j-tit. jl. ij.
Libertos.
a Vtrum rati- non
nem tollat.
Vrrum hîc
titulus locum
habeat in fi- vtilis: vt ff.eod l.fin. A c¬
lio, in cuius CVRs.
fraudem ahie a Factum. id eſt, rati-
nat. vt e Pl habitionem.
uer legitima E.C...-
v plenius hie b Eius. ſpatroni.
Bald.
DE OBSEQVIIS
patrono praæſtandis.
Dixit ſuprà de iure pa-
tro. circa pecuniariu com-
modum: nunc de gratia
honoris, & reuerentiæ. Et
nota quod ſemper debet
ſancta videri perſona pa-
troni liberto:vt ff. de ob-
ſeq. antepen.
c i Ontra patronum.
etian uomine
alieno, ſecundûm quoſ-
dam: vt S. ſi tutor non geſ.
lj. Sed contra eſt: quia
ibi in accuſatione lo-
quitur; ſcilicet ſuſpecti
rutoris: & ſie aliud erit
in actione, & aliud in
accuſatione: vt ff. de in
ius vocan.l. quaſitum. ni-
ſi in caſu: vbi etiam nec
alieno nomine poteſt a¬
gere: vt ff de iureiur. l.
non ſolum. S. quanquam.
ibi, ſi autem cum liberto.
ADDITI0. Tu dicas
e Alieno no quod agere alieno no-
mine duplici- mine poteſt dupliciter
ter agitur. intelligi. Vno modo no-
mine alieno: hoc eſt, ex
facto, quod ex alterius
perſona dependet, licet
quis in iudicio agat ſuo
nomine: & iſto modo
libertus non poteſt in-
tentare famoſam actio-
nem contra patronum:
vt ſuprà ſi tutor non geſ.
l.j. & ff de iniur. l. non
ſolum. quanquam. Alio
modo alieno nomine
intelligitur: quia alieno
J al.Acanthe. nomine eſt in iudicio,
vt procurator, vel vf cu-
rator: & túe poreſt alie-
no nomine: vt l. quaſi-
Id eſt, mera tum ff de in ius vocan.
interpretatio- d Tuum putà ſurri-
ne lvvelſrela puit terminos.
. ue me.
iibertate fde e Famoſam d. vt fur-
ſubtilitate, ti:ſed nec etiam turpem,
veritate, pœ¬ vt condictionem furti-
na de mero uam: vt ffeod. l. honori.
imperio vide & lparens. & llicet &
d Liberti ad- de dolol non debet. (niſi
uerſus patro- in cauſa: vt ffde in ius
nos quaſdam vocan l. ſed ſi hac. S pra-
actiones non tor. & queſtionem ibi in
mouent: quaſ-fi, ſfactam hic repete.)
dant unve Item nec honeſtam, niſi
cum venia:vt ſuprà de in
ius vocan l venia. & cum
honeſtate verborum: vt
J.eod. liiij.
Ibertæ.
* al. Leontego-
nio.
De obſequiis patrono, &c. Tit vj.
bene merentibus donat:aliàs nõ eſt neceſſe habere ratam a:
habitio patro vt ffeod.l. viuus. S Sed nunquid hic titulus habet locuin filio
ni hanc actie emancipato alienante in fraudem patris? Reſp. non: vt ff ſi quis
à palnon vſque. Sed argu contrà Instit. quibus modis ius pat.
pote ſol.S pratereà. ſed filio arrogato, cui debetur quarta, datur
AcCVRS.
ueras: manumiſſoris factum a
infamare ſucceſſores eius b mi-
nime poſſunt. Dat.VIIl. Ralend.
Ian. Sirmij, CC.
DE OBSEQVIIS PATRONO PRESTANDIS.
VI.
On eſt ſemper eadem ratio parentum, & patronorum, nam qua datur patronis
None atri muma it ſuperiorenon datur etian parentid manu-
miſſoribus, l.2ff.ſi à par man fu, & qua patronis debentur officia; id eſt, opera offi-
ciales, non debentur etiam parentibus, l. pen ff. de obſ-par. & pat.pr. At obſequia,
de quibus in hoc tit agitur, iure naturaliaque debentur patronis, & parentibus. Of-
ficia, ſiue opera ſeparantur ab obſequis: & quod de officio eſt in l.2. ne id praſtet pa-
trono liberta, qua voluntate patroni iure alij nupſit, licet de operis ſit, nõ de obſequis:
tamen argumentum titulus prabet, vt exiſtimem eam eſſe trahendam ad obſequia,
& quod tam in obſequio, quam in officio ſolius mariti conueniat eſſe mulieré Ali-
quando officia appellantur obſequia: vt l. 6. S. tit.3. Imô vere dici poteſt, officia eſſe ob-
ſequia operari: obſequia autem, officia pietatis, honoris, reuerentiæ, officia grati ani-
mi, & obnixi, qua liberi parentibus, liberti patronis debent, etiã tacitis, nec petenti-
bus, cum tamen officia non debeantur, niſi petentibus & indicentibus. ac pratereà
operarum actio eſt, non obſequiorum: ſed ob violata obſequia ingrati eſt actio de qua
tit ſeq. Item opera non debentur patroni heredibus extraneis, lliberti. S. tit.3obſe-
quia debentur, atque etiam priuignis,l pen hoc tit-lpen. tit. ſeq. Nou.78. qua in
re etiam patroni à patribus diſtant nam patribus ſolis debentur obſequianon cate-
ris liberis, aut heredibus patrum. CVIAC.
TITVLVS
I. Imp. ALEXAND. A. Zotico.
Imanumiſſori ltuo vim, &
audaciaml obieciſti, ei qui
.1
te beneficio ſu ex ſeruitute li-
berando, vt aduerſarium te ha-
beret , fecit p:præſes prouin-
Ontra patronu c tuú d
Oqu
frmoſin actione in
ſtituere non potes. PP.
Il Id. Maij, Maximo Il & Elia-
n
no Coss.
Liberta patroni volũtate nupta
vel de iure non tenetur ei obſequia
praſtare.h. d.cum l. ſe.SALYC.
Ir. Idem A. Leontogono .
Ibertæ, qu voluntatel pa-
troni, aut s iure nuptæ ſunt,
non coguntur officium patronis
ſuis preſtare . Dat. XIV. Ra-
lend. Auguſt. Maximo II. &
Æliano Coss.
II1.Idem A. Xantho .
1. Tiam qui pactione da-
Et s l lominis manumit
tuntur, mero r iure omne eis
obſequium debenti.
Libertus non debet contra pa-
tronum vim, vel audaciam exer-
cere: ſed ſine atrocitate verborum
æquitatem ſuæ petitionis exponere
ius dicenti. BALD. Vel ſic: Liber-
tus patronum non vocat ad iudi-
cium ſine venia: & reuorentiam ei
vocato tenetur præſtare ſine atroci-
ate verborum:alias pro motu iu-
dicis puniendus. SALYC.
IV. Idem A. Victorino.
JCASvS. Si liberta tua volente te alicui nupſit: tibi
ad operas non tenebitur, propter ſuſpicionem ſiniſtram.
e Diſiunctiua f Voluntate. aliter non præiudicat liberta patrono: vt de oper.
ponitur quã-lib.l. ſieut. AccvRs.
doque pro co-
pulatiua.
gJAutproe & f: vt & ffde verbſignific. l. ſape. aliter ſibi non
f Aut dictio- prœiudicat patronus:vt ffde operis lib l ſicut. Vel poteſt legi diſ-
nis, propria na lun
ctiuë, vt ponas caſum quando compulit eam urare non nu-
tura eſt,vt po- bere: vt ff.de iur. patrol. qui contra legem. & tunc iure:id eſt, iure
natur diſiun- permittente eam nubere. AccVRSIvS.
ctiuë: nõ con-
iunctiuë.
h J Praſtare. adhuc tamen ei deber reuerentiam.ffade iniur. l non
ſolum. S. quanquam. & S. de operis li. quod ex liberta. in fine. quæ
ci quatenus coërcere eiuſmodi
temerariam licentiam debeat,
eſtimabit n. Nam ſi qua tibi pe-
cunia debebatur e, ſiue de rebus
aduerſus patronum diſceptatio
fueratmon protinus ad litigã-
dum currere debueras: maxime
autem ſi hoc facere auderes :
ſine atrocitate certè verborum
æquitatem petitionis tuæ com-
mendare iudici potuiſti, om-
ni honore patrono debito re-
ſeruato. PP. Ral. Octob. Iulia-
no Il. & Criſpino Coss.
Patrono damnato, tenetur liber-
tus praſtare reuerentiam liberis
eiu.SALYC.
V.Imp. GORDIA.A. Sulpitiæ.
2. Tiam liberis damnato-
Ern, onſueranm obſe-
quiumt libertos paternos præ-
ſtare debere, in dubium non ve-
nit. Proinde ſi non agnoſcunt
reuerentiæ debitæ munus, non
immeritô videntur ipſi aduer-
ſus ſe prouocare ſeueritatemV.
PP.Non. Septemb. SabinoII. &
Venuſto Coss.
Auderes. cum venia, vel ſine venia.
1430
ſunt contrà. adeo vt poſſit in ſeruitutem reuocari, & ſie deſinit
matrimoniumevt in authentic de nupt. i ſi vero decretum coll iiij.
etiam ſi ſibi eſt nupta: veff. de ritu nupt.l in eo. in fine l. Dic er-
go officium: id eſt, operas. ſic enim dicitur
ff de oper lib. l.j.
Eriaml Casvs. Cum
ſeruus tuus dedit ti-
bi pecuniã, vt ip ſum ma-
numitteres, manumiſi-
ſti: omne obſequium
tibi preſtitit, quod con-
ſueuit libertus preſtare
patrono: quia ipſo iure
videris manumiſiſſe Vr-
VIAN.
Pactione data. Pactio,
vt & pact hic ſumitur
proeo, quod datur ex
pacto. Vide ſcripta ad
tit de ſuffrag. CVIAc.
i Debent. vt S. de bon.
libl.j. & de ope. lib. l qui
nummis. hc enim pa-
ctio dominum non ad-
ſtringit: vt j. de libera.
cau. l. cum affirmes. & l.
poſt certi, & ſi non manu-
mittit, non ideô repeti-
tur, quod de peculio de-
dit ſeruus:vt S de condic.
ob cau da l ſi liber. & fa-
cit S. de tranſact. l inter-
poſitas.
SImanumiſoriTCA.
SVS. Seruum tuum ſi
manumiſiſti, & debitor
eius factus fueris: ſed
quia ei non ſoluit, tibi
cõuicia dixerit, vel con-
tumelia te affecerit: à
præſide coërcebitur. Nõ
enim ſtatim ad litigan-
dum currere debuerat:
& ſi hoc tibi facere vel-
let, non conuitia dicere:
ſed honore debito re-
ſeruato corã iudice pe-
cuniã petere debuit. VIV.
E Si manumiſſori. id
eſt, patrono: loquitur
enim liberto.
l Vim & audaciam. ſ.
quod violentus erat, vel
ccontrà quod tu faceres
eum verberari.
m J Haberet. conſecuti-
uè: non cauſatiuë: vt S.
de iudl properãdi. S. & ſi
quidem. & Inſti. de actio.
S.tripli. Vel dic haberet:
id eſt, habere poſſet.
n Estimabit. quod
qualiter fiat, plené di-
ces j. l’ij
oJ Debebatur. ſcilicet à
patrono.
p Non protinus vt & j.
ad leg. Cor. de fal.l. & ſi ad
te. nam prcedere debet
admonitiob: vt jde pig.
l.debitores. & in decre. xij.
q.j.c ſindignë. & i q- jac ſi
peccauerit. & xlv diſt. ca.
ſed illud. & in auth. vt li-
ce m. & aui. his illud.
coll viij. & arg.S. de epiſc.
& cler. l ſi quis curialis.
r Potuiſti.hoc quilibet debet facere: ſed maxime liberti:vt hie,
& S de poſtul. l. quiſquis.
E ian. l Casvs Si te condemnato
ob crimen aliquod, liber-
tus tuus liberis tuis reuerentiam preſtare non vult: meritô
erit puniendus.
ſJDamnatorum. ſcilicet patronorum.
t J Obſequium. quod conſiſtit in alendo, & aſſurgendo, & ſimili-
bus:vt diximus S de ope lib. l libertiItem videtur contrà ffde in-
ter dict. & releg. l.ij Sed ſolttS. de bo lib.l. j.
u Seueritatem quod plene dic:vt j-tit. jl. ij.
Libertos.