DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.12441#0006
3
Η ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
4
υπέρ των αρχαιοτήτων φιλοτίμως είργάσθτ}. Τά μνημεία της αρχαιότητος
ιδών εγκαταλελειμμένα προέτεινεν είς την Κυβέρνησιν σχέδιον περί επι-
τηρήσεως αυτών και υπέδειξε την έπείγουσαν ανάγκην διορισμού φυλά-
κων εν Αθήναις, έν Αιγίνη, έν Έλευσΐνι, εν Δελφοΐς, έν Ραμνοϋντι,
έν Σουνίω, έν τφ Ίερω της Επιδαύρου, έν Κορίνθω, έν Μυκήναις, έν
Φιγαλία, έν Μεσσήνη, έν Δήλω και έν Όλυμπία. Και υπήρχε μεν τότε
διωρισμένος έπί των αρχαιοτήτων γενικός έφορος ό ανωτέρω μνημονευθείς
Βάϊσσενβορν, άλλ' ούτος έπίστευε, κατά τον Κλέντσε, δτι έξεπλήρου τον
προορισμόν του περί άλλα ασχολούμενος, έλάχιστα δέ περί των αρχαιο-
τήτων φροντίζων. Ίδια δέ την προσοχήν του Κλέντσε εϊλκυσεν ή Ακρό-
πολις, ήτις επρεπεν έν πρώτοις νά παύση χρησιμεύουσα του λοιπού ως
φρούριον, δ'πως σωθή ούτως άπο πάσης μελλούσης τυχδν καταστροφής
καί, κατ' άκολουθίαν, δπως έπιτραπη ή κατεδάφισις των έν αυτή αμυν-
τικών κτισμάτων. Οΰτω, συνεργοΰντος καί αυτοΰ, έξεδόθη Β. Διάταγμα άπο
18 Αυγούστου 1834 διατάσσον, δπως μή χρησιμεύη τοΰ λοιπού ή Ακρό-
πολις ως φρούριον. Έπί πλέον ό Κλέντσε είχεν υποβάλει τή Κυβερνήσει
πρότασιν περί έκτελέσεως ανασκαφών έν τή Άκροπόλει, κατεδαφίσεως
τών έν αυτή μεταγενεστέρων κτισμάτων καί άνοικοδομήσεως των μνη-
μείων καί ίδια τοΰ Παρθενώνος· τών έργασιών δέ τούτων τήν διεύθυνσιν
προθύμως άνελάμβανεν, έφ' δσον χρόνον έμελλε νά μείνη έν Ελλάδι.
Ή πρότασις αυτη τοΰ Κλέντσε έγένετο δεκτή δια Β. Διατάγματος
άπο 31/12 Αυγούστου 1834, καθ' ο κύριος σκοπός τών έργων έμελλε
νά εΐνε ή άνοικοδόμησις τοΰ Παρθενώνος. Έπί τούτω δέ ή Κυβέρνησις
έθηκεν εις τήν διάθεσιν τοΰ Κλέντσε πίστωσιν δρ. 4,000, δπως προβή είς
τήν έναρξιν τών έργων, βραδύτερον δέ (τή 4 Σεπτεμβρίου 1834), κατά
προϋπολογισμδν συνταχθέντα ύπδ τοΰ Κλέντσε, έψήφισε πίστωσιν δρ.
72,000 διά τδ έτος 1834 μέχρι τοΰ 1837 προς άποπεράτωσιν τοΰ έργου
τής ανασκαφής καί ιδία τοΰ τής άνεγέρσεως τοΰ Παρθενώνος.
Τοΰ έργου τούτου έπελήφθη ό Κλέντσε ευθύς άμέσως άρξάμενος
σκαφικών έργασιών έν τή άρκτική πλευρά τοΰ Παρθενώνος καί έν τοις
Προπυλαίοις. Προκειμένου δέ μετ' ολίγον νά γίνη έναρξις τής άνεγέρσεως
τοΰ Παρθενώνος, τιθεμένου έν τή οικεία θέσει ένδς τών έκ τών χωμάτων
έξαχθέντων σπονδύλων κίονος τής άρκτικής πλευράς, έγένετο τή 29/10
Σεπτεμβρίου 1834 μεγαλοπρεπής τελετή έντδς τοΰ διά κλάδων μύρτου
καί έλαίας κεκοσμημένου Παρθενώνος, καθ' ην ό Κλέντσε, έπί παρουσία
τοΰ νεαροΰ βασιλέως έλθόντος έκ Ναυπλίου καί πάντων τών έν τέλει,
άπήγγειλε τον πανηγυρικδν λόγον ύπδ τάς έπευφημίας σύμπαντος τοΰ εις
τήν Άκρόπολιν άνελθόντος Αθηναϊκού λαοΰ.
Αί έργασίαι αύται, έν αίς ευρέθησαν καί τρεις πλάκες έκ τής ζωοφό-
ρου τοΰ Παρθενώνος, διεκόπησαν μετ' ολίγον, διότι ο μέν Κλέντσε, περα-
τώσας ην είχεν έντολήν ως προς τδ σχέδιον τών Αθηνών \ άπήλθεν έξ
Ελλάδος, δ δέ Λουδοβίκος Ρός, έφορος τότε τών κατά τήν Πελοπόννη-
σον άρχαιοτήτων καί μέλος τής οικοδομικής έπιτροπής τών Αθηνών,
ον ό Κλέντσε είχεν ύποδείξει ώς διευθυντήν τών άνασκαφών, άπήλθεν
έξ Αθηνών συνοδεύσας τον βασιλέα είς περιήγησιν κατά τήν Στερεάν
Ελλάδα. Προ τής άναχωρήσεώς του ό Κλέντσε έξέθηκεν είς τήν Κυβέρ-
νησιν διά τριών έγγράφων τδ σύστημα, καθ' δ έπρεπε νά έξακολουθήσωσιν
αί περί ων δ λόγος άνασκαφαί καί έργασίαι2.
Auftrag aus, sondern war auch für die Altertümer mit Pflichteifer tätig.
Da er die Denkmäler des Altertums überall ihrem Schicksal überlassen
sah, legte er der Regierung einen Plan betreffs ständiger Überwachung
derselben vor und wies auf die dringende Notwendigkeit der Anstel-
lung von Wächtern in Athen, Aegina, Eleusis, Delphi, Rhamnus,
Sunion, im Hieron von Epidauros, in Korinth, Phigalia, Messene, Delos
und Olympia hin. Zwar war damals der oben genannte Weissenborn
als Generalephoros für die Altertümer angestellt; doch glaubte dieser
—nach dem Ausspruch Klenze's—seinen Beruf zu erfüllen, wenn er sich
mit anderen Dingen beschäftigte und den Altertümern nur sehr geringe
Fürsorge widmete. Klenze's Aufmerksamkeit war besonders auf die
Akropolis gerichtet, die vor allen Dingen nicht weiter als Festung
dienen durfte, damit sie in Zukunft vor jeder Zerstörung bewahrt bleiben
und die Niederlegung der auf ihr befindlichen Verteidigungswerke
erlaubt sein sollte. So erging auf sein Betreiben das Königliche Dekret
vom 18. August 1834, welches anordnete, dass in Zukunft die Akro-
polis nicht mehr als Festung dienen solle. Ferner hatte Klenze der
Regierung den Vorschlag unterbreitet, auf der Akropolis Ausgra-
bungen vorzunehmen, die auf ihr befindlichen Bauten aus späterer Zeit
niederzureissen und die alten Denkmäler, besonders aber den Parthe-
non, wieder aufzubauen. Die Leitung dieser Arbeiten wollte er wäh-
rend der Zeit, wo er noch in Griechenland weilte, selbst übernehmen.
Klenze's Vorschlag wurde angenommen mittels Königl. Dekretes
vom 31./12. August 1834, laut welchem Hauptzweck der Arbeiten der
Wiederaufbau des Parthenon sein sollte. Die Regierung stellte Klenze
zu diesem Behuf einen Kredit von 4000 Drachmen zur Verfügung,
um die Arbeiten in Angriff zu nehmen; später (am 4. September 1834)
bewilligte sie auf Grund eines von Klenze aufgestellten Voranschlags
einen Kredit von 72000 Drachmen für die Jahre 1834 bis 1837, um
die Ausgrabungsarbeiten und hauptsächlich die Wiederaufrichtung
des Parthenon zum Abschluss zu bringen.
Klenze ging unverzüglich ans Werk und begann Ausgrabungen
an der Nordseite des Parthenon und in den Propyläen. Als kurz
darauf mit dem Aufbau des Parthenon begonnen und eine aus den
Schuttmassen herausgezogene Säulentrommel von der Nordseite an
ihren urspünglichen Platz gebracht werden sollte, fand am 2 9./10.
September 1834 eine grossartige Feier in dem mit Myrten- und
Ölzweigen geschmückten Parthenon statt, bei welcher Klenze in Ge-
genwart des jungen Königs, der von Nauplia gekommen war, und
sämtlicher Staatsbeamten die Festrede hielt, unter dem Beifall des
Athenischen Volkes, das in Schaaren auf die Akropolis gewandert war.
Die Ausgrabungsarbeiten, bei denen u. a. drei Platten vom Par-
thenonfriese gefunden wurden, erfuhren aber bald darauf eine Unter-
brechung, weil Klenze, der sich seines Auftrages bezüglich des Stadt-
plans von Athen 1 entledigt hatte, Griechenland verliess und Ludwig
Ross, damals Ephoros der Altertümer im Peloponnes und Mitglied der
Athener Baukommission, — den Klenze als Leiter der Ausgrabungen
bezeichnet hatte—von Athen fortging, um den König auf seiner Rund-
reise durch das griechische Festland zu begleiten. Vor seiner Abreise
aber legte Klenze in drei Schriftstücken der Regierung die Grundsätze
dar, nach denen die in Rede stehenden Ausgrabungen und Arbeiten
fortgesetzt werden müssten 2.
1 Έκ τών περί τοΰ σχεδίου της πόλεως έκτιθεμένων υπό τοΰ Κλέντσε μαν-
θάνομεν, δτι επιθυμία αύτοΰ ήτο δπως ή νέα πόλις κτισθη έπί τών υψωμάτων τών
προς δυσμάς καί προς μεσημβρίαν της Ακροπόλεως. Άλλ' ή επιθυμία του αυτη
ήτο απραγματοποίητος, διότι ήδη είχον γείνει άρκεταί οίκοδομαί έπί τη βάσει τοΰ
έγκεκριμένου σχεδίου τοΰ Κλεάνθους καί Σάουβερτ. Κατ' άκολουθίαν ο Κλέντσε
περιωρίσθη εις προτάσεις περί τροποποιήσεως τοΰ σχεδίου {Reise κτλ. σ. 421 κ. έ.),
συνέταξε δέ καί σχέδιον τών Ανακτόρων, δπερ κατ' αυτόν έπρεπε, νά κτισθή έπί
τοΰ υψώματος τοΰ Άγιου Αθανασίου μεταξύ τοΰ Δίπυλου καί τοΰ λόφου τών
Νυμφών. Ένεκα δμως παρεμβληθεισών δυσχερειών καί έγερθεισών άντιρρήσεων
έκτίσθησαν μετά δύο σχεδόν έτη τά Ανάκτορα κατά σχέδιον τοΰ Gärtner iv ή
θέσει κείνται σήμερον. Σχέδιον τοΰ έν Βερολίνω άρχιτέκτονος Schinkel, καθ' 8
τά Ανάκτορα έμελλε νά κτισθώσιν έντός της Ακροπόλεως, ευτυχώς άπερρίφθη
(L. Ross, Wandcrtmgen in Griechenland 1851, σ. 5).
Ώς προς δέ τό σχέδιον της πόλεως σημειωτέον δτι έν τω άρχικώ ύπό τοΰ
Κλεάνθους καί Σάουβερτ έκπονηθέντι σχεδίω, τώ έγκριθέντι διά τοΰ άπο 11 Ιου-
λίου 1833 Β. Διατάγματος, ό πρός βορραν καί άνατολάς της Άχροπόλεως γ&ρος,
άπο της Στοάς τοΰ 'Αδριανοΰ μέχρι τοΰ μνημείου τοΰ Λυσικράτους, άφίετο έλεύ-
θερος πρός έκτέλεσιν άνασκαφών άλλ' ή Αντιβασιλεία δεν έσπευσεν εύθύς τότε
νά έξαγοράση τόν χώρον τοΰτον, έν τω μεταξύ δέ νέαι οίκίαι έκτίσθησαν καί αί
τών ιδιοκτητών απαιτήσεις υπερβαλλόντως ηύξήθησαν. Κατά Αύγουστον τοΰ 1834
άπητοΰντο πρός άπαλλοτρίωσιν τοΰ χώρου τούτου κατά γενομένην έκτίμησιν
δρ. 1,367,000, ποσόν δηλ. δπερ τό νεαρόν βασίλειον δεν ήδύνατο νά καταβάλη.
Διά τοΰτο ό Κλέντσε μετά λύπης ήναγκάσθη νά τροποποίηση καί ώς πρός τόν
χώρον τοΰτον τό έγκεκριμένον σχέδιον.
Αί προτάσεις τοΰ Κλέντσε πρός τροποποίησιν τοΰ σχεδίου τών Αθηνών
ενεκρίθησαν διά Β. Διατάγματος από 13 Σεπτεμβρίου 1834" ο5τω δέ τροποποιη-
μένον τό σχέδιον έξετελέσθη, μόνης μεταβολής έπενεχθείσης ύστερον έν αύτω ώς
πρός τήν θέσιν, έν ή έμελλε νά κτισθή τό Β. 'Ανάκτορον, ώς ανωτέρω εΐπομεν.
2 Τό πρώτον τούτων χρονολογείται από 5 Σεπτεμβρίου 1834 καί απευθύνε-
ται πρός τόν βασιλέα, έχει δέ ούτως:
«Auf Eurer Majestät speziellen Befehl beeile ich mich, über die Per-
sonal-Verhältnisse, welche meiner unmassgeblichen Meinung zufolge
bei der Wiederherstellung der Akropolis einzutreten hätten, folgende
unvorgreifliche Vorschläge zu machen. Der antiquarische Theil, so wie
die obere Leitung der ganzen Arbeit würde dem eben so klassisch gebil-
deten, als in jeder Hinsicht empfehlungswerthen und zuverlässigen
Doktor Ross anvertraut werden. Die technische Leitung der Arbeiten
könnte wohl am passlichsten gemeinschaftlich von den Architekten
Schaubert und Kleanthes übernommen werden, welchen die spezielle
Aufsicht über die aufgefundenen zur Restauration, zur Aufbewahrung
oder zur anderweitigen Verwendung zu bestimmenden Marmorblöcke,
so wie die Uebergabe der aus dem Schutte erstehenden plastischen
Η ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
4
υπέρ των αρχαιοτήτων φιλοτίμως είργάσθτ}. Τά μνημεία της αρχαιότητος
ιδών εγκαταλελειμμένα προέτεινεν είς την Κυβέρνησιν σχέδιον περί επι-
τηρήσεως αυτών και υπέδειξε την έπείγουσαν ανάγκην διορισμού φυλά-
κων εν Αθήναις, έν Αιγίνη, έν Έλευσΐνι, εν Δελφοΐς, έν Ραμνοϋντι,
έν Σουνίω, έν τφ Ίερω της Επιδαύρου, έν Κορίνθω, έν Μυκήναις, έν
Φιγαλία, έν Μεσσήνη, έν Δήλω και έν Όλυμπία. Και υπήρχε μεν τότε
διωρισμένος έπί των αρχαιοτήτων γενικός έφορος ό ανωτέρω μνημονευθείς
Βάϊσσενβορν, άλλ' ούτος έπίστευε, κατά τον Κλέντσε, δτι έξεπλήρου τον
προορισμόν του περί άλλα ασχολούμενος, έλάχιστα δέ περί των αρχαιο-
τήτων φροντίζων. Ίδια δέ την προσοχήν του Κλέντσε εϊλκυσεν ή Ακρό-
πολις, ήτις επρεπεν έν πρώτοις νά παύση χρησιμεύουσα του λοιπού ως
φρούριον, δ'πως σωθή ούτως άπο πάσης μελλούσης τυχδν καταστροφής
καί, κατ' άκολουθίαν, δπως έπιτραπη ή κατεδάφισις των έν αυτή αμυν-
τικών κτισμάτων. Οΰτω, συνεργοΰντος καί αυτοΰ, έξεδόθη Β. Διάταγμα άπο
18 Αυγούστου 1834 διατάσσον, δπως μή χρησιμεύη τοΰ λοιπού ή Ακρό-
πολις ως φρούριον. Έπί πλέον ό Κλέντσε είχεν υποβάλει τή Κυβερνήσει
πρότασιν περί έκτελέσεως ανασκαφών έν τή Άκροπόλει, κατεδαφίσεως
τών έν αυτή μεταγενεστέρων κτισμάτων καί άνοικοδομήσεως των μνη-
μείων καί ίδια τοΰ Παρθενώνος· τών έργασιών δέ τούτων τήν διεύθυνσιν
προθύμως άνελάμβανεν, έφ' δσον χρόνον έμελλε νά μείνη έν Ελλάδι.
Ή πρότασις αυτη τοΰ Κλέντσε έγένετο δεκτή δια Β. Διατάγματος
άπο 31/12 Αυγούστου 1834, καθ' ο κύριος σκοπός τών έργων έμελλε
νά εΐνε ή άνοικοδόμησις τοΰ Παρθενώνος. Έπί τούτω δέ ή Κυβέρνησις
έθηκεν εις τήν διάθεσιν τοΰ Κλέντσε πίστωσιν δρ. 4,000, δπως προβή είς
τήν έναρξιν τών έργων, βραδύτερον δέ (τή 4 Σεπτεμβρίου 1834), κατά
προϋπολογισμδν συνταχθέντα ύπδ τοΰ Κλέντσε, έψήφισε πίστωσιν δρ.
72,000 διά τδ έτος 1834 μέχρι τοΰ 1837 προς άποπεράτωσιν τοΰ έργου
τής ανασκαφής καί ιδία τοΰ τής άνεγέρσεως τοΰ Παρθενώνος.
Τοΰ έργου τούτου έπελήφθη ό Κλέντσε ευθύς άμέσως άρξάμενος
σκαφικών έργασιών έν τή άρκτική πλευρά τοΰ Παρθενώνος καί έν τοις
Προπυλαίοις. Προκειμένου δέ μετ' ολίγον νά γίνη έναρξις τής άνεγέρσεως
τοΰ Παρθενώνος, τιθεμένου έν τή οικεία θέσει ένδς τών έκ τών χωμάτων
έξαχθέντων σπονδύλων κίονος τής άρκτικής πλευράς, έγένετο τή 29/10
Σεπτεμβρίου 1834 μεγαλοπρεπής τελετή έντδς τοΰ διά κλάδων μύρτου
καί έλαίας κεκοσμημένου Παρθενώνος, καθ' ην ό Κλέντσε, έπί παρουσία
τοΰ νεαροΰ βασιλέως έλθόντος έκ Ναυπλίου καί πάντων τών έν τέλει,
άπήγγειλε τον πανηγυρικδν λόγον ύπδ τάς έπευφημίας σύμπαντος τοΰ εις
τήν Άκρόπολιν άνελθόντος Αθηναϊκού λαοΰ.
Αί έργασίαι αύται, έν αίς ευρέθησαν καί τρεις πλάκες έκ τής ζωοφό-
ρου τοΰ Παρθενώνος, διεκόπησαν μετ' ολίγον, διότι ο μέν Κλέντσε, περα-
τώσας ην είχεν έντολήν ως προς τδ σχέδιον τών Αθηνών \ άπήλθεν έξ
Ελλάδος, δ δέ Λουδοβίκος Ρός, έφορος τότε τών κατά τήν Πελοπόννη-
σον άρχαιοτήτων καί μέλος τής οικοδομικής έπιτροπής τών Αθηνών,
ον ό Κλέντσε είχεν ύποδείξει ώς διευθυντήν τών άνασκαφών, άπήλθεν
έξ Αθηνών συνοδεύσας τον βασιλέα είς περιήγησιν κατά τήν Στερεάν
Ελλάδα. Προ τής άναχωρήσεώς του ό Κλέντσε έξέθηκεν είς τήν Κυβέρ-
νησιν διά τριών έγγράφων τδ σύστημα, καθ' δ έπρεπε νά έξακολουθήσωσιν
αί περί ων δ λόγος άνασκαφαί καί έργασίαι2.
Auftrag aus, sondern war auch für die Altertümer mit Pflichteifer tätig.
Da er die Denkmäler des Altertums überall ihrem Schicksal überlassen
sah, legte er der Regierung einen Plan betreffs ständiger Überwachung
derselben vor und wies auf die dringende Notwendigkeit der Anstel-
lung von Wächtern in Athen, Aegina, Eleusis, Delphi, Rhamnus,
Sunion, im Hieron von Epidauros, in Korinth, Phigalia, Messene, Delos
und Olympia hin. Zwar war damals der oben genannte Weissenborn
als Generalephoros für die Altertümer angestellt; doch glaubte dieser
—nach dem Ausspruch Klenze's—seinen Beruf zu erfüllen, wenn er sich
mit anderen Dingen beschäftigte und den Altertümern nur sehr geringe
Fürsorge widmete. Klenze's Aufmerksamkeit war besonders auf die
Akropolis gerichtet, die vor allen Dingen nicht weiter als Festung
dienen durfte, damit sie in Zukunft vor jeder Zerstörung bewahrt bleiben
und die Niederlegung der auf ihr befindlichen Verteidigungswerke
erlaubt sein sollte. So erging auf sein Betreiben das Königliche Dekret
vom 18. August 1834, welches anordnete, dass in Zukunft die Akro-
polis nicht mehr als Festung dienen solle. Ferner hatte Klenze der
Regierung den Vorschlag unterbreitet, auf der Akropolis Ausgra-
bungen vorzunehmen, die auf ihr befindlichen Bauten aus späterer Zeit
niederzureissen und die alten Denkmäler, besonders aber den Parthe-
non, wieder aufzubauen. Die Leitung dieser Arbeiten wollte er wäh-
rend der Zeit, wo er noch in Griechenland weilte, selbst übernehmen.
Klenze's Vorschlag wurde angenommen mittels Königl. Dekretes
vom 31./12. August 1834, laut welchem Hauptzweck der Arbeiten der
Wiederaufbau des Parthenon sein sollte. Die Regierung stellte Klenze
zu diesem Behuf einen Kredit von 4000 Drachmen zur Verfügung,
um die Arbeiten in Angriff zu nehmen; später (am 4. September 1834)
bewilligte sie auf Grund eines von Klenze aufgestellten Voranschlags
einen Kredit von 72000 Drachmen für die Jahre 1834 bis 1837, um
die Ausgrabungsarbeiten und hauptsächlich die Wiederaufrichtung
des Parthenon zum Abschluss zu bringen.
Klenze ging unverzüglich ans Werk und begann Ausgrabungen
an der Nordseite des Parthenon und in den Propyläen. Als kurz
darauf mit dem Aufbau des Parthenon begonnen und eine aus den
Schuttmassen herausgezogene Säulentrommel von der Nordseite an
ihren urspünglichen Platz gebracht werden sollte, fand am 2 9./10.
September 1834 eine grossartige Feier in dem mit Myrten- und
Ölzweigen geschmückten Parthenon statt, bei welcher Klenze in Ge-
genwart des jungen Königs, der von Nauplia gekommen war, und
sämtlicher Staatsbeamten die Festrede hielt, unter dem Beifall des
Athenischen Volkes, das in Schaaren auf die Akropolis gewandert war.
Die Ausgrabungsarbeiten, bei denen u. a. drei Platten vom Par-
thenonfriese gefunden wurden, erfuhren aber bald darauf eine Unter-
brechung, weil Klenze, der sich seines Auftrages bezüglich des Stadt-
plans von Athen 1 entledigt hatte, Griechenland verliess und Ludwig
Ross, damals Ephoros der Altertümer im Peloponnes und Mitglied der
Athener Baukommission, — den Klenze als Leiter der Ausgrabungen
bezeichnet hatte—von Athen fortging, um den König auf seiner Rund-
reise durch das griechische Festland zu begleiten. Vor seiner Abreise
aber legte Klenze in drei Schriftstücken der Regierung die Grundsätze
dar, nach denen die in Rede stehenden Ausgrabungen und Arbeiten
fortgesetzt werden müssten 2.
1 Έκ τών περί τοΰ σχεδίου της πόλεως έκτιθεμένων υπό τοΰ Κλέντσε μαν-
θάνομεν, δτι επιθυμία αύτοΰ ήτο δπως ή νέα πόλις κτισθη έπί τών υψωμάτων τών
προς δυσμάς καί προς μεσημβρίαν της Ακροπόλεως. Άλλ' ή επιθυμία του αυτη
ήτο απραγματοποίητος, διότι ήδη είχον γείνει άρκεταί οίκοδομαί έπί τη βάσει τοΰ
έγκεκριμένου σχεδίου τοΰ Κλεάνθους καί Σάουβερτ. Κατ' άκολουθίαν ο Κλέντσε
περιωρίσθη εις προτάσεις περί τροποποιήσεως τοΰ σχεδίου {Reise κτλ. σ. 421 κ. έ.),
συνέταξε δέ καί σχέδιον τών Ανακτόρων, δπερ κατ' αυτόν έπρεπε, νά κτισθή έπί
τοΰ υψώματος τοΰ Άγιου Αθανασίου μεταξύ τοΰ Δίπυλου καί τοΰ λόφου τών
Νυμφών. Ένεκα δμως παρεμβληθεισών δυσχερειών καί έγερθεισών άντιρρήσεων
έκτίσθησαν μετά δύο σχεδόν έτη τά Ανάκτορα κατά σχέδιον τοΰ Gärtner iv ή
θέσει κείνται σήμερον. Σχέδιον τοΰ έν Βερολίνω άρχιτέκτονος Schinkel, καθ' 8
τά Ανάκτορα έμελλε νά κτισθώσιν έντός της Ακροπόλεως, ευτυχώς άπερρίφθη
(L. Ross, Wandcrtmgen in Griechenland 1851, σ. 5).
Ώς προς δέ τό σχέδιον της πόλεως σημειωτέον δτι έν τω άρχικώ ύπό τοΰ
Κλεάνθους καί Σάουβερτ έκπονηθέντι σχεδίω, τώ έγκριθέντι διά τοΰ άπο 11 Ιου-
λίου 1833 Β. Διατάγματος, ό πρός βορραν καί άνατολάς της Άχροπόλεως γ&ρος,
άπο της Στοάς τοΰ 'Αδριανοΰ μέχρι τοΰ μνημείου τοΰ Λυσικράτους, άφίετο έλεύ-
θερος πρός έκτέλεσιν άνασκαφών άλλ' ή Αντιβασιλεία δεν έσπευσεν εύθύς τότε
νά έξαγοράση τόν χώρον τοΰτον, έν τω μεταξύ δέ νέαι οίκίαι έκτίσθησαν καί αί
τών ιδιοκτητών απαιτήσεις υπερβαλλόντως ηύξήθησαν. Κατά Αύγουστον τοΰ 1834
άπητοΰντο πρός άπαλλοτρίωσιν τοΰ χώρου τούτου κατά γενομένην έκτίμησιν
δρ. 1,367,000, ποσόν δηλ. δπερ τό νεαρόν βασίλειον δεν ήδύνατο νά καταβάλη.
Διά τοΰτο ό Κλέντσε μετά λύπης ήναγκάσθη νά τροποποίηση καί ώς πρός τόν
χώρον τοΰτον τό έγκεκριμένον σχέδιον.
Αί προτάσεις τοΰ Κλέντσε πρός τροποποίησιν τοΰ σχεδίου τών Αθηνών
ενεκρίθησαν διά Β. Διατάγματος από 13 Σεπτεμβρίου 1834" ο5τω δέ τροποποιη-
μένον τό σχέδιον έξετελέσθη, μόνης μεταβολής έπενεχθείσης ύστερον έν αύτω ώς
πρός τήν θέσιν, έν ή έμελλε νά κτισθή τό Β. 'Ανάκτορον, ώς ανωτέρω εΐπομεν.
2 Τό πρώτον τούτων χρονολογείται από 5 Σεπτεμβρίου 1834 καί απευθύνε-
ται πρός τόν βασιλέα, έχει δέ ούτως:
«Auf Eurer Majestät speziellen Befehl beeile ich mich, über die Per-
sonal-Verhältnisse, welche meiner unmassgeblichen Meinung zufolge
bei der Wiederherstellung der Akropolis einzutreten hätten, folgende
unvorgreifliche Vorschläge zu machen. Der antiquarische Theil, so wie
die obere Leitung der ganzen Arbeit würde dem eben so klassisch gebil-
deten, als in jeder Hinsicht empfehlungswerthen und zuverlässigen
Doktor Ross anvertraut werden. Die technische Leitung der Arbeiten
könnte wohl am passlichsten gemeinschaftlich von den Architekten
Schaubert und Kleanthes übernommen werden, welchen die spezielle
Aufsicht über die aufgefundenen zur Restauration, zur Aufbewahrung
oder zur anderweitigen Verwendung zu bestimmenden Marmorblöcke,
so wie die Uebergabe der aus dem Schutte erstehenden plastischen