DOI Artikel:
Skrzyniarz, Sławomir: Diabolus tamquam leo rugiens: z badań nad znaczeniem motywu lwa na sarkofagach chrześcijańskich epoki przedkonstantyńskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17164#0016
4. Pętanie lwów przez putta, rekonstrukcja częściowo zachowanej dekoracji sarkofa-
gu, ostatnie 30-lecie w. III, Rzym, Museo delie Terme (wg Wilperta)
nadto, że lwy są częstym motywem w antycznej plastyce sepulkralnej19, a re-
lief na sarkofagu z Museo delie Terme ma bliską kompozycyjnie analogię
w późnorzymskiej mozaice przechowywanej w Palazzo dei Conservatori20.
Odczytanie motywu lwa na sarkofagach z epoki przedkonstantyńskiej
jako obrazu Diabła bezradnego wobec duszy chronionej przez Chrystusa-
-Dobrego Pasterza, niewątpliwie wymaga rozwinięcia. Wydaje się to tym
bardziej potrzebne, że jak dotąd nikt nie próbował w sposób systematyczny
ustosunkować się do interpretacji niemieckiego badacza - echa jego stano-
wiska ograniczają się w literaturze przedmiotu jedynie do krótkich, apro-
bujących je wzmianek'1.
Wobec licznych u Wilperta przypadków błędnego przypisywania chrze-
ścijańskiego charakteru sarkofagom dziś zgodnie uznawanym za pogańskie,
podkreślenia wymaga fakt, że rozpatrywane tu dzieła w dalszym ciągu
Tamże.
20 Tamże. Mozaikę publikuje H. Stuart-Jones, The Sculpłures of the Palazzo dei Conseruato-
ri, Oxford 1926, il. 107. Por. Schumacher (przyp. 4), s. 67, tabl. 14d.
21 Por. Klauser 1965/1966 (przyp. 4), s. 133: „Von den Lówen und Lówenkópfen wurde und
wird behauptet, da!3 sie die Mahnung des Apostels illustrieren sollen: Seid niichtern und wach-
sam; denn euer Feind, der Teufel, geht wie ein briillender Lowe umher, suchend wen er ver-
schlinge! Leistet ihm Widerstand, standhaft im Glauben! (1 Petr. 5,8). Die Richtigkeit dieser
Deutung ist schon aufgrund einer allgemeineren Erwagung anzuzweifeln"; D. Forstner, Świat
symboliki chrześcijańskiej, tł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990, s.
279-280: „Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa spotykamy się z licznymi przykładami
przedstawień, na których lew jednoznacznie występuje jako symbol szatana. Wilpert odnajduje
tego rodzaju wyobrażenia w starochrześcijańskiej sztuce nagrobnej. O rozpowszechnieniu się
tego motywu świadczą fragmenty sarkofagów pochodzące z najbardziej znaczących katakumb.
Te kamienne sarkofagi mogłyby wprawdzie pochodzić z warsztatów pogańskich (...), jednakże
przeciwstawienie Dobrego Pasterza i Leo rugiens, od którego uciekł zmarły, jasno wyraża myśl
chrześcijańską".
12
gu, ostatnie 30-lecie w. III, Rzym, Museo delie Terme (wg Wilperta)
nadto, że lwy są częstym motywem w antycznej plastyce sepulkralnej19, a re-
lief na sarkofagu z Museo delie Terme ma bliską kompozycyjnie analogię
w późnorzymskiej mozaice przechowywanej w Palazzo dei Conservatori20.
Odczytanie motywu lwa na sarkofagach z epoki przedkonstantyńskiej
jako obrazu Diabła bezradnego wobec duszy chronionej przez Chrystusa-
-Dobrego Pasterza, niewątpliwie wymaga rozwinięcia. Wydaje się to tym
bardziej potrzebne, że jak dotąd nikt nie próbował w sposób systematyczny
ustosunkować się do interpretacji niemieckiego badacza - echa jego stano-
wiska ograniczają się w literaturze przedmiotu jedynie do krótkich, apro-
bujących je wzmianek'1.
Wobec licznych u Wilperta przypadków błędnego przypisywania chrze-
ścijańskiego charakteru sarkofagom dziś zgodnie uznawanym za pogańskie,
podkreślenia wymaga fakt, że rozpatrywane tu dzieła w dalszym ciągu
Tamże.
20 Tamże. Mozaikę publikuje H. Stuart-Jones, The Sculpłures of the Palazzo dei Conseruato-
ri, Oxford 1926, il. 107. Por. Schumacher (przyp. 4), s. 67, tabl. 14d.
21 Por. Klauser 1965/1966 (przyp. 4), s. 133: „Von den Lówen und Lówenkópfen wurde und
wird behauptet, da!3 sie die Mahnung des Apostels illustrieren sollen: Seid niichtern und wach-
sam; denn euer Feind, der Teufel, geht wie ein briillender Lowe umher, suchend wen er ver-
schlinge! Leistet ihm Widerstand, standhaft im Glauben! (1 Petr. 5,8). Die Richtigkeit dieser
Deutung ist schon aufgrund einer allgemeineren Erwagung anzuzweifeln"; D. Forstner, Świat
symboliki chrześcijańskiej, tł. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 1990, s.
279-280: „Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa spotykamy się z licznymi przykładami
przedstawień, na których lew jednoznacznie występuje jako symbol szatana. Wilpert odnajduje
tego rodzaju wyobrażenia w starochrześcijańskiej sztuce nagrobnej. O rozpowszechnieniu się
tego motywu świadczą fragmenty sarkofagów pochodzące z najbardziej znaczących katakumb.
Te kamienne sarkofagi mogłyby wprawdzie pochodzić z warsztatów pogańskich (...), jednakże
przeciwstawienie Dobrego Pasterza i Leo rugiens, od którego uciekł zmarły, jasno wyraża myśl
chrześcijańską".
12